Κουμαριά: ο καρπός μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παραγωγή ποτού και τα φύλλα για ζωοτροφή. Η αξιοποίηση του ξύλου της κουμαριάς και των λοιπών θαμνοειδών της πατρίδα μας μπορεί να δώσει τεράστιες ποσότητες-κατ' αντιστοιχία 50 εκατ.βαρέλια πετρέλαιο ή 2,2 δις ευρώ σε αξία- ενέργειας.

Πολλαπλές οι χρήσεις της Κουμαριάς στη φαρμακευτική ως τονωτικό, αλλά με σημαντικές ιδιότητες και το μέλι απο τον ανθό της. Μεγάλες και σπουδαίες οι προοπτικές της αξιοποίησης των μεταφορικών ζώων και της κοπριάς τους για την επέκταση αντίστοιχων καλλιεργειών (μανιταριών κλπ). Σ. Σοφιανόπουλος

Σε πολλές από τις αναρτήσεις μας έχουμε αναφερθεί στα πλεονεκτήματα, σε πολλές περιπτώσεις μοναδικά, που διαθέτει η πατρίδα μας τόσο στην γεωργία όσο και στην κτηνοτροφία. Για παράδειγμα μπορείτε να μελετήσετε εδώ για το λούπινο με περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη πάνω από 30%. Επιπλέον εδώ μπορείτε να μελετήσετε σχετικά με την αξιοποίηση των υπολειμμάτων φρούτων τα οποία θα μπορούσαν να μετατραπούν σε οινόπνευμα, τσίπουρο κλπ, ενώ εδώ (σε τέσσερις συνέχειες) μπορείτε να μελετήσετε σχετικά με το νούμερο ένα στρατηγικό φυτό στον πλανήτη μας, το οποίο θα μπορούσε να καλλιεργηθεί στην πατρίδα μας εδώ και δεκαετίες ήτοι την σόγια εδώ.

Με την παρούσα ανάρτηση θα ασχοληθούμε με ένα θαμνοειδές, που εκ πρώτης όψεως φαίνεται απλοϊκό και κοινότυπο, ωστόσο οι προοπτικές που μπορούν ν' ανοιχθούν από την αξιοποίηση του είναι τεράστιες για τον τόπο μας. Πρόκειται για το αειθαλές θαμνώδες δένδρο της κουμαριάς. 
Στην προσέγγιση του θέματος αυτού θα χρησιμοποιήσουμε το πόνημα του Σωτήρη Σοφιανόπουλου ''Οι ''Άγνωστες'' πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδος και η πολιτική τους σημασία''. Κάποιες υπογραμμίσεις και επισημάνσεις με bold είναι δικές μας, ενώ παρεμβαίνουμε και με σημειώσεις για να βοηθήσουμε -όσο μπορούμε- στην πληρέστερη κατανόηση του εν λόγω ζητήματος. Γράφει, λοιπόν, ο Σωτήρης Σοφιανόπουλος: 

Κούμαρα

''Στο παρελθόν ήμουν κυνηγός και ένα από τα κυνήγια που μου άρεσε πάρα πολύ ήταν η βουνίσια πέρδικα, που ακόμη θεωρώ ότι ήταν το καλύτερο κυνήγι. Είναι ένα καταπληκτικό πουλί, πανέξυπνο και είναι εξάδελφος της καμπίσιας πέρδικας, που είναι λίγο μικρότερη. Σε μέρη που υπάρχουν και βουνίσιες και καμπίσιες υπάρχουν και διασταυρώσεις, όπως π.χ. στην Πτολεμαϊδα. Όταν λοιπόν πήγαινα για βουνίσιες πέρδικες σε διάφορα μέρη της Ελλάδος έβρισκα σε πολλά σημεία το αυτοφυές φυτό κούμαρο. (1) Όταν λοιπόν έπεφτα σε πολλές κουμαριές και είχαν αρκετά κούμαρα, τότε άφηνα την καραμπίνα ή το δίκανο και άρχιζα να τρώω κούμαρα, που είναι πολύ νόστιμα, ιδίως όταν είναι ώριμα.

τα κούμαρα (ο καρπός της κουμαριάς)

Η κουμαριά είναι ένα αειθαλές θαμνώδες δένδρο το οποίο παράγει κατά Οκτώβριο μήνα που ωριμάζει πλέον ένα καταπληκτικό κόκκινο καρπό μεγέθους πετροκέρασου. Ο καρπός από το κούμαρο μπορεί να χρησιμοποιηθεί (2) δια την παραγωγή ποτού (3) και τα φύλλα του να χρησιμοποιηθούν ως ζωοτροφή. [σημ.: σχετικά με την αξιοποίηση των φρούτων που πετάγονται στις χωματερές ή μένουν πάνω στα δένδρα μελετήστε εδώ] Προσωπικά δεν έχω κάνει αναλύσεις, αλλά το σίγουρο είναι ότι δεν φύεται αλλού, διότι δεν απαντάται ούτε καν στην Βόρειο Ελλάδα.

Είναι αδιανόητο γιατί η Ανωτάτη Γεωπονική και γενικώς οι επιστήμονες της Ελλάδος δεν έχουν ασχοληθεί με αυτό το καταπληκτικό φυτό που παραμένει αυτοφυές στα εκατομμύρια στρέμματα των λόγγων της Ελλάδος όπου απαντάται. Προσφέρει μικρή διατροφή πρωτίστως στα κατσίκια, --[σημ.: σχετικά με την αξιοποίηση φυτών της πατρίδος μας για ζωοτροφή διαβάστε εδώ για την δενδρώδη μηδική, εδώ για το λούπινο, εδώ για την σόγια, εδώ για τα υπολείμματα της ντομάτας]--  διότι στις περιοχές όπου φύεται δεν έχουν εύκολη πρόσβαση τα πρόβατα ούτε οι αγελάδες. Η αξιοποίηση του κουμάρου (4) όπως και του πουρναριού από τον άνθρωπο θα ήταν μία μεγάλη προσφορά στον τόπο, η οποία πρέπει κάποτε να γίνει. Αν υπολογίσει κανένας ότι από την Θεσσαλία και κάτω όλοι οι λόγγοι της Ελλάδος έχουν κούμαρα, αλλά πότε κανένας δεν εκαλλιέργησε τα κούμαρα ως έπρεπε, είναι ευνόητο το μέγεθος της αμέλειας των υπευθύνων.

Προτείνω στην Ανωτάτη Γεωπονική να κάνει μερικές καλλιέργειες κουμάρων σε όλη την Ελλάδα, για να εξακριβωθεί η σωστή απόσταση από δένδρο σε δένδρο, το είδος του λιπάσματος, ποια είναι η διαδικασία της αναπτύξεως του κουμάρου, πώς πρέπει να μεταχειρισθούμε το δένδρο για να καρποφορήσει καλύτερα. Επίσης για ποιο είδος ζώου ενδείκνυται το κούμαρο και γενικώς η επιστημονική του αξιοποίηση. Τονίζω ξανά ότι δεν υπάρχουν κούμαρα στην Ευρώπη εκτός των μεσογειακών κρατών. Γι αυτό είμαστε υποχρεωμένοι λοιπόν να αξιολογήσουμε το φυτό από κάθε άποψη ως προς την χρησιμότητα του στην αγροτική και κτηνοτροφική βιομηχανία.

Ένα είναι βέβαιο, ότι η χρήση του ξύλου θα μας δώσει μεγάλες ποσότης ηλεκτρικής ενέργειας. Η μεταφορά του θα κάλυπτε το κόστος της υπάρξεως μουλαριών, ίππων και όνων και αυτά τα ζώα θα μας έδιναν, όπως έχω πει και σε άλλο κεφάλαιο, την παραγωγή μανιταριών. (5)* [διαβάστε σχετικά για την αξιοποίηση του ελαιόξυλου και των φύλλων της ελιάς και τα ποσά που μπορούν ν' αποφέρουν στην οικονομία της πατρίδος μας: εδώ]. Ο Έλλην πολίτης πρέπει να συνειδητοποιήσει τα κέρδη που χάνονται χωρίς λόγο και αφορμή. Εάν π.χ. σε 50 εκατομμύρια στρέμματα βοσκότοπων υπολογίσουμε ανά στρέμμα 1 τόνον ξύλα και υπολογίσουμε ότι από 1 τόνο ξύλα υπάρχει αντιστοιχία σε παραγωγή θερμίδων 1 βαρέλι πετρελαίου κατ' ελάχιστον, τότε έχουμε 50 εκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο και με 30 δολλάρια το βαρέλι έχουμε $1.500.000.000 σε αξία ενεργείας. Πρόκειται για ένα σημαντικό ποσό διόλου ευκαταφρόνητο, που είναι πάνω από το 50% της αξίας του πετρελαίου που εισάγουμε στην Ελλάδα, ή το 0,8% του ΑΕΠ.'' [σημ.: τιμή πετρελαίου μπρέντ 49,73 $ την 28.8.2016, επομένως με 50 εκατ.βαρέλια πετρέλαιο έχουμε 2.486.500.000 $  (σε ευρώ 2.202.390.260) σε αξία ενέργειας] 

Σημειώσεις δικές μας: 

Σημείωση 1:  Λίγα λόγια για την κουμαριά: Κουμαριά (Arbutus Unedo). Είναι μεσογειακό είδος, αρκετά διαδεδομένο σε όλες τις χώρες της Μεσογείου.Η κουμαριά αναπτύσσεται σε όλη την Ελλάδα στην ζώνη των αείφυλλων – πλατύφυλλων, που εκτείνεται μέχρι 1.000 μ. υψόμετρο. Την συναντάμε σε θαμνώνες και δάση, σε ξηρές και πετρώδεις πλαγιές. Επειδή θεωρείτε άριστο καλλωπιστικό φυτό έχει μεταφερθεί σε όλο τον κόσμο. (Αμερική , Αυστραλία κ.λ.π.)
Είναι αειθαλές φυτό (δεν ρίχνει ποτέ τα φύλλα της) στην Ελλάδα είναι συνήθως θάμνος που μπορεί να φτάσει μέχρι τα 3 μέτρα. Πολλαπλασιάζεται με σπόρους που πέφτουν από τους καρπούς της στο έδαφος. Γι αυτό θα παρατηρήσει κανείς ότι σε σημεία που είναι κουμαριές γύρω από το φυτό υπάρχουν πολλά μικρά φυτά. Για να αναπτυχθεί χρειάζεται ήλιο.Tα κούμαρα ωριμάζουν ένα περίπου χρόνο μετά την ανθοφορία τους. (πληροφορίες εδώ)

Στη χώρα μας συναντώνται δύο είδη η Kουμαριά (Arbutus unedo) και η Aγριοκουμαριά ή Eλαφοκουμαριά (Arbutus andrachne).Tο δεύτερο είδος η Aγριοκουμαριά ή Eλαφοκουμαριά γίνεται αρκετά ψηλός θάμνος με αραιά κλαριά και φύλλα κάπως φαρδύτερα. O κορμός του είναι λείος και έχει χρώμα κοκκινωπό. Tο όνομα andrachne προέρχεται από το αρχαίο Aνδράχνη.Oι κουμαριές είναι από τα καλύτερα φυτά για την προστασία του εδάφους από τη διάβρωση. Δείχνουν προτίμηση στα μη ασβεστούχα, όξινα εδάφη.Oι κουμαριές είναι φυτά που αντέχουν στις πυρκαγιές. Mετά τη φωτιά πετούν αμέσως νέα άφθονα βλαστάρια κι έτσι προστατεύονται τα εδάφη από τη διάβρωση της βροχής.(πληροφορίες εδώ)

Σημείωση 2: Χρήσεις της κουμαριάς:
-Η κουμαριά είναι γνωστή για τις φαρμακευτικές της ιδιότητες, (σηπτικές και διουρητικές). Ο Iπποκράτης χρησιμοποιούσε τα κούμαρα για την αντιμετώπιση της θρομβοφλεβίτιδας. Πριν από 60 χρόνια απομονώθηκαν από τα κούμαρα οι πρώτες κουμαρίνες, τα σημερινά αντιπηκτικά που δίνονται σε θρομβώσεις.
-Τα φύλλα και ο τραχύς φλοιός της κουμαριάς χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα στη φαρμακευτική και στη Βαφική.
-Επιπλέον, τα φύλλα της Κουμαριάς, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τις φλεγμονές του εντέρου, των νεφρών και της ουροδόχου κύστης. Έχουν αντισηπτικές, διουρητικές, αντιφλεγμονώδεις, στυπτικές και αιμοστατικές ιδιότητες.
-Τα ώριμα κούμαρα συνιστώνται σε περιπτώσεις δυσκοιλιότητας και αεροφαγίας.
-Αφέψημα από φύλλα κουμαριάς χρησιμοποιείται σε φλεγμονές και άλλες παθήσεις των ουροφόρων οδών (κυστίτιδα, ουρηθρίτιδα, ενούρηση, δυσουρία κ.α.), σε αιματουρίες και αιμορραγίες της μήτρας.
-Από κούμαρα φτιάχνεται δυνατό ρακί, ενώ στην Ευρώπη παρασκευάζουν κρασί, κονιάκ και ένα ηδύποτο γνωστό ως κουμαρόκρεμα (creme d’ arbouse) που διευκολύνει την πέψη.Το ρακί από κούμαρα, που φτιάχνεται στην περιοχή του Πλαταμώνα ανακατεμένο με ζάχαρη και κανέλα, χρησιμοποιείται σε γρίπη ως ρόφημα ή σε εντριβή και ανακουφίζει από τον πυρετό.
-Επίσης, το μέλι από άνθος κουμαριάς βοηθάει στη μείωση της χοληστερίνης, στις κεφαλαλγίες και τον στομαχόπονο (Διοσκουρίδης).
-Είναι τονωτικό για τους εξασθενισμένους οργανισμούς στους οποίους χορηγείται μαζί με κρασί, κανέλα και ζάχαρη. (πληροφορίες από: εδώ και εδώ)

παρασκευή τσίπουρου από κούμαρα του Ολύμπου  

Σημείωση 3: Τσίπουρο από κούμαρα Ολύμπου.
Τα μαζεμένα κούμαρα για να μπορέσουν να δώσουν ένα γευστικότατο παραδοσιακό τσίπουρο αποθηκεύονται σε βαρέλια έως την άνοιξη, ώστε να ολοκληρωθεί η ζύμωση. Μέχρι τον Μάιο έχει ολοκληρωθεί η ζύμωση. Μια ζύμωση η οποία απαιτεί υπομονή, γιατί σαν άγριο φρούτο έχει τους δικούς του χρόνους ζύμωσης, ενεργοποιημένο με τις φυσικές ζύμες που υπάρχουν στον αέρα του βουνού και στο φρούτο, όπου το όμορφο άγριο φρούτο με την απόσταξη μετουσιώνεται σε εξαιρετικό τσίπουρο.
Μια προϋπόθεση για ένα καλό κουμαρίσιο τσίπουρο είναι η ισορροπημένη ζύμωση όπου αποφεύγεται η ανάμιξη καρπών από διαφορετικές χρονικές συγκομιδές στο ίδιο βαρέλι. Την άνοιξη τα ζυμωμένα κούμαρα τα βάζουν στο ρακοκάζανο και βγάζουν τσίπουρο, ένα σπάνιο απόσταγμα, με ζεστή φρουτώδη γεύση και πιο δυνατό (21,50 με 22 γράδα ή 52-55 ο/ο Vol) πιο εύγευστο από εκείνο που βγαίνει από τα σταφύλια.
Τα ζυμωμένα κούμαρα μπορούν να δώσουν περίπου 9% τσίπουρο. Το τσίπουρο από κούμαρα του Ολύμπου αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά προϊόντα που μπορεί να απολαύσει ο επισκέπτης στους ορεινούς παραδοσιακούς οικισμούς της Πιερίας. (για να μελετήσετε όλο το σχετικό άρθρο: «Τσίπουρο από κούμαρα Ολύμπου. Ένα σπάνιο απόσταγμα Μύθου και Γεύσης, ένα δώρο του βουνού!» του Δημήτρη Ρουκά M.Sc.είναι Τεχν. Γεωπόνος. Δημοσιευμένο στη εβδομαδιαία εφημερίδα Ν Πιερίας ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ & ΑΓΓΕΛΙΕΣ Αρ. Φύλλου 948 10/10/13., δημοσιευμένο εδώ)

Σημείωση 4: Ενημερωτικά αναφέρουμε ότι υπάρχει και η Γλυστροκουμαριά (Arbutus andrachne). Η γλυστροκουμαριά, είναι πολύ συγγενικό με την κουμαριά είδος. Θάμνος και σε αδιατάρακτες από τον άνθρωπο και τα ζώα συστάδες, φθάνει σε ύψος τα 8 με 10 μέτρα. Τα φύλλα της είναι ωοειδή προμήκη, με βάση αποστρογγυλωμένη, σκληρά, δερματώδη, λεία στίλβοντα στην επάνω πλευρά, ωχρά πράσινα από την κάτω.

Ο καρπός της πορτοκαλόχρους, παρόμοιος με της κουμαριάς αλλά μικρότερος, με γεύση στιφνή, μη εδώδιμος.

Ο κορμός και τα κλαδιά της, έχουν φλοιό ερυθρό εντελώς λείο. Ο Γουσταύος Φλωμπέρ, χωρίς να γνωρίζει το είδος, σε μια περιοδεία του στην Πεντέλη και το Μαραθώνα το 1850, χαρακτηριστικά περιγράφει: «μικρά πράσινα δάση, ελατάκια, ξυλοκερατιές, κι ένα δενδράκι με φύλλα που μοιάζουν με τα φύλλα της δάφνης ή της ροδακινιάς και που τα κλαριά του, πλυμένα από τη βροχή, είναι κόκκινα και γυαλίζουν σαν λουστραρισμένο μαόνι». Δεν χωρεί αμφιβολία ότι πρόκειται για γλυστροκουμαριά.

Η γλυστροκουμαριά είναι κοινό είδος της διάπλασης των αειφύλλων πλατυφύλλων, όπως και η κουμαριά, γνωστή με τα κοινά ονόματα αγριοκουμαριά, άνδρακλα, αντρουκλιά, κουκουμάτσι, μπαμπουκλιά και ανδραχνιά. Στην αρχαιότητα  αναφέρεται από το Θεόφραστο (Φ.Ι. 1,9,3 και 3,16,5) ως «ανδράχλη».

Και τα δύο είδη αποτελούν εξαιρετικό υλικό για παραγωγή ξυλανθράκων, [σημ.: άλλη μια σημαντική χρήση] ενώ το έδαφος που εμπλουτίζεται από τα αποσαθρωμένα φύλλα τους, γνωστό ως κουμαρόχωμα, χρησιμοποιείται ως άριστο χώμα στις γλάστρες και στην κηπουρική. (πηγή: δρ.Γ.Καρέτσος Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος εδώ)

Σημείωση 5*: Άλλη μια σημαντική πρόταση απο τον Σ. Σοφιανόπουλο, η αξιοποίηση δηλαδή των ίππων, μουλαριών και όνων για τη μεταφορά ξυλείας και φύλλων απο κουμαριές, πουρνάρια και λοιπών θαμνοειδών, δεδομένου ότι είναι ο μοναδικός τρόπος και τα μοναδικά μέσα για πρόσβαση στα ορεινά συγκροτήματα της πατρίδος μας (ήτοι Πίνδος, Γράμμος, Μαίναλο, Παγγαίο όρος, Μπέλλες, Βούρινος, οροσειρά Κιλκίς, Κρούσσια όρη κλπ.) 

Όσον αφορά την επισήμανση για την καλλιέργεια μανιταριών παράλληλα με την δραστηριοποίηση των ανωτέρω ζώων η σχέση είναι άμεση. Μεταφέρουμε απόσπασμα από την ανάρτηση εδώ και την αντίστοιχη Σημείωση 2.

''...Θα μπορούσαμε λοιπόν χρησιμοποιώντας την τεχνολογία στην γεωργία -όπως έχουν κάνει πολλές χώρες στον κόσμο- π.χ. βλέπε Ολλανδία, η οποία μεταφέρει την κοπριά (50 εκατομμύρια τόνοι ζωϊκών κοπράνων ετησίως) από τα 7 εκατομμύρια βοειδή της στα αλμυροχώραφα της (εκτάσεις που πριν βρίσκονταν κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας) και τις έχει μετατρέψει σε υγειέστατο-κτηνοτροφικό έδαφος, να μετατρέψουμε ένα μεγάλο μέρος των εκτάσεων αυτών σε αρόσιμη γη. Μάλιστα σε πολλές των περιπτώσεων αυτό θα μπορούσε να γίνει άμεσα χωρίς την χρήση τεχνολογίας και μεταφορών, απλά και μόνον με το όργωμα και τον καθαρισμό (από ρίζες κλπ) του εδάφους.'' 

Επιπλέον, υπάρχουν είδη μανιταριών (χρειάζεται προσοχή πάντα στα μανιτάρια διότι κάποια είναι βρώσιμα και κάποια τοξικά) που φύονται στην κοπριά ζώων. Για παράδειγμα:  το μανιτάρι αγαρικό το δίσπορο Agaricus bisporus: συναντάται όλο το χρόνο σε θέσεις με κοπριά ή πολλή οργανική ύλη (φυλλόχωμα, χούμο κλπ). Είναι το καλλιεργήσιμο λευκό μανιτάρι ή το μανιτάρι της πίτσας (βλέπε εδώ) και  Αγαρικό το πεδινό Agaricus campestris: ένα συχνό, νόστιμο και εύκολα αναγνωρίσιμο μανιτάρι. Το συναντάμε όλο το χρόνο σε λιβάδια και βοσκότοπους σε μανιταρό-αποικίες κυκλικού σχηματισμού (βλέπε εδώ)

Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (3.9.2016) ©

 

Copyright 4481/2017