Έχουμε πολλές φορές γράψει και επισημάνει σε παλαιότερες αναρτήσεις μας τα μοναδικά -στρατηγικά- πλεονεκτήματα που έχει η πατρίδα μας και της παρέχουν την δυνατότητα να πρωταγωνιστήσει και πρωτοπορήσει στην γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία.
Όσον αφορά τα στρατηγικά αυτά χαρακτηριστικά αναφέρουμε ενδεικτικά: ό,τι η Ελλάδα, μαζί με τη Νορβηγία, είναι πρώτη σε ποσότητες υδάτων και υδρενεργειακές δυνατότητες (βλέπε εδώ, εδώ κι' εδώ), το κλίμα της είναι εύκρατο και ιδανικό για την καλλιέργεια του νούμερο ένα στρατηγικού φυτού στον πλανήτη: της σόγιας, που μπορεί να καλλιεργηθεί μόνον σε συγκεκριμένες ζώνες του πλανήτη (βλέπε εδώ, εδώ κι' εδώ) τα αποθέματα της σε λιγνίτη και τύρφη είναι τεράστια (εδώ κι' εδώ), η έκτασή της είναι πολύ μεγαλύτερη απο αυτή των 131.957 τ.χλμ. λόγω των τεραστίων οροσειρών της που σε ανάπτυγμα προσθέτουν τεράστιες εκτάσεις στο μέγεθός της (βλέπε σημείωση 1 εδώ και σημείωση 5 εδώ), η αιολική και ηλιακή της ενέργεια είναι ανεξάντλητες και τόσα άλλα.
Με την παρούσα ανάρτηση θα ασχοληθούμε με ένα σχετικά άγνωστο -ως προς την ζωή και αναπαραγωγή του ζώο- του οποίου η ύπαρξη και ανάπτυξη στην Ελλάδα καταδεικνύει άλλο ένα τεράστιο πλεονέκτημα της πατρίδας μας αυτό της ύπαρξης των λιμνοθαλασσών (βλέπε σημείωση 3 εδώ). Πρόκειται για το χέλι.
Προκειμένου να μελετήσουμε -πάντα κατά το μέτρο του δυνατού- το σε πολλά, άγνωστο αυτό ζώο, θα αξιοποιήσουμε -για μια ακόμη φορά- το πόνημα του πρ. φαρμακοβιομήχανου, χημικού και ερευνητή Σωτήρη Σοφιανόπουλου: ''Οι ''Άγνωστες'' πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδας και η πολιτική τους σημασία''. Παραθέτουμε αρχικά το αντίστοιχο τμήμα απο την μελέτη του και παρεμβαίνουμε με σημειώσεις δικές μας και σχόλια. (Στην περίπτωση που έχουμε αντλήσει υλικό απο ηλεκτρονική πηγή θα υπάρχει αντίστοιχος σύνδεσμος). Οι υπογραμμίσεις και επισημάνσεις με bold είναι δικές μας προκειμένου να εστιάσουμε σε κάποια συγκεκριμένα σημεία την προσοχή του αναγνώστη.
Η μελέτη του χελιού θα πραγματοποιηθεί σε δυο συνέχειες -αναρτήσεις-. Στην πρώτη παρουσιάζουμε το, εν πολλοίς άγνωστο αυτό ζώο, ενώ στη δεύτερη εστιάζουμε στην αξιοποίηση του και το τι θα έπρεπε να έχουμε κάνει ως χώρα προκειμένου να ενισχύσουμε την παραγωγή, ανάπτυξη και εκτροφή του χελιού προς όφελος της οικονομίας μας.
Γράφει λοιπόν στο ανωτέρω πόνημά του ο Σ.Σοφιανόπουλος:
Εκτροφή Χελιών
''Όλος ο ελληνικός λαός ξέρει τα χέλια και ένα μικρό μέρος αυτού τα έχει δοκιμάσει κιόλας. Το χέλι (1) είναι το μόνο ζώο που δεν μπόρεσε ο άνθρωπος να αναπαραγάγει εκτός της φυσικής του αναπαραγωγής. Υπάρχει και μία πραγματεία του Αριστοτέλους περί των χελιών. Κάτι που ο κόσμος δεν γνωρίζει είναι ότι δεν υπάρχουν χέλια στην Αφρική εκτός από ελάχιστα στην Ν.Αφρική και Β.Αφρική.
Όσον αφορά τα στρατηγικά αυτά χαρακτηριστικά αναφέρουμε ενδεικτικά: ό,τι η Ελλάδα, μαζί με τη Νορβηγία, είναι πρώτη σε ποσότητες υδάτων και υδρενεργειακές δυνατότητες (βλέπε εδώ, εδώ κι' εδώ), το κλίμα της είναι εύκρατο και ιδανικό για την καλλιέργεια του νούμερο ένα στρατηγικού φυτού στον πλανήτη: της σόγιας, που μπορεί να καλλιεργηθεί μόνον σε συγκεκριμένες ζώνες του πλανήτη (βλέπε εδώ, εδώ κι' εδώ) τα αποθέματα της σε λιγνίτη και τύρφη είναι τεράστια (εδώ κι' εδώ), η έκτασή της είναι πολύ μεγαλύτερη απο αυτή των 131.957 τ.χλμ. λόγω των τεραστίων οροσειρών της που σε ανάπτυγμα προσθέτουν τεράστιες εκτάσεις στο μέγεθός της (βλέπε σημείωση 1 εδώ και σημείωση 5 εδώ), η αιολική και ηλιακή της ενέργεια είναι ανεξάντλητες και τόσα άλλα.
Με την παρούσα ανάρτηση θα ασχοληθούμε με ένα σχετικά άγνωστο -ως προς την ζωή και αναπαραγωγή του ζώο- του οποίου η ύπαρξη και ανάπτυξη στην Ελλάδα καταδεικνύει άλλο ένα τεράστιο πλεονέκτημα της πατρίδας μας αυτό της ύπαρξης των λιμνοθαλασσών (βλέπε σημείωση 3 εδώ). Πρόκειται για το χέλι.
Προκειμένου να μελετήσουμε -πάντα κατά το μέτρο του δυνατού- το σε πολλά, άγνωστο αυτό ζώο, θα αξιοποιήσουμε -για μια ακόμη φορά- το πόνημα του πρ. φαρμακοβιομήχανου, χημικού και ερευνητή Σωτήρη Σοφιανόπουλου: ''Οι ''Άγνωστες'' πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδας και η πολιτική τους σημασία''. Παραθέτουμε αρχικά το αντίστοιχο τμήμα απο την μελέτη του και παρεμβαίνουμε με σημειώσεις δικές μας και σχόλια. (Στην περίπτωση που έχουμε αντλήσει υλικό απο ηλεκτρονική πηγή θα υπάρχει αντίστοιχος σύνδεσμος). Οι υπογραμμίσεις και επισημάνσεις με bold είναι δικές μας προκειμένου να εστιάσουμε σε κάποια συγκεκριμένα σημεία την προσοχή του αναγνώστη.
Η μελέτη του χελιού θα πραγματοποιηθεί σε δυο συνέχειες -αναρτήσεις-. Στην πρώτη παρουσιάζουμε το, εν πολλοίς άγνωστο αυτό ζώο, ενώ στη δεύτερη εστιάζουμε στην αξιοποίηση του και το τι θα έπρεπε να έχουμε κάνει ως χώρα προκειμένου να ενισχύσουμε την παραγωγή, ανάπτυξη και εκτροφή του χελιού προς όφελος της οικονομίας μας.
Γράφει λοιπόν στο ανωτέρω πόνημά του ο Σ.Σοφιανόπουλος:
Εκτροφή Χελιών
''Όλος ο ελληνικός λαός ξέρει τα χέλια και ένα μικρό μέρος αυτού τα έχει δοκιμάσει κιόλας. Το χέλι (1) είναι το μόνο ζώο που δεν μπόρεσε ο άνθρωπος να αναπαραγάγει εκτός της φυσικής του αναπαραγωγής. Υπάρχει και μία πραγματεία του Αριστοτέλους περί των χελιών. Κάτι που ο κόσμος δεν γνωρίζει είναι ότι δεν υπάρχουν χέλια στην Αφρική εκτός από ελάχιστα στην Ν.Αφρική και Β.Αφρική.
Ένας Δανός φυσιοδίφης ασχολήθηκε με τα χέλια και διαπίστωσε ότι αυτά αναπαράγονται στην θάλασσα των Σαργάσσων κάπου στην Κεντρική Αμερική. Δεν είναι βέβαιο, αλλά υποτίθεται ότι τα χέλια για να γονιμοποιηθούν πρέπει να πάνε σε πολύ μεγάλο βάθος. Εκεί στην θάλασσα των Σαργάσσων, όπου μαζεύονται όλα τα χέλια της γης, τα φύκια φτάνουν μέχρι την επιφάνεια της θαλάσσης και κανένα πλοίο δεν περνάει από εκεί. 'Οταν τα χέλια ξεπεράσουν τα 7-8 χρόνια της ζωής τους, διογκώνονται τα μάτια τους και απ' όπου και αν βρίσκονται δημιουργούν αγέλες και ταξιδεύουν κατά Δεκέμβριο και Ιανουάριο, ιδίως όταν υπάρχουν μεγάλες νεροποντές, και φθάνουν σε διάφορα σημεία της θάλασσας και απ' εκεί οδεύουν προς την θάλασσα των Σαργάσσων (2). Εκεί αναπαράγονται, κανείς δεν ξέρει πώς και πού, και οι γονείς πεθαίνουν. Τα μικρά χέλια όταν βγουν από τα αυγά τους ακολουθούν το Ρεύμα του Κόλπου (Gulf Stream) το οποίο τα μεταφέρει σε διάστημα περίπου 2 ετών από την θάλασσα των Σαργάσσων στα μέρη απ' όπου ξεκίνησαν οι γονείς τους. Πώς γίνεται αυτό και ποιος μηχανισμός υπάρχει για να βρίσκουν το δρόμο της
επιστροφής επίσης δεν είναι γνωστό. Αυτή η διαδικασία γίνεται πάλι τον Δεκέμβριο-Ιανουάριο όταν γίνονται μεγάλες νεροποντές και τα χελάκια, τα οποία είναι διαφανή (3), γι αυτό και αγγλιστί ονομάζονται υαλόχελα (glass eels) είναι περίπου 3 έως 5 στο γραμμάριο.'' (*)
επιστροφής επίσης δεν είναι γνωστό. Αυτή η διαδικασία γίνεται πάλι τον Δεκέμβριο-Ιανουάριο όταν γίνονται μεγάλες νεροποντές και τα χελάκια, τα οποία είναι διαφανή (3), γι αυτό και αγγλιστί ονομάζονται υαλόχελα (glass eels) είναι περίπου 3 έως 5 στο γραμμάριο.'' (*)
*(η συνέχεια της μελέτης του Σ.Σοφιανόπουλου θα παρουσιαστεί στην δεύτερη σχετική ανάρτηση)
Σημειώσεις δικές μας:
Σημείωση 1: Λίγα λόγια για το απίστευτο και εν πολλοίς άγνωστο αυτό ζώο, το χέλι.
Ανήκει στην οικογένεια των εγχελίδων και έχει σώμα φιδιού, στρογγυλωπό και πολύ μακρύ, που το μήκος του μπορεί να φτάνει το 1,50 μ. και με βάρος 5-7 κιλά. Το δέρμα του είναι πολύ ανθεκτικό, τόσο ώστε, αν του κάνουμε μια μικρή τομή στη βάση της κεφαλής μπορούμε σιγά- σιγά να το τραβήξουμε. Το κεφάλι είναι μικρό με βραγχιακά ανοίγματα πολύ λεπτά. Το χέλι είναι εφοδιασμένο με στηθαία πτερύγια, ενώ λείπουν τα κοιλιακά. Το ραχιαίο πτερύγιο και το εδρικό σκεπάζουν το σώμα και ενώνονται σε ένα ψευδο ουριαίο πτερύγιο. Η κοιλιά του έχει χρώμα γκρι -πράσινο, καμιά φορά καφέ, άλλες φορές μαύρο, άσπρο,κιτρινωπό, ή ανοιχτό γκρι, ανάλογα με τις περιοχές όπου κατοικεί.(πηγή)
Αναπαραγωγή
Το χέλι δεν αναπαράγεται σε συνθήκες αιχμαλωσίας. Επισημαίνεται ότι στα ποτάμια, στις λίμνες και στις λοιπές υδάτινες λεκάνες της Ευρώπης παραμένει μόνο όσο είναι σε νεαρή ηλικία. Όταν φτάνει σε ηλικία γεννητικής ωριμότητας (6 έως 12 ετών για τα αρσενικά και 9 έως 18 ετών για τα θηλυκά), επιστρέφει στον μοναδικό τόπο γέννησής του: τη θάλασσα των Σαργασσών (**), στον Ατλαντικό ωκεανό στα ανοιχτά της Φλόριδα (ΗΠΑ), όπου αναπαράγεται και απ’ όπου δεν επιστρέφει ποτέ πια πίσω.
Οι προνύμφες του παραμένουν εκεί για ένα έως δύο χρόνια και στη συνέχεια μεταφέρονται με το ρεύμα του Κόλπου (Gulf-Stream) στις ευρωπαϊκές ακτές όπου φτάνουν ύστερα από ταξίδι 200-300 ημερών. Οι αφίξεις κλιμακώνονται από τις αρχές του χειμώνα στη νότια Ευρώπη μέχρι τις αρχές του επόμενου καλοκαιριού στη βόρεια Ευρώπη. Ακολούθως, μεταμορφώνονται σε υαλόχελα, δηλαδή σε μικρά διαφανή χέλια μήκους 6 έως 12 εκατοστών, τα οποία παραμένουν για κάποιο διάστημα στις εκβολές των ποταμών τρεφόμενα με πλαγκτόν. Στη συνέχεια, αρχίζουν να αποικίζουν σταδιακά τα ποτάμια, τις λίμνες και τις λοιπές υδάτινες λεκάνες φτάνοντας προοδευτικά στο στάδιο του «κίτρινου χελιού». (πηγή)
... Ζευγαρώνει και πεθαίνει ενώ οι προνύμφες του μεταφέρονται παθητικά από το θερμό ρεύμα του Κόλπου (Gulf stream) στις ακτές της Ευρώπης. Εκεί οι, σε μορφή διάφανου φύλλου, προνύμφες μεταμορφώνονται εσωτερικά (φυσιολογία) και εξωτερικά (μορφολογία) και, με τη μορφή άσπρου σκουληκιού σε μέγεθος σπίρτου (γυαλόχελα), ανεβαίνουν και πάλι στα εσωτερικά νερά, για να αποικίσουν τις λιμνοθάλασσες, τις λίμνες, τα ποτάμια και γενικά κάθε μορφής στάσιμο ή χαμηλής ροής γλυκό νερό...(πηγή)
***
Σημείωση 2: (**) Η θάλασσα των Σαργασσών στον Βόρειο Ατλαντικό.
Σημείωση 1: Λίγα λόγια για το απίστευτο και εν πολλοίς άγνωστο αυτό ζώο, το χέλι.
Ανήκει στην οικογένεια των εγχελίδων και έχει σώμα φιδιού, στρογγυλωπό και πολύ μακρύ, που το μήκος του μπορεί να φτάνει το 1,50 μ. και με βάρος 5-7 κιλά. Το δέρμα του είναι πολύ ανθεκτικό, τόσο ώστε, αν του κάνουμε μια μικρή τομή στη βάση της κεφαλής μπορούμε σιγά- σιγά να το τραβήξουμε. Το κεφάλι είναι μικρό με βραγχιακά ανοίγματα πολύ λεπτά. Το χέλι είναι εφοδιασμένο με στηθαία πτερύγια, ενώ λείπουν τα κοιλιακά. Το ραχιαίο πτερύγιο και το εδρικό σκεπάζουν το σώμα και ενώνονται σε ένα ψευδο ουριαίο πτερύγιο. Η κοιλιά του έχει χρώμα γκρι -πράσινο, καμιά φορά καφέ, άλλες φορές μαύρο, άσπρο,κιτρινωπό, ή ανοιχτό γκρι, ανάλογα με τις περιοχές όπου κατοικεί.(πηγή)
Αναπαραγωγή
Το χέλι δεν αναπαράγεται σε συνθήκες αιχμαλωσίας. Επισημαίνεται ότι στα ποτάμια, στις λίμνες και στις λοιπές υδάτινες λεκάνες της Ευρώπης παραμένει μόνο όσο είναι σε νεαρή ηλικία. Όταν φτάνει σε ηλικία γεννητικής ωριμότητας (6 έως 12 ετών για τα αρσενικά και 9 έως 18 ετών για τα θηλυκά), επιστρέφει στον μοναδικό τόπο γέννησής του: τη θάλασσα των Σαργασσών (**), στον Ατλαντικό ωκεανό στα ανοιχτά της Φλόριδα (ΗΠΑ), όπου αναπαράγεται και απ’ όπου δεν επιστρέφει ποτέ πια πίσω.
Θάλασσα των Σαργασσών |
Οι προνύμφες του παραμένουν εκεί για ένα έως δύο χρόνια και στη συνέχεια μεταφέρονται με το ρεύμα του Κόλπου (Gulf-Stream) στις ευρωπαϊκές ακτές όπου φτάνουν ύστερα από ταξίδι 200-300 ημερών. Οι αφίξεις κλιμακώνονται από τις αρχές του χειμώνα στη νότια Ευρώπη μέχρι τις αρχές του επόμενου καλοκαιριού στη βόρεια Ευρώπη. Ακολούθως, μεταμορφώνονται σε υαλόχελα, δηλαδή σε μικρά διαφανή χέλια μήκους 6 έως 12 εκατοστών, τα οποία παραμένουν για κάποιο διάστημα στις εκβολές των ποταμών τρεφόμενα με πλαγκτόν. Στη συνέχεια, αρχίζουν να αποικίζουν σταδιακά τα ποτάμια, τις λίμνες και τις λοιπές υδάτινες λεκάνες φτάνοντας προοδευτικά στο στάδιο του «κίτρινου χελιού». (πηγή)
... Ζευγαρώνει και πεθαίνει ενώ οι προνύμφες του μεταφέρονται παθητικά από το θερμό ρεύμα του Κόλπου (Gulf stream) στις ακτές της Ευρώπης. Εκεί οι, σε μορφή διάφανου φύλλου, προνύμφες μεταμορφώνονται εσωτερικά (φυσιολογία) και εξωτερικά (μορφολογία) και, με τη μορφή άσπρου σκουληκιού σε μέγεθος σπίρτου (γυαλόχελα), ανεβαίνουν και πάλι στα εσωτερικά νερά, για να αποικίσουν τις λιμνοθάλασσες, τις λίμνες, τα ποτάμια και γενικά κάθε μορφής στάσιμο ή χαμηλής ροής γλυκό νερό...(πηγή)
Αναπαραγωγή-φυσική ανάπτυξη
...Oταν
λοιπόν φτάσει το μυστηριώδες χέλι σε γενετική ωριμότητα, σε ηλικία
περίπου δέκα ετών, αρχίζει το ταξίδι χωρίς επιστροφή για τη θάλασσα των
Σαργασών στις... Bερμούδες. Eκεί, θα γεννήσει σε βάθος 5.000 μέτρων και
θα... πεθάνει. Tα Anguilla Anguilla (αυτή είναι η επιστημονική τους ονομασία)
αφήνουν το ρεύμα του κόλπου να μεταφέρει τις προνύμφες τους μέχρι τις
ακτές της Eυρώπης και εκεί «μεταλλάσσονται» σε «ύαλο-χέλια». Στην Eλλάδα εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του διμήνου Φεβρουαρίου- Mαρτίου. Σε
αυτό το στάδιο τα ευρωπαϊκά χέλια είναι σχεδόν διαφανή και
μικροσκοπικά, καθώς το μήκος τους δεν ξεπερνά τα τρία έως τέσσερα
εκατοστά. Tην άνοιξη ταξιδεύουν σε γλυκά νερά και σε εκβολές ποταμών. Διασχίζουν τους ποταμούς κόντρα στο ρεύμα και καταλήγουν σε πλούσια σε θρεπτικές ουσίες νερά, για να ενηλικιωθούν. Oταν
αναπτυχθούν πλήρως, φθάνοντας ακόμα και σε μήκος ενός μέτρου,
μεταναστεύουν πίσω στον ωκεανό όπου μπορούν να ζήσουν ακόμα και σαράντα
χρόνια... (απόσπασμα απο άρθρο εδώ) ***
Σημείωση 2: (**) Η θάλασσα των Σαργασσών στον Βόρειο Ατλαντικό.
Η θάλασσα είναι ουσιαστικά μια επιμήκης περιοχή στο μέσο του Βόρειου Ατλαντικού, και περιστοιχίζεται από θαλάσσια ρεύματα. Οι διαστάσεις της είναι κατά προσέγγιση 1.100 χιλιόμετρα πλάτος και 3.200 χιλιόμετρα μήκος, από τις 70 έως τις 40 μοίρες γεωγραφικό μήκος και 25-35 μοίρες γωγραφικό πλάτος. Τα νησιά Βερμούδες βρίσκονται στο δυτικό όριο της θάλασσας.
Η θάλασσα των Σαργασσών είναι επίσης γνωστή για το φαινόμενο της μεγάλης διάρκειας νηνεμίας (άπνοια) κατά τη διάρκεια του οποίου τεράστιες ποσότητες φυκιών συγκεντρώνονται στην έκταση της. Τα παλιά χρόνια αποτελούσε φόβητρο των ναυτικών και των ιστιοφόρων πλοίων καθώς δεν διέθεταν μηχανές ώστε να μπορούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους και συχνά τα κολλημένα στα φύκια πλοία μετατρέπονταν σε υγρούς τάφους για το πλήρωμα δεδομένου ότι τότε ήταν πολύ δύσκολος ο έγκαιρος εντοπισμός ενός ναυαγίου.
Στη σημερινή εποχή πολλά μικρά σκάφη κινδυνεύουν εάν βρεθούν εκεί καθώς τα φύκια κολλάνε στις μικρές προπέλες και μπορούν άνετα να τα ακινητοποιήσουν.(πηγή)
Στη σημερινή εποχή πολλά μικρά σκάφη κινδυνεύουν εάν βρεθούν εκεί καθώς τα φύκια κολλάνε στις μικρές προπέλες και μπορούν άνετα να τα ακινητοποιήσουν.(πηγή)
Ο πρώτος βέβαια που έγραψε για αυτήν ήταν ο Ησίοδος το 900 με 800 π.Χ στην «Θεογονία» του, ενώ ο Χριστόφορος Κολόμβος όταν βρέθηκε στην «αγκαλιά» της (στο ταξίδι του προς το Νέο Κόσμο) δεν ενθουσιάστηκε καθόλου.
Ενώ βρίσκεται στη μέση του ψυχρού Βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού, στο υδάτινο αυτό κομμάτι τα νερά είναι ζεστά και καλυμμένα με άφθονα χρυσο-καφέ φύκια. Για τον λόγο αυτό, οι ειδικοί το αποκαλούν «χρυσό τροπικό δάσος του Ατλαντικού Ωκεανού». Πρόκειται για τη μοναδική θάλασσα όπου τα όριά της δεν τα καθορίζουν οι ακτογραμμές, αλλά τα ωκεάνια ρεύματα που την περιβάλλουν.
Η σχεδόν πάντα ακύμαντη θάλασσα, στο βυθό της φιλοξενεί συνεχώς ισχυρά θαλάσσια ρεύματα τα οποία στροβιλίζονται αργά και πάντα δεξιόστροφα.(πηγή)
Ενώ βρίσκεται στη μέση του ψυχρού Βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού, στο υδάτινο αυτό κομμάτι τα νερά είναι ζεστά και καλυμμένα με άφθονα χρυσο-καφέ φύκια. Για τον λόγο αυτό, οι ειδικοί το αποκαλούν «χρυσό τροπικό δάσος του Ατλαντικού Ωκεανού». Πρόκειται για τη μοναδική θάλασσα όπου τα όριά της δεν τα καθορίζουν οι ακτογραμμές, αλλά τα ωκεάνια ρεύματα που την περιβάλλουν.
Η σχεδόν πάντα ακύμαντη θάλασσα, στο βυθό της φιλοξενεί συνεχώς ισχυρά θαλάσσια ρεύματα τα οποία στροβιλίζονται αργά και πάντα δεξιόστροφα.(πηγή)
***
φύκια στην θάλασσα των Σαργασσών |
Σημείωση 3: Κάποια στοιχεία για τις επιστημονικές προσπάθειες εξιχνίασης της ζωής και του τρόπου αναπαραγωγής των χελιών.
Τα ευρωπαϊκά χέλια (Anguilla-anguilla) ξεκινούν το ταξίδι τους από τη Θάλασσα των Σαργάσσων, ως πλαγκτονικές προνύμφες, που θυμίζουν φύλλα ιτιάς και ονομάζονται «λεπτοκέφαλοι». Το ταξίδι τους, εφτά χιλιάδων χιλιομέτρων, διευκολύνεται από το ρεύμα του Κόλπου (Gulf Stream) και διαρκεί περίπου δύο με τρία χρόνια.
Αφού περάσουν τα στενά του Γιβραλτάρ, οι λεπτοκέφαλοι διασκορπίζονται στη Μεσόγειο και φτάνουν στις εκβολές των ποταμών. Εκεί ξεκινούν την καινούρια τους ζωή ως ψάρια του γλυκού νερού. Η μορφή τους είναι νηματοειδής και διαφανής και το μήκος τους αγγίζει τα 15 εκατοστά.
Τα χέλια αποφασίζουν ποιο φύλο θα πάρουν μόνο όταν το μήκος τους φτάσει στα είκοσι με τριάντα εκατοστά. Τα αρσενικά είναι πιο κοντά (μέχρι τα πενήντα εκατοστά) και καταλήγουν στις λιμνοθάλασσες και σε ήσυχα κοιλώματα των ποταμών. Τα θηλυκά φτάνουν στο ενάμισι μέτρο. Αναπλέουν σε ποτάμια και χειμάρρους που βρίσκονται σε υψόμετρο μέχρι και χιλίων μέτρων. Μετά διασκορπίζονται σε βάλτους, λιμνούλες και ρυάκια. Για να μπορέσουν να τραφούν με μικρά έντομα, σκουλήκια, κοχύλια, γυμνοσάλιαγκες ή καβούρια, το στόμα τους στενεύει. Γι’ αυτό το λόγο ονομάζονται «χέλια με μυτερό κεφάλι». Αντίθετα, όταν κυνηγάνε μεγαλύτερα ψάρια μετατρέπονται σε «χέλια με πλατύ κεφάλι». Ωστόσο, οι επιστήμονες δε γνωρίζουν ακόμα ποια είναι η αιτία και ποιο το αποτέλεσμα αυτών των μεταλλάξεων.
Λιπώδη αλλά αόρατα: Μετά από οχτώ, καμιά φορά και 15 χρόνια, το βιολογικό τους ρολόι ωθεί τα χέλια να επιστρέψουν στη θάλασσα. Η ράχη τους γίνεται πιο σκούρα, ενώ τα πλευρά και η κοιλιά τους αποκτούν άσπρες και ασημένιες αποχρώσεις. Τα χέλια καταβροχθίζουν με βουλιμία την τροφή τους. Όταν το 1/3 του σώματός τους φτάσει να αποτελείται από λίπος, σταματούν να τρέφονται. Το ρύγχος τους μικραίνει, ο εντερικός τους σωλήνας στενεύει και τα μάτια τους γίνονται τεράστια για να μπορούν να βλέπουν στο σκοτεινό βυθό. Αν ξεραθούν οι βάλτοι στους οποίους έχουν εγκατασταθεί, τα χέλια διασχίζουν λιβάδια και κάμπους μέχρι να φτάσουν στους ποταμούς. Τα βράγχιά τους έχουν πολύ στενό στόμιο ώστε να μη ξεραίνονται.
Το ένστικτο είναι εκείνο που καθοδηγεί τα χέλια και τα βοηθά να επιβιώσουν. Φτάνοντας στο αλμυρό νερό, τα χέλια βυθίζονται κι εξαφανίζονται. Υποθέτουμε ότι επιστρέφουν στη Θάλασσα των Σαργάσσων για να ζευγαρώσουν προτού πεθάνουν. Όμως κανένας δεν κατάφερε ακόμα ν’ αποδείξει αυτή τη θεωρία, αφού στον Ατλαντικό δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα χέλι έτοιμο να γεννήσει αβγά.
Τα ευρωπαϊκά χέλια (Anguilla-anguilla) ξεκινούν το ταξίδι τους από τη Θάλασσα των Σαργάσσων, ως πλαγκτονικές προνύμφες, που θυμίζουν φύλλα ιτιάς και ονομάζονται «λεπτοκέφαλοι». Το ταξίδι τους, εφτά χιλιάδων χιλιομέτρων, διευκολύνεται από το ρεύμα του Κόλπου (Gulf Stream) και διαρκεί περίπου δύο με τρία χρόνια.
Αφού περάσουν τα στενά του Γιβραλτάρ, οι λεπτοκέφαλοι διασκορπίζονται στη Μεσόγειο και φτάνουν στις εκβολές των ποταμών. Εκεί ξεκινούν την καινούρια τους ζωή ως ψάρια του γλυκού νερού. Η μορφή τους είναι νηματοειδής και διαφανής και το μήκος τους αγγίζει τα 15 εκατοστά.
Τα χέλια αποφασίζουν ποιο φύλο θα πάρουν μόνο όταν το μήκος τους φτάσει στα είκοσι με τριάντα εκατοστά. Τα αρσενικά είναι πιο κοντά (μέχρι τα πενήντα εκατοστά) και καταλήγουν στις λιμνοθάλασσες και σε ήσυχα κοιλώματα των ποταμών. Τα θηλυκά φτάνουν στο ενάμισι μέτρο. Αναπλέουν σε ποτάμια και χειμάρρους που βρίσκονται σε υψόμετρο μέχρι και χιλίων μέτρων. Μετά διασκορπίζονται σε βάλτους, λιμνούλες και ρυάκια. Για να μπορέσουν να τραφούν με μικρά έντομα, σκουλήκια, κοχύλια, γυμνοσάλιαγκες ή καβούρια, το στόμα τους στενεύει. Γι’ αυτό το λόγο ονομάζονται «χέλια με μυτερό κεφάλι». Αντίθετα, όταν κυνηγάνε μεγαλύτερα ψάρια μετατρέπονται σε «χέλια με πλατύ κεφάλι». Ωστόσο, οι επιστήμονες δε γνωρίζουν ακόμα ποια είναι η αιτία και ποιο το αποτέλεσμα αυτών των μεταλλάξεων.
Λιπώδη αλλά αόρατα: Μετά από οχτώ, καμιά φορά και 15 χρόνια, το βιολογικό τους ρολόι ωθεί τα χέλια να επιστρέψουν στη θάλασσα. Η ράχη τους γίνεται πιο σκούρα, ενώ τα πλευρά και η κοιλιά τους αποκτούν άσπρες και ασημένιες αποχρώσεις. Τα χέλια καταβροχθίζουν με βουλιμία την τροφή τους. Όταν το 1/3 του σώματός τους φτάσει να αποτελείται από λίπος, σταματούν να τρέφονται. Το ρύγχος τους μικραίνει, ο εντερικός τους σωλήνας στενεύει και τα μάτια τους γίνονται τεράστια για να μπορούν να βλέπουν στο σκοτεινό βυθό. Αν ξεραθούν οι βάλτοι στους οποίους έχουν εγκατασταθεί, τα χέλια διασχίζουν λιβάδια και κάμπους μέχρι να φτάσουν στους ποταμούς. Τα βράγχιά τους έχουν πολύ στενό στόμιο ώστε να μη ξεραίνονται.
Το ένστικτο είναι εκείνο που καθοδηγεί τα χέλια και τα βοηθά να επιβιώσουν. Φτάνοντας στο αλμυρό νερό, τα χέλια βυθίζονται κι εξαφανίζονται. Υποθέτουμε ότι επιστρέφουν στη Θάλασσα των Σαργάσσων για να ζευγαρώσουν προτού πεθάνουν. Όμως κανένας δεν κατάφερε ακόμα ν’ αποδείξει αυτή τη θεωρία, αφού στον Ατλαντικό δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα χέλι έτοιμο να γεννήσει αβγά.
Μάθαμε πως τα χέλια προέρχονται από τη Θάλασσα των Σαργάσσων χάρη στο πρωτοποριακό εγχείρημα του Γιοχάνες Σμιτ. Ήταν ο πρώτος που, το 1904, άρχισε ν’ ακολουθεί τους λεπτοκέφαλους. Όσο ο Δανός ιχθυολόγος πλησίαζε στο βορειοδυτικό μέρος του Ατλαντικού, παρατηρούσε ότι οι λεπτοκέφαλοι που πιάνονταν στα δίχτυα του ήταν όλο και μικρότεροι ώσπου, το 1922, η αποστολή του Σμιτ έφτασε στη Θάλασσα των Σαργάσσων. Εκεί οι πλαγκτονικές προνύμφες φαίνονταν σαν να είχαν μόλις σκάσει απ’ το αβγό. Όμως πού ήταν τ’ αβγά και πώς βρέθηκαν εκεί;
Χέλια του σωλήνα: Ήταν πολύ αργότερα, το 1974, όταν μερικοί Ιάπωνες ερευνητές κατάφεραν να πάρουν αβγά από ένα θηλυκό χέλι και να τα γονιμοποιήσουν τεχνητά. Τα αβγά είχαν διάμετρο 1,2 χιλιοστά και κρόκο ελαιώδη. Όμως τα χέλια του σωλήνα πέθαναν σχεδόν αμέσως από την πείνα. Ακόμα και σήμερα κανένας δε γνωρίζει με τι τρέφονται οι πλαγκτονικές προνύμφες κατά τη διάρκεια του μεγάλου ταξιδιού τους στον ωκεανό. Στο πεπτικό τους σύστημα δε βρέθηκε ποτέ τροφή. Μήπως τρέφονται με κάποιο είδος ζελατινώδους πλαγκτόν το οποίο, εξαιτίας της σύστασής του, δεν αφήνει ίχνη στο έντερο; Ή μήπως οι πόροι του δέρματός τους απορροφούν τις ελεύθερες οργανικές ουσίες που αιωρούνται μέσα στο νερό; Αυτό που επίσης παραμένει ανεξήγητο είναι το πού πηγαίνουν τα ευρωπαϊκά χέλια για να ζευγαρώσουν, ν’ αφήσουν τ’ αβγά τους και να πεθάνουν. Η Θάλασσα των Σαργάσσων έχει βάθος πέντε χιλιάδες μέτρα. Ακόμα κι αν κάποιος περιοριζόταν στο να ψάξει μέχρι το βάθος των δύο χιλιομέτρων, θα έπρεπε να ανιχνεύσει δύο εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα νερού. Επειδή όμως αυτό είναι πρακτικά αδύνατο, ο ιχθυολόγος Φρίντριχ Βίλχελμ Τετς, το 1981, εφάρμοσε μια άλλη μέθοδο: μετέφερε κι άφησε ελεύθερα στη Θάλασσα των Σαργάσσων τέσσερα θηλυκά χέλια γεμάτα αβγά και εφοδιασμένα με αισθητήρες ανίχνευσης. Μετά από περίπου 12 ώρες, οι πομποί κατέγραψαν βάθος 700 μέτρων και μετά καταστράφηκαν. Τότε ο Τετς δοκίμασε να ψαρέψει χέλια με τα δίχτυα. Τα έριξε 21 φορές. Έπιασε 1.300 ψάρια, αλλά ούτε ένα χέλι.
Απογοητευμένοι Γερμανοί: Οι τελευταίοι που προσπάθησαν μάταια να εξιχνιάσουν το μυστήριο της εξαφάνισης των χελιών ήταν δύο Γερμανοί επιστήμονες: ο Ντίτριχ Σνακ, του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου του Κίελ, και ο Χανς Φρίκε, του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ, στο Ζίβισεν. Ο πρώτος μετέφερε στη Θάλασσα των Σαργάσσων τέσσερα χέλια. Τα δύο δεν επέζησαν στο ταξίδι, το τρίτο εξαφανίστηκε από το μόνιτορ μετά από τέσσερις ώρες, ενώ το τέταρτο μετά από εφτά ώρες. Προτού καταστραφούν, οι ανιχνευτές πρόλαβαν κι έδειξαν 200 μέτρα βάθος και θερμοκρασία στους 19 βαθμούς Κελσίου. Αλλά και η απόπειρα του Χανς Φρίκε δεν είχε καλύτερη τύχη, παρόλο που ο Γερμανός επιστήμονας χρησιμοποίησε βαθυσκάφος. Έξι καταδύσεις και ούτε ένας λεπτοκέφαλος ούτε ένα χέλι. Άραγε είχε δίκιο ο Αριστοτέλης, ο οποίος πίστευε ότι το χέλι γεννιέται στα σπλάχνα της Γης; Η απάντηση ίσως δοθεί από την επόμενη αποστολή στη Θάλασσα των Σαργάσσων.(από το τεύχος Νο 6, Αύγουστος 2000, σελ.14-18)
...Η ζωή του χελιού, ήταν άγνωστη και εξακολουθεί να δημιουργεί, πολλά ερωτηματικά. Πολλοί, μεταξύ των οποίων και ο Αριστοτέλης, πίστευαν πως τα γεννούσε η Γη, γιατί καθώς έσκαβαν το χώμα ανοίγοντας πηγάδια ή αυλακιές, τάβρισκαν μέσα στις φλέβες του νερού.Το 1856 ο Γερμανός φυσιοδίφης Κράους, τ’ ανακάλυψε σαν άγνωστα ψάρια στο στενό της Μεσσήνης. Καθώς τα είδε μακριά και με λεπτό κεφάλι, τα είπε λεπτοκέφαλα.
Μετά 30 χρόνια, δύο Ιταλοί ιχθυολόγοι, διαπίστωσαν πως ήταν νεογέννητα χέλια και το 1920 ο Δανός ωκεανογράφος Σμίντ, μετά από μακρόχρονη έρευνα, ανακάλυψε πως γεννούνται την άνοιξη στη θάλασσα των Σαργασών, μεταξύ Αντίλλες και Βερμούδες...(πηγή)
Μετά 30 χρόνια, δύο Ιταλοί ιχθυολόγοι, διαπίστωσαν πως ήταν νεογέννητα χέλια και το 1920 ο Δανός ωκεανογράφος Σμίντ, μετά από μακρόχρονη έρευνα, ανακάλυψε πως γεννούνται την άνοιξη στη θάλασσα των Σαργασών, μεταξύ Αντίλλες και Βερμούδες...(πηγή)
...Εδώ, κάθε θηλυκό χέλι, γεννά έξη με οκτώ εκατομμύρια αυγά, αλειμμένα με λάδι, για να επιπλέουν στη θάλασσα.
Εκκολάπτονται στον ήλιο και παίρνοντας το ζεστό ρεύμα του Γκόλφ-Στρίμ, ταξιδεύουν χωρίς κόπο, απ’ τον κόλπο του Μεξικού, για τις ακτές της Αγγλίας.
Μέχρι να φτάσουν στη Μεσόγειο, έχουν περάσει τρία με τέσσερα χρόνια. Το βάρος τους, είναι μισό γραμμάριο και το μήκος τους, δεν ξεπερνά τα οκτώ με δέκα εκατοστά.
Φτάνοντας στις ακτές, αν και δεν έχουν φύλλο, χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες.
Η μια που αποτελεί τα θηλυκά, θα ανεβεί τους χείμαρρους και ποταμούς προχωρώντας βαθιά στην ενδοχώρα, ενώ η άλλη, θα παραμείνει στις λιμνοθάλασσες, και αποτελεί τα αρσενικά...(πηγή)
Εκκολάπτονται στον ήλιο και παίρνοντας το ζεστό ρεύμα του Γκόλφ-Στρίμ, ταξιδεύουν χωρίς κόπο, απ’ τον κόλπο του Μεξικού, για τις ακτές της Αγγλίας.
Μέχρι να φτάσουν στη Μεσόγειο, έχουν περάσει τρία με τέσσερα χρόνια. Το βάρος τους, είναι μισό γραμμάριο και το μήκος τους, δεν ξεπερνά τα οκτώ με δέκα εκατοστά.
Φτάνοντας στις ακτές, αν και δεν έχουν φύλλο, χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες.
Η μια που αποτελεί τα θηλυκά, θα ανεβεί τους χείμαρρους και ποταμούς προχωρώντας βαθιά στην ενδοχώρα, ενώ η άλλη, θα παραμείνει στις λιμνοθάλασσες, και αποτελεί τα αρσενικά...(πηγή)
Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (19.12.2016) ©
Copyright 4481/2017
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αγαπητοί αναγνώστες σημειώνουμε πως:
-ό,τι υπάρχει σε αυτό το blog είναι αποτέλεσμα μελέτης και έρευνας τόσο των έργων του Σωτήρη Σοφιανόπουλου όσο και άλλων επιστημόνων οι οποίοι αναφέρονται όπως και οι αντίστοιχες πηγές και βιβλιογραφία.
Ως εκ τούτου τα άρθρα μας αποτελούν πνευματικό κόπο της ομάδας μας ή μεμονωμένου συναδέλφου μας που τα συντάσσει.
Το δικαίωμα χρήσης και αναδημοσίευσης του υλικού από το blog μας καθορίζεται από τον αντίστοιχο νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας Ν. 4481/2017 σε συνέχεια του Ν. 2121/1993.
-Επιτρέπεται η αναδημοσίευση άρθρου μας υπό την αυστηρή προϋπόθεση επισύναψης της πηγής μέσω ενεργού συνδέσμου και αναφοράς του blog και του ονόματος του συγγραφέως του άρθρου.
-Σχόλια θα εγκρίνονται όταν είναι σχετικά με το θέμα, εννοείται ό,τι δεν περιέχουν προσβλητικούς ή απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς και δεν περιέχουν συνδέσμους αμφιβόλου αξιοπιστίας.
-Όταν αποστέλλετε κείμενα μέσω σχολίων ή e-mail και δεν είναι δικά σας παρακαλείσθε να αναγράφετε την πηγή τους.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία σας.
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.