Το ελληνικό Λάβδανο, το χωριό Σίσες στο Μυλοπόταμο ν.Ρεθύμνης είναι η μόνη περιοχή παγκοσμίως όπου συλλέγεται μηχανικά. Αναξιοποίητες συστηματικά και προς όφελος της πατρίδος μας οι χρήσεις του: αλοιφή για δερματικές παθήσεις, το τσάϊ του Κίστου προστατεύει την καρδιά πολύ περισσότερο απο το πράσινο τσάϊ, ακριβός και ισχυρός σταθεροποιητής στη βιομηχανία αρωμάτων, καλλυντικό κλπ. Σ.Σοφιανόπουλος

Όπως έχουμε γράψει σε παλαιότερες αναρτήσεις μας η χώρα μας διαθέτει τεράστιες δυνατότητες στη γεωργία και κτηνοτροφία, οι οποίες όμως δεν έχουν μελετηθεί επιστημονικά και συστηματικά.Βλέπετε, για παράδειγμα, σχετικά με τη σόγια εδώ αλλά και για μια από τις πολλές δυνατότητες της πατρίδος μας, τις τεράστιες ποσότητες υδάτων, εδώ.  Πολύ περισσότερο, που τα πορίσματα των μελετών αυτών θα μπορούσαν να αποτελέσουν την απαρχή ανάπτυξης νέων τομέων της γεωργίας, οι οποίοι θα είχαν σαν αποτέλεσμα την αύξηση του Α.Ε.Π. της πατρίδος μας.

Πότε, για παράδειγμα, μελετήθηκαν επιστημονικά και μπήκαν (όσο αυτό είναι δυνατόν) σε συστηματική παραγωγή τα σπάνια, πολλά και μοναδικά παγκοσμίως, βότανα της πατρίδος μας; Πότε μελετήθηκαν και αξιοποιήθηκαν τα εκατοντάδες είδη χόρτων που γεμίζει η ελληνική ύπαιθρος την άνοιξη και σαν μια πρώτη δυνατότητα αξιοποίησης θα έπρεπε να συλλέγονται, να αποξηραίνονται και να αποτελούν ζωοτροφή για τον χειμώνα; 

                                                                            ***

Με την παρούσα ανάρτηση θα ασχοληθούμε με το ελληνικό Λάβδανον ή λάδανο ή αλάδανος, το οποίο προέρχεται από ένα φυτό που εκκρίνει την κολλώδη αυτή ουσία ικανή να αξιοποιηθεί σε διάφορες χρήσεις. Η μόνη περιοχή παγκοσμίως, που συλλέγεται με μηχανικά μέσα το λάβδανο είναι το χωριό Σίσες, στη περιοχή Μυλοποτάμου στη Βόρεια Κρήτη. Δυστυχώς και στο χωριό αυτο πλέον, λόγω της απασχόλησης των κατοίκων με τις λοιπές σύγχρονες ασχολίες, έχει σχεδόν σταματήσει η συλλογή του λάβδανου, αν και η τιμή της κολλώδους αυτής ουσίας ξεπερνάει -σε άμεση πώληση, ως πρώτη ύλη- τα 100 ευρώ ανα κιλό. Τα δε παρασκευάσματα που περιέχουν λάβδανο τιμολογούνται εξίσου σε υψηλότατες τιμές.

Ας καταφύγουμε όμως, για μια ακόμη φορά, στο πόνημα του Σωτήρη Σοφιανόπουλου ''Οι ''Άγνωστες'' πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδος και η πολιτική τους σημασία'', απο το οποίο θα αντλήσουμε ότι γράφει σχετικά με το λάβδανο. Παράλληλα θα παρέμβουμε με δικές μας σημειώσεις για να μεταφέρουμε στον αναγνώστη όσο το δυνατό πληρέστερη εικόνα για το εν λόγω φυτό και το προϊόν του.

Λάβδανον

Όταν προ πολλών ετών είχα πάει στην Κρήτη για να παραστώ ως μάρτυς υπερασπίσεως σε μία δίκη, καθ' οδόν προς το Ηράκλειο, μεταξύ Ρεθύμνης και Ηρακλείου, είδα επάνω στην κορυφή του βουνού ανθρώπους, οι οποίοι από μακριά φαίνονταν σαν να σκουπίζουν το βουνό. (1) Σταμάτησα το αυτοκίνητο και κατευθύνθηκα προς την πλησιέστερη ομάδα. Ο επικεφαλής μου είπε ότι συνέλεγαν το λάβδανο. Το βουνό ήταν γεμάτο με θαμνοειδή αυτοφυή φυτά (2) και αυτοί κρατούσαν κάτι σκούπες στα χέρια τους με μακριά κορδόνια και περνούσαν την σκούπα με τα κορδόνια πάνω από το φυτό. Κατά την κίνηση αυτή μία κολλώδης ουσία, που παρήγαν τα φυτά κολλούσε πάνω στα κορδόνια και όταν μαζευόταν αρκετή ουσία ο άνθρωπος έπιανε μία μία τις κορδέλλες και απομόνωνε την ουσία. (3) Εντυπωσιάστηκα και τον ρώτησα τι ήταν το λάβδανο. Μου απάντησε ότι ήταν ναρκωτικό και ότι το εξήγαν στην Αίγυπτο. Το χρησιμοποιούσαν όμως και οι ίδιοι όταν κάποιο παιδί ήταν κρυωμένο, το έβαζαν σε ζεστό ρόφημα, επειδή καταπραΰνει τον πόνο και δρα γενικά ως καταπραϋντικό. (4) Όταν τον ρώτησα ποια ήταν η τιμή του μου είπε μια υψηλή τιμή που δεν θυμάμαι τώρα. Η οικονομία του χωριού ήταν το λάβδανο. Μού είπε πάντως ότι δεν το καλλιεργούσαν σε χωράφια.

Φυτό Λαδανιά (Cistus Incanus Creticus)

Είναι η πρώτη και η τελευταία φορά που στη ζωή μου είδα ανθρώπους να μαζεύουν κατ' αυτόν τον τρόπο το περιβόητο λάβδανο. Το ερώτημα που τίθεται είναι γιατί ποτέ δεν έγινε καλλιέργεια αυτού του φυτού και γιατί είναι ένα θέμα άγνωστο σε όλη την Ελλάδα. Επειδή δρα και σαν ναρκωτικό δεν ξέρω ποια άλλη χρήση έχει. Το εγκυκλοπαιδικό λεξικό Ελευθερουδάκης του 1930, στον τόμο 8 σελ. 441, αναφέρει το λάβδανον ως λάδανον και υποστηρίζει ότι η μόνη χώρα που οι ιθαγενείς χρησιμοποιούν το λάδανον είναι το Σουδάν, όπου χρησιμοποιείται κατά των λοιμώξεων. Ποιες επακριβώς είναι οι φαρμακευτικές του ιδιότητες (5) και ο τύπος του δεν γνωρίζω ούτε και αν συλλέγεται ακόμη. Θα έπρεπε το Υπουργείο Γεωργίας να το έχει καλλιεργήσει, να γνωρίζουμε την απόδοση του ανά στρέμμα, εάν η συλλογή του γίνεται ορθά ή αν χρειάζεται εκχύλισις, αφού κοπούν τα κοτσάνια και τα φύλλα του φυτού και πολλά άλλα. Επειδή συλλέγεται και στην Κύπρο και μικροποσότητες σε άλλες χώρες της Μεσογείου είμαι βέβαιος ότι δεν έχει γίνει ορθολογική εξέταση του προϊόντος από φαρμακευτικής πλευράς με τις νέες τεχνολογίες.

Στα τρία χρόνια από μια κουνέλα μπορούμε να πάρουμε 14 τόνους κρέας. Τα κουνέλια τρώνε τσουκνίδες, γαίδουράγκαθα και μολόχες. Τα χόρτα της ελληνικής υπαίθρου μπορούν να γίνουν άριστη ζωοτροφή, να συλλεγούν την άνοιξη, να αποξηρανθούν και να αξιοποιηθούν ως ζωοτροφή τον χειμώνα. Το κυπαρίσσι με την μεγάλη περιεκτικότητα σε υγρασία, στα φύλλα του, αποτελεί εύγευστη και άριστη τροφή για τα κουνέλια. Σ.Σοφιανόπουλος

Σε πολλές απο τις αναρτήσεις μας έχουμε αναφερθεί αναλυτικά στην σπουδαιότητα της ανάπτυξης της γεωργίας και κτηνοτροφίας της πατρίδος μας. Για να υπάρξει ανάπτυξη στην κτηνοτροφία όμως πρέπει να προηγηθεί η ανάπτυξη στην παραγωγή ζωοτροφών, βλέπετε εδώ.  Και σε αυτό τον τομέα, εξ' αιτίας των προδοτικών πολιτικών που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις των τελευταίων 35-40 ετών η πατρίδα μας έχει καταστεί ουραγός παγκοσμίως ενώ διαθέτει στρατηγικά πλεονεκτήματα, που ο κρατικός μηχανισμός όχι μόνον δεν αξιοποίησε αλλά ''έθαψε'' κυριολεκτικά.

Στους παρακάτω συνδέσμους μπορείτε διαδοχικά να μελετήσετε τις 4 σχετικές αναρτήσεις για την παραγωγή σόγιας, τα σχετικά πειράμματα του Σωτήρη Σοφιανόπουλου και πως το ελληνικό κράτος εμπόδισε τις προσπάθειές του, δείτε εδώ το Β' μέρος  και εδώ το Δ' μέρος . Μπορείτε πατώντας στους συνδέσμους να μελετήσετε το Ά και Δ' μέρος. 

Με την παρούσα ανάρτηση θα ασχοληθούμε με το κυπαρίσσι ως ζωοτροφή σύμφωνα με τις έρευνες του Σωτήρη Σοφιανόπουλου. Η κονικλοτροφία στην πατρίδα μας αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια και οι παρατηρήσεις του Σωτ. Σοφιανόπουλου μπορούν να βοηθήσουν τους κτηνοτρόφους που ασχολούνται με αυτή. 

Την σχετική μελέτη αντλούμε απο το πόνημα του Σωτ. Σοφιανόπουλου: ''ΟΙ ''Άγνωστες'' πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδος και η πολιτική τους σημασία''. Παρεμβαίνουμε με κάποιες υπογραμμίσεις και επισημάνσεις με bold καθώς και σημειώσεις στο τέλος προκειμένου να επιστήσουμε την προσοχή των αναγνωστών σε κάποια σημεία και να τα κάνουμε περισσότερο κατανοητά. 

εκτροφή κουνελιών σε φάρμα (φ.Κάββαλος, Ηράκλειο Κρήτης)

 

Κυπαρίσσι προς παραγωγή ζωοτροφών κουνελιών

Στο κέντρο εφηρμοσμένης ερεύνης και ζωοτεχνολογίας (12) που διατηρούσα στην Ζάκυνθο (1) αποφάσισα μία μέρα να εξετάσω την χρησιμότητα του κυπαρισσιού. Παρακινήθηκα από την σκέψη ότι η Ελλάδα έχει παρά πολλά κυπαρίσσια, πλούσια σε φύλλα και καρπούς δένδρα, τα οποία όμως εκτός της παραγωγής οξυγόνου και λίγου διοξειδίου του άνθρακος προσφέρουν μόνο καλλωπισμό στη χώρα.(13)
Έκοψα ένα μεγάλο κλωνάρι της τάξεως των 2,5 μέτρων που ήταν σαν μικρό χριστουγεννιάτικο δένδρο και το έβαλα μέσα σε μία κλούβα η οποία ήταν 11 μ. μήκος , 2,5 μ. πλάτος και 2 μ. ύψος φτιαγμένη από γαλβάνιζε σύρμα με πολύ μικρές οπές, το οποία κλουβί εχρησίμευε σαν ειδικό μέρος για κουνέλια, καθώς και μία διάταξη ειδική που δεν ενδιαφέρει το παρόν σκοτεινή όπου τα κουνέλια μέσα σε αυτήν γεννούσαν.(2) Ο λόγος ήταν για να μην μπαίνουν τα ποντίκια και τρώνε τα μικρά. Επειδή είχα και άλλες πολλές ασχολίες το ξέχασα αυτό και μετά από 2 ημέρες που τα ξαναθυμήθηκα πήγα στο κλουβί να δώ τι είχαν κάνει τα κουνέλια με το κυπαρίσσι και δεν το είδα. Ρώτησα λοιπόν τον βοηθό μου αν το έβγαλε και μού απήντησε αρνητικά. Παραξενεύτηκα και ξαναμπήκα μέσα στο κλουβί να κοιτάξω καλά. Είδα τότε στο χώμα μία βέργα ξεφλουδισμένη και τότε κατάλαβα ότι τα κουνέλια είχαν φάει όλα τα φύλλα και τα μικρά κλαδάκια καθώς και το φλοιό και είχε παραμείνει μόνο το κλωνάρι. Το γεγονός μού έκανε μεγάλη εντύπωση. (3) Το βράδυ είδα έναν κύριο ονόματι Διονύσιο Τουρίκη που τον θεωρώ έναν από τους λίγους κτηνοτρόφους της Ελλάδος και του ανέφερα το γεγονός. Με έκπληξη μου τον άκουσα να μου λέει ότι το κυπαρίσσι ήταν η καλύτερη τροφή των κουνελιών, αλλά κανείς δεν το γνωρίζει. Όταν τον ρώτησα γιατί αυτός δεν τάιζε τα κουνέλια του κυπαρίσσι, χαμογέλασε και μου απήντησε ότι το έκανε όταν ήταν νεώτερος.είναι σήμερα 80 ετών.
Αντιλαμβάνεσθε λοιπόν ότι εάν κάποιος είχε κυπαρίσσια προς εκμετάλλευση πολλά θα μπορούσε να επιτύχει. Ήθελα εν συνεχεία να κάνω και τις αναλύσεις των φύλλων τουκυπαρισσιού και ακόμη θέλω αλλά έκτοτε δεν μου εδόθη η δυνατότης.(4) Ελπίζω να γίνει μία εμπεριστατωμένη έρευνα στο μέλλον, για να μπορούμε να έχουμε επιστημονικά στοιχεία στα χέρια μας. Πρέπει επίσης να μετρηθούν τα κυπαρίσσια της Ελλάδος, να μελετηθεί η διαδικασία όταν κόβεις ένα κλωνάρι πότε βγαίνει ένα άλλο, ποιο είδος είναι πιο κατάλληλο και γενικά μια επιστημονική αντιμετώπιση που σήμερα δεν υπάρχει. Η χρήση του ως ζωοτροφή των μυρηκαστικών δεν έχει αξιολογηθεί, ενώ θα έπρεπε.

Η καλύτερη χρήση του τυρόγαλου είναι ως ζωοτροφή. Εμπλουτίζοντας το τυρόγαλο με ιχνομέταλλα και βιταμίνες έχουμε πλήρη ζωοτροφή χοιρινών. Η τεχνολογία παρασκευής υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντων απο το τυρόγαλο υπάρχει και είναι Ελληνική. Ένα παράδειγμα ελληνικής μονάδας παραγωγής χοίρων με πλήρη αξιοποίηση των υπολειμμάτων και υποπροϊόντων. Σ.Σοφιανόπουλος Γ' μέρος

Σε δυο προηγούμενες -σχετικές- αναρτήσεις παρουσιάσαμε γενικά κάποια στοιχεία περί κτηνοτροφίας και κατόπιν αναλύσαμε την χρήση και την σπουδαιότητα του τυρόγαλου, σύμφωνα με την μελέτη του ιδιοκτήτη της ΧΡΩ.ΠΕΙ. Σωτήρη Σοφιανόπουλου υπο τον τίτλο: "Οι ''Άγνωστες'' πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδος και η πολιτική τους σημασία''. Για τις δυο σχετικές αναρτήσεις μπορείτε να δείτε εδώ:  για το Ά μέρος και εδώ: για το Β' μέρος. 

Με την παρούσα ανάρτηση, συνεχίζουμε με το Γ' και τελευταίο μέρος της μελέτης του Σωτήρη Σοφιανόπουλου σχετικά με το γάλα και το τυρόγαλο και τις χρήσεις του. Χρήσεις οι οποίες μπορούν σε πολλές περιπτώσεις να δώσουν διέξοδο στα οικονομικά αδιέξοδα και την έλλειψη αυτάρκειας, ακόμη και βασικών προϊόντων απο την οποία πάσχει η πατρίδα μας. Είναι αδιανόητο, τα όσα γράφει ο Σωτήρης Σοφιανόπουλος να εφαρμόζονται εδώ και δεκαετίες σε άλλες χώρες και απο τις πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στον αγροτικό-κτηνοτροφικό τομέα και στην Ελλάδα οι κτηνοτρόφοι να είναι εγκαταλειμμένοι το ελληνικο κράτος και τις υπηρεσίες του. Αποτέλεσμα: κατακόρυφη μείωση του γεωργικού και κτηνοτροφικού προϊόντος της χώρας μας, άμεση και τεράστια σε ποσοστό εξάρτηση απο τις εισαγωγές πολυεθνικών και λοιπών χωρών, ανεργία, εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι υποπροϊόντων πεταμένα στις χωματερές και τόσα άλλα. 

                                                                          ***

Επαναδημοσιεύουμε, για λόγους συνέχειας, την τελευταία παράγραφο της προηγούμενης σχετικής ανάρτησης και συνεχίζουμε με το Γ' μέρος της. Στη μελέτη του Σωτήρη Σοφιανόπουλου παρεμβαίνουμε με σημειώσεις καθώς και υπογραμμίσεις και επισημάνσεις με bold για να βοηθήσουμε τον αναγνώστη και να επιστήσουμε την προσοχή του σε κάποια βασικά σημεία. 

Τυρόγαλο

...

Για να μην γίνεται παρεξήγηση, το τυρόγαλο είναι το προϊόν που παραμένει μετά και από την μυζήθρα ή μανούρι. Οι μικροδιαφορές που υπάρχουν έγκειται στο ότι προσθέτουν λίγο γάλα, για να βγάλουν περισσότερη μυζήθρα. Η μυζήθρα βγαίνει μετά την τυροκόμηση και μετά το σούρωμα του τυριού ο τυροκόμος ή το τυροκομείο παίρνουν το υγρό αυτό το οποίο και βράζουν. Δια του βρασίματος γίνεται συσσωμάτωση των λίγων πρωτεϊνών που περιέχει, οι οποίες βγαίνουν στην επιφάνεια και εκεί μαζεύονται με μία ειδική κουτάλα. Το υπόλοιπο είναι το τυρόγαλο.

Η καλύτερη χρήση του τυρογάλου είναι ως ζωοτροφή (1), όταν είναι ακόμη υγρό, συνήθως για τα χοιρινά. Επειδή όμως το μικρό χοιρινό δεν μπορεί να αφομοιώσει τόσο πολύ νερό, διότι το μέγεθος του στομάχου του είναι μικρό, η καλύτερη μέθοδος είναι η ξήρανση, δηλ. τα 100 κιλά πρέπει να γίνουν 50 κιλά, αλλά τα στερεά συστατικά από 7% γίνονται 14%. Και άλλη μια φορά εις το ήμισυ, δηλ. 25 κιλά, και η στερεά ουσία ξαναδιπλασιάζεται και ανεβαίνει στο 28%. Έχουμε δηλ. το 25% της αρχικής μάζης του τυρογάλου, που θα δώσει ένα υγρό με 28% στερεά και έτσι τα θρεπτικά συστατικά προς το νέο χοιρινό είναι αρκετά.

φώτο απο μονάδα υπαίθριας χοιροτροφίας

Πρέπει να ξέρουμε ότι αν προσθέσουμε στο συμπυκνωμένο τυρόγαλο φωσφορικό διασβέστιο, ιχνομέταλλα και βιταμίνες, έχουμε μία πλήρη τροφή για τα χοιρινά. Ουσιαστικώς δηλ. οι τυροκομικές μονάδες πρέπει να έχουν συνεργασία με χοιροστάσια, για να τους δίνουν υγρά τροφή. (2)
 

Στην Ελβετία, που επίσης είναι μία τυροπαραγωγός χώρα, στους επάνω ορόφους είναι το τυροκομείο και στα υπόγεια είναι τα χοιροστάσια, όπου δια της βαρύτητος κατεβαίνει το τυρόγαλο. Αυτό λέγεται liquid feeding.(3)

Εάν ιδεί κάποιος την καμπύλη ξηράνσεως, θα ιδεί ότι το ήμισυ της υγρασίας φεύγει αμέσως σε πολύ λίγο χρόνο, ανεξαρτήτως της ποσότητος, όταν υπάρχει βαρομετρικό ψυγείο. Γι αυτό δεν καταφεύγουμε στην ολική ξήρανση, της οποίας το υλικό χρησιμοποιείται στην αλλαντοποιία ή στα τυροκομεία που παρασκευάζουν τεχνητά τυριά. Διότι η ολική ξήρανση θέλει μεγάλη ενέργεια, άρα έχει αυξημένο κόστος.