"Η ανάπτυξη Βαρειάς Βιομηχανίας στην Ελλάδα... δημιουργεί λαό ικανό και του παρέχει τα μέσα για την αντιμετώπιση κάθε επιβουλής της ακεραιότητάς του, κάθε προσβολής της ανεξαρτησίας του..." Νικ.Κιτσίκης

Στον πρόλογο του σπουδαίου βιβλίου-μελέτη για την οικονομική ανασυγκρότηση της Ελλάδας υπό τον τίτλο: "Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα" (1947), ο νομικός-οικονομολόγος Δημήτριος Μπάτσης έγραφε τον Ιούνιο του 1947:

"Η εργασία μου αυτή γράφτηκε με τη βέβαιη προοπτική πως παρ' όλα τα εμπόδια και παρ' όλες τις πολύμορφες επεμβάσεις, ο ελληνικός λαός που αγωνίστηκε ηρωϊκά και έδιωξε τον ξένο κατακτητή, θ' ανοίξει και πάλι με τον αγώνα του διάπλατα το δρόμο για τη δημοκρατική ανοδική πορεία του και θ' αρχίσει με τον ίδιο ενθουσιασμό, με την ίδια ορμή και αυτοθυσία να χτίζει την ερειπωμένη από τη φασιστική κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο πατρίδα μας.

Η Ελλάδα θα γίνει και εθνικά και οικονομικά πραγματικά ελεύθερη..."

 

ο πρωτοπόρος Οικονομολόγος Δημήτριος Μπάτσης

Μια πρώτη παρουσίαση του σπουδαιοτάτου πονήματος του αειμνήστου οικονομολόγου και διευθυντή του επιστημονικού περιοδικού "Ανταίος" αλλά και μέλους της Επιστημονικής Εταιρείας μελέτης νεοελληνικών προβλημάτων "Επιστήμη-Ανοικοδόμηση" (ΕΠ.-ΑΝ.) Δημήτρη Μπάτση έχουμε κάνει εδώ

Με την παρούσα ανάρτηση θέλουμε να παρουσιάσουμε τον πρόλογο του βιβλίου του Δ. Μπάτση "Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα" τον οποίο έγραψε τον Μάϊο του 1947 ο τότε Πρύτανης του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου κ. Ν. Κιτσίκης. Ο πρόλογος του βιβλίου, παρότι γράφηκε 67 χρόνια πριν έχει πολλά να μάς διδάξει διότι προέρχεται από την γραφίδα ενός ανθρώπου που είχε πλήρως κατανοήσει και από τεχνικής και από οικονομικής πλευράς την ανάλυση του νεαρού τότε οικονομολόγου Δημ. Μπάτση. 

Ο Νικ. Κιτσίκης μπόρεσε από την πρώτη στιγμή -κι αυτό είναι σημαντικό- να κατανοήσει ότι βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα (όπως γράφει ο ίδιος στον πρόλογό του): 

"...μέσα σε πλαίσιο πραγματικής δημοκρατίας δημιουργεί λαό ικανό και του παρέχει τα μέσα για την αντιμετώπιση κάθε επιβουλής της ακεραιότητάς του, κάθε προσβολή της ανεξαρτησίας του...".

Θεωρούμε λοιπόν πολυ σημαντικό να παρουσιάσουμε κάποια τμήματα του Προλόγου του Νικ. Κιτσίκη, τα οποία θα μάς βοηθήσουν να κατανοήσουμε πως θα ήταν σήμερα η Ελλάδα αν οι προσπάθειες ανασυγκρότησης του Δημ. Μπάτση, του Νικ. Κιτσίκη και άλλων επιστημόνων κύρους, ανεξαρτήτως πολιτικής ή ιδεολογικής τοποθετήσεως, είχαν αφεθεί να προχωρήσουν και επιτελέσουν το καθήκον τους έναντι του τόπου μας. Κάτι βέβαια που δεν ήθελαν οι ξένες δυνάμεις και οι εδώ συνεργάτες τους. Γι' αυτό ο Δ. Μπάτσης εκτελέστηκε. (βλέπε σημείωση 1 εδώ)  Ο Δημήτρης Μπάτσης με το σπουδαίο αυτό έργο -απόλυτα επιστημονικό και κατανοητό- έβαζε έναν λίθο ακρογωνιαίο για μια Ελλάδα "εθνικά και οικονομικά πραγματικά ελεύθερη". Οι παγκόσμιοι επικυρίαρχοι, τότε και σήμερα οι ίδιοι, δεν του το συγχώρεσαν...

 Μεταφέρουμε κάποια αποσπάσματα του Προλόγου του Νικολάου Κιτσίκη από το έργο-μελέτη: "Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα" (οι υπογραμμίσεις δικές μας):

"Βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα, δηλαδή αξιοποίηση και μεταλλουργική μετουσίωση του εκλεκτού, ποικίλου και άφθονου μεταλλευτικού πλούτου της, μηχανική επεξεργασία των προϊόντων της μεταλλουργίας, κατασκευή μηχανών και γενικότερα των μέσων παραγωγής, ίδρυση ναυπηγείων, εγκατάσταση ηλεκτροχημικών εργοστασίων, χωρίς προνομιακές παραχωρήσεις στο ξένο κεφάλαιο, αποτελεί τη μόνη διέξοδο από την οικονομική αποτελμάτωση, τον μόνον τρόπο για μια σταθερή προοδευτική οικονομική εξυγιάνση και ανόρθωση, τον λυτρωμό της ελληνικής οικονομίας και της εθνικής εργασίας από τα δεσμά του ξένου κεφαλαίου, την επιδίωξη κάθε πολιτικής πραγματικά εξυπηρετικής των συμφερόντων του λαού. 

Βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα, πάνω σε ορισμένες οικονομικές και πολιτικές προϋποθέσεις, σημαίνει διάσπαση του κλοιού της κακομοιριάς και της μοιρολατρείας, αποτίναξη του ζυγού της ξένης κηδεμονίας και έξοδο στην πλατειά λεωφόρο, που οδηγεί τις μεγάλες λαϊκές μάζες στην ευημερία, στην πρόοδο και τον πολιτισμό. 

Βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα είναι απόλυτα δυνατή και πραγματοποιήσιμη. Όλες οι προϋποθέσεις υπάρχουν. Το ενεργειακό μάς δυναμικό, σε υδατοπτώσεις και σε στερεά καύσιμα, ανεβαίνει σε πολλά δισεκατομμύρια κιλοβατώρια το χρόνο. Είναι υπεραρκετό για να φέρει την ενεργειακή κατανάλωση, κατά κάτοικο, γύρω στους μεγάλους αριθμούς, που χαρακτηρίζουν τις μεγάλες βιομηχανικές χώρες του κόσμου. Τα βεβαιωμένα αποθέματα μερικών μεταλλευμάτων είναι πολύ μεγάλα, αλλά οπωσδήποτε αρκετά, τα πιθανά όμως αποθέματα ξεπερνούν τις ανάγκες και τις δυνατότητες των πρώτων πολύχρονων σχεδίων, χωρίς ν' αποκλείουν το ενδεχόμενο απόλυτης επάρκειας για το απώτερο μέλλον. 

Οι λίγοι επιστήμονες που εδώ και λίγα χρόνια μελετούν τις δυνατότητες εκβιομηχάνισης της χώρας είναι κυρίως τεχνικοί. Τους οφείλεται η αναγνώριση ότι, πρίν ακόμα συστηθούν οι πολυδάπανες επιτροπές ανασυγκρότησης και υπηρεσίες ανοικοδόμησης, χωρίς επίσημη εντολή, χωρίς κρατική υλική βοήθεια ή ηθική ενίσχυση, ανάλαβαν το δύσκολο έργο να βεβαιώσουν τις προϋποθέσεις και να κηρύξουν με μελέτες και δημοσιεύσεις, σαν άτομα ή επιτροπές, την ανάγκη και τη δυνατότητα ανάπτυξης ορισμένων κλάδων της βαρειάς βιομηχανίας ή άλλων βιομηχανιών, γενικά την τόνωση της βιομηχανικής δραστηριότητας της χώρας. Πολλοί απ' αυτούς είχαν την αφέλεια να πιστεύουν ότι το ξένο κεφάλαιο και ορισμένοι "μεγάλοι μας φίλοι", που το καθοδηγούν και του ανοίγουν το δρόμο, θα υποστήριζαν τη δημιουργία εθνικής βαρειάς βιομηχανίας στην Ελλάδα, χωρίς να σκέπτονται ότι εθνική βαρειά βιομηχανία σημαίνει οικονομική και επομένως πολιτική ανεξαρτησία της χώρας. Οι περισσότεροι οικονομικοί επιστήμονες όμως, καλύτερα τοποθετημένοι στα πλάισια των συμφερόντων του διεθνούς καπιταλισμού, δεν έδειξαν, εκτός από σπάνιες εξαιρέσεις, κανένα ενδιαφέρον για τέτοιου είδους προτάσεις των τεχνικών. Έμειναν στο πλαίσιο των επιταγών του δυτικού κλίματος, πρόθυμοι στην εξυπηρέτηση πολιτικών επιδιώξεων της στιγμής ή οικονομικών συμφερόντων ατόμων και συγκροτημάτων. 

Έτσι, το τεράστιο ερωτηματικό για τη βιωσιμότητα της Ελλάδας, συνδυάστηκε κατά τέτοιο τρόπο με τα ζητήματα των οικονομικών επανορθώσεων και των εδαφικών αξιώσεων, ώστε να προκύψει η πολιτική της επαιτείας, της οικονομικής υποδούλωσης και του ζωτικού χώρου. Οικονομικός που πριν από λίγα χρόνια προπαγάνδιζε τον ενεργειακό και μεταλλευτικό πλούτο, τις δυνατότητες βαρειάς βιομηχανίας, μπήκε στη διάθεση των αρνητών της βιωσιμότητας. Η τοποθέτηση αυτή επιστημόνων και δημοσιολόγων θεωρήθηκε σαν πατριωτική εκδήλωση, με αποτέλεσμα να καταπνίξει τη μόνη σωστή προσπάθεια για την οικονομική ανασυγκρότηση του τόπου, δηλαδή ακριβώς εκείνη που θα ενίσχυε τις αξιώσεις για οικονομικές επανορθώσεις και θα τοποθετούσε κάθε οικονομική βοήθεια πάνω στην ορθή της βάση, της αξιοποίησης του φυσικού μας πλούτου. Οι αισιόδοξοι για τα αποθέματα του λιγνίτη και των μεταλλευμάτων, οι υποστηρικτές πολλών δισεκατομμυρίων κιλοβατωρίων ενέργειας από τις υδατοπτώσεις ήταν προδότες. Τώρα τα πράγματα άλλαξαν. 

...Στο έργο του κ.Μπάτση, με σαφήνεια και απλότητα που πραγματικά αιχμαλωτίζουν, αναπτύσσονται οι απόψεις των τεχνικών για τις δυνατότητες βαρειάς μεταλλουργικής και χημικής βιομηχανίας. Δίνονται τα συμπεράσματα των τεχνικών μελετών, αναφορικά με την ύπαρξη των προϋποθέσεων, δηλαδή του ορυκτού και ενεργειακού πλούτου, διατυπώνονται κρίσεις για την αξία των αριθμών που χαρακτηρίζουν τον όγκο των αποθεμάτων και το ενεργειακό δυναμικό. Ιδιαίτερη θέση παίρνει το ζήτημα των λιγνιτών και με πολλή προσοχή, σε ικανή έκταση, εξετάζεται σε διάφορες θέσεις του βιβλίου η αξιοποίηση των υδατοπτώσεων. Κόστος, τιμή και κατανομή της ηλεκτρενέργειας γίνονται αντικείμενο λεπτολόγου διερεύνησης και το ενεργειακό βρίσκει τη λύση του στο πλαίσιο της λαϊκής ανοικοδόμησης. 

Δεσπόζουσα θέση στο έργο κατέχει η μεταλλουργία του σιδήρου καιθώς και η μεταλλουργία των άλλων μετάλλων αλουμινίου, μαγνησίου, χρωμίου, μαγγανίου, νικελίου. Δίνει όμως μεγάλη σημασία και στις χημικές βιομηχανίες αζώτου, λιπασμάτων, σόδας, χαρτοπολτού, ανθρακασβεστίου, τσιμέντου, γενικά στις ηλεκτροβόρες χημικές βιομηχανίες...

...Αλλά η αξία του έργου του κ. Μπάτση, εκτός από την πολύτιμη συγκέντρωση και κριτική επισκόπηση του έργου των τεχνικών, είναι η αναζήτηση του οικονομικού πλαισίου για την τοποθέτηση των τεχνικών λύσεων, η αναζήτηση της μορφής της οργάνωσης για τη λειτουργία των κλάδων της βαρειάς βιομηχανίας, η αντιμετώπιση του ρόλου του ξένου κεφαλαίου και των σχεδίων των ξένων οικονομικών οργανισμών στην περίπτωση τροπής της οικονομίας μας..." 

[η μελέτη μας στον πρόλογο του βιβλίου "Η Βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα" θα συνεχιστεί και με άλλες αναρτήσεις] 

                                                                                    *** 

Βιογραφικά στοιχεία του Πρύτανη του Ε.Μ.Π. κ. Νικ. Κιτσίκη:
 

ο Πρύτανης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Νικόλαος Κιτσίκης 

 

 

Ο Νίκος Κιτσίκης (Ναύπλιο, 14 Αυγούστου 1887, Αθήνα, 26 Ιουλίου 1978), ήταν Έλληνας πολιτικός μηχανικός, γερουσιαστής, βουλευτής, καθηγητής και Πρύτανης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, σύζυγος της Μπεάτας Κιτσίκη. Θεωρείται ως ο πατέρας της ελληνικής στατικής. Ο υιός του, Δημήτρης Κιτσίκης, είναι σήμερα καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Οττάβας. Ο Νίκος είναι αδελφός του αρχιτέκτονα Κώστα Κιτσίκη, μέλους της επιτροπής Σύνταξης Νέου Πολεοδομικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης μετά την μεγάλη πυρκαγιά του 1917.

Μετά το τέλος των σπουδών του, εργάστηκε ως μηχανικός σε γερμανική εταιρεία στο Βερολίνο (1911-1913) και το 1913 επέστρεψε στην Ελλάδα εθελοντικά για να πάρει μέρος ως απλός στρατιώτης στον Β' Βαλκανικό Πόλεμο. Το 1916, σε ηλικία 29 ετών, εξελέγη τακτικός καθηγητής σιδηρών γεφυρών και έργων εκ σιδηροπαγούς σκυροδέματος του ΕΜΠ. Είναι ο δημιουργός του κλάδου της Στατικής. Εγκαινίασε τις νεώτερες μεθόδους, όπως η φωτοδιαγνωστική.

Διορίσθηκε Γενικός Διευθυντής Δημοσίων Έργων το 1917-1920 με υπουργό τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου και βοήθησε στην μετάκληση στην Ελλάδα γνωστών Ελλήνων μηχανικών του εξωτερικού, συνέβαλε δε στην ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης. Το 1921-1928, ως τεχνικός διευθυντής της βρετανικής εταιρείας Μακ Αλπάιν (1921-1928) κατασκεύασε το λιμάνι του Ηρακλείου.Προς τιμήν του, το 2003, ανηγέρθη στο λιμάνι το άγαλμά του.

Τὸ 1931 και πάλι το 1935 εξελέγη παμψηφεί πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος και ξεκίνησε πρόγραμμα για την βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας. Οι διαλέξεις του στην Αρχαιολογική Εταιρεία έμειναν ιστορικές επειδή έθεσαν τις βάσεις για όλα τα μετέπειτα ελληνικά αναπτυξιακά προγράμματα. Εξεδόθηκαν σε βιβλίο 2.000 σελίδων, με τον γενικό τίτλο "Η οικονομική έρευνα των μεγάλων τεχνικών ζητημάτων", και τις είχαν παρακολουθήσει ανελλιπώς ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και μέλη του υπουργικού συμβουλίου. Την ίδια εποχή εξελέγη παμψηφεί γερουσιαστής του τεχνικού κόσμου (1929-1935) και μετά, για οκτώ χρόνια (1937-1945) υπήρξε τεχνικός διευθυντής του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ). Υπήρξε από το 1937 μέχρι το 1945, εκλεγμένος παμψηφεί, αντιπρύτανης και Πρύτανης του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου.

 Από το 1945 ως το 1949 ο Νίκος Κιτσίκης ήταν πρόεδρος του Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου και το 1956 μέχρι το 1967, υπήρξε βουλευτής της Α' Αθηνών, εκλεγμένος επανειλημμένως με το κόμμα της ΕΔΑ. Στις δημοτικές ἐκλογές στην Αθήνα κατέλαβε την πρώτη θέση αλλά λόγω του εκλογικού νόμου δήμαρχος εξελέγη ο Γ. Πλυτάς. Μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου εξορίσθηκε στην Γυάρο.

                                                                                 ***

Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (20.9.2014)  ©
 

copyright 4481/2017