Ζωοτροφές. Η διατροφή των ζώων είναι το παν και από αυτήν εξαρτάται όλη η υπόθεση της κτηνοτροφίας. Βασικές πληροφορίες περί ζωοτεχνίας. Α' Μέρος

Με την παρούσα ανάρτηση θα μελετήσουμε το θέμα των ζωοτροφών. Ίσως ξενίζει τον αναγνώστη ό,τι το θέμα των ζωοτροφών είναι σπουδαιότατο αν όχι το σπουδαιότερο (βλέπε και εδώ) δεδομένου ότι αποτελεί την βάση της κτηνοτροφίας ενός κράτους. Αν το κράτος αυτό, λοιπόν, δεν έχει λύσει το θέμα των ζωοτροφών -που προϋποθέτει ανεπτυγμένη γεωργία- τότε είναι πλήρως εξαρτημένο τόσο στις εισαγωγές ζωοτροφών όσο και στις εισαγωγές (βλέπε και εδώ) προϊόντων ζωϊκής προέλευσης, δηλαδή γάλατος, τυριού, κρέατος (όλων των ειδών). Με άλλα λόγια το εν λόγω κράτος ή έθνος δεν έχει αυτάρκεια βασικών αγαθών ή απλούστερα δεν μπορεί να εξασφαλίσει το γάλα των παιδιών του και το ψωμί του λαού του.

Αξίζει να καταγράψουμε ένα απόσπασμα από τα όσα έχει γράψει σχετικά με το θέμα ο πρ. διευθύνων σύμβουλος και ιδιοκτήτης της ΧΡΩ.ΠΕΙ. Σωτήρης Σοφιανόπουλος: 

''...θέλω λοιπόν να τονίσω ότι ο Έλλην ποιμένας πρέπει να γίνει καταρτισμένος κτηνοτρόφος. Μονό έτσι θα πλουτίσει η τάξη των αγροτών και κτηνοτρόφων, που ενώ είναι οι στυλοβάτες της οικονομίας και της κοινωνίας μας είναι παντελώς εγκαταλελειμμένοι από το κράτος. Μόνο έτσι θα πλουτίσει και θα γεμίσει με πληθυσμό η ελληνική επαρχία, που τώρα ερημώνει. Μόνον έτσι θα κερδίσει η χώρα μας αστρονομικές ποσότητες χρημάτων που τώρα ξοδεύει για να εισάγει ζωτικά προϊόντα όπως γάλα, τυρί και ζωοτροφές από ξένες χώρες, ενώ κάλλιστα η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι τουλάχιστον αυτάρκης στα προϊόντα αυτά λόγω κλίματος και φυσικού πλούτου...''

Το θέμα των ζωοτροφών θα προσεγγίσουμε σε συνέχειες αρχής γενομένης από την παρούσα ανάρτηση. Ο αναγνώστης ίσως θεωρήσει κουραστική και αναλυτική την παρακάτω προσέγγιση. Όσοι όμως ασχολούνται με την ζωοτεχνία και επομένως και τις ζωοτροφές σίγουρα θα έχουν συναντήσει τις παρακάτω παραμέτρους στην κτηνοτροφική απασχόληση τους. Παρουσιάζουμε το θέμα με την ελπίδα να γνωρίσουμε τις δυνατότητες που έχει η πατρίδα μας στον τομέα των ζωοτροφών και της κτηνοτροφίας αλλά και να γνωρίσουμε την επιστήμη της ζωοτεχνίας. 

Για να προσεγγίσουμε το σημαντικό θέμα των ζωοτροφών βασιζόμαστε στο πόνημα του πρ. διευθύνοντος συμβούλου της ΧΡΩ.ΠΕΙ. κ. Σωτήρη Σοφιανόπουλου (στο εξής Σ.Σ.) : ''Οι ''Άγνωστες'' πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδος και η Πολιτική τους σημασία''. Σημειώνουμε ό,τι το ανωτέρω βιβλίο κυκλοφορήθηκε από τον Σ.Σ. το 2003, ωστόσο τα σημαντικά θέματα τα οποία πραγματεύεται, οι αναλύσεις και η έρευνα με τα οποία τα προσεγγίζει έγιναν αρκετά χρόνια νωρίτερα. Ας μην ξενίζει, λοιπόν, τον αναγνώστη η αναφορά σε προηγούμενη χρονική περίοδο ή σε στοιχεία που ομοίως αναφέρονται πολύ πριν το 2003. Γράφει ο Σ.Σ.: 

ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ

Ο Θεός έχει δώσει στον άνθρωπο και το ζωϊκό βασίλειο τρεις τροφές;

1) πρωτεΐνες ή λευκώματα
2) υδατάνθρακες ή σάκχαρα και
3) λίπη και έλαια 

και φυσικά το νερό, που ναι μεν δεν είναι τροφή, αλλά απαραίτητο συστατικό για την διατήρηση του ζώντος οργανισμού, καθώς και τα μικροστοιχεία (φωσφόρου, ασβεστίου, σιδήρου κ.λ.π. και βιταμίνες που θεωρούνται και βιοκαταλύτες).

Άνευ των παραπάνω ουσιών δεν μπορεί να υπάρξει ζων οργανισμός των μεγάλων ζώων και πτηνών. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι τα οστά αποτελούνται από ένα άλας του φωσφορικού οξέως και του ασβεστίου, το περιβόητο φωσφορικό ασβέστιο. Η έλλειψη αυτής της σημαντικής πρώτης ύλης ονομάζεται ασβεστοπενία και τα θηλυκά ζώα που πάσχουν από ασβεστοπενία δεν μπορούν να γεννήσουν. Και αυτό γιατί η ίδια η φύσις παίρνει από την μητέρα και δίδει στον νέο κυοφορούμενο οργανισμό, ούτως ώστε αν δεν έχει περίσσευμα ο οργανισμός της μητρός, το έμβρυο παίρνει από τα οστά της. 'Όταν έχουμε π.χ. ένα μοσχάρι νεογέννητο που είναι περί τα 25 κιλά, 20% αυτού του βάρους είναι οστά. Εάν η μητέρα δεν έχει καταναλώσει αρκετό φωσφορικό ασβέστιο ή διασβέστιο μέσω της τροφής της, παθαίνει ασβεστοπενία και 1-2 ημέρες μετά τον τοκετό πέφτει κάτω και αν δεν γίνει η περίθαλψη του ζώου έγκαιρα, αυτό πεθαίνει. Η ιατρική επιστήμη έχει επινοήσει ορούς που περιέχουν αυτό το άλας. Το ασθενές ζώο στο οποίο θα παρασχεθούν αυτοί οι οροί τρέμει σύγκορμο (διότι είναι πολύ ισχυρή η διαδικασία του μεταβολισμού) και μετά από 1 ώρα το πολύ σηκώνεται και τρώει. Όποιος δεν έχει δει αυτό το θαύμα της φύσεως δεν μπορεί να το κατανοήσει. Οι αγελάδες και γενικώς τα γαλακτοφόρα ζώα, εφόσον το γάλα που μας αποδίδουν εμπεριέχει και ασβέστιο, πρέπει να λαμβάνουν διατροφή ισορροπημένη με επαρκείς ποσότητες φωσφορικού ασβεστίου.

βαμβακόσπορος

Επομένως, βλέπουμε ότι η διατροφή είναι το παν και από αυτήν εξαρτάται όλη η υπόθεση της κτηνοτροφίας. Αυτό που δεν γνωρίζει ο ελληνικός λαός σήμερα είναι ότι οι Έλληνες υποσιτίζονταν πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (όπως μας πληροφορεί ο γεωπόνος Ιορδάνης Δημητριάδης στο βιβλίο του « Το πρόβλημα του υποσιτισμού» που συνέγραψε το 1947) (1).

Μερικές βασικές πληροφορίες περί ζωοτεχνίας

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο οργανισμός τους υδατάνθρακες και τα λίπη-έλαια τα χρησιμοποιεί ως πηγή ενέργειας (για να διατηρείται ο οργανισμός ζεστός), τις δε πρωτεΐνες τις χρησιμοποιεί για το μυϊκό σύστημα και όλα τα όργανα του σώματος που είναι πρωτεϊνικά. Είναι πολύ προτιμότερο να έχει έλλειψη υδατανθράκων ή λιπών ο άνθρωπος, αλλά να παίρνει αρκετές πρωτεΐνες, δηλ. 250 γραμμάρια ημερησίως, για να μην βλαφτεί το μυϊκό του σύστημα και τα ζωτικά του όργανα.

Ένα μηρυκαστικό χρειάζεται πρωτεΐνες σε ποσοστό 16% της διατροφής του, αλλά ένα κοτόπουλο ή χοιρινό από 20-23%. Οι συνήθεις τροφές (καλαμπόκι, σιτάρι, κριθάρι, βαμβακόπιτα, βίτες, ριζοπίτουρα, μελάσσα, άλφες, ζωικό λίπος, κλπ) εμπεριέχουν διαφορετικές ποσότητες των βασικών θρεπτικών συστατικών. Το καλαμπόκι, π.χ. περιέχει μόνον 6-7% πρωτεΐνες, ενώ τα πίτουρα 15-16%, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μπορεί κανείς να ταΐζει τα μηρυκαστικά με πίτουρα μόνον, γιατί η ενέργεια δεν επαρκεί. Εάν π.χ. ένα μονάντερο (χοιρινό ή κοτόπουλο) που χρειάζεται κατά μέσον όρο 21% πρωτεΐνες, το ταΐζουμε μόνο καλαμπόκι (που ήταν και η διατροφή των χοιρινών προπολεμικώς), θα έχει έλλειμμα πρωτεϊνών 13-14%, διότι η περιεκτικότης του καλαμποκιού σε πρωτεΐνη είναι μόνο 6-7%.

Οι ισορροπημένες ζωοτροφές εκτός των βασικών συστατικών περιέχουν και αλάτι, φωσφορικό διασβέστιο, μεταλλικά άλατα και βιταμίνες. Η μέση σύνθεση αυτών όλων πρέπει να είναι 0,5-1% αλάτι, 1,5-2,5% φωσφορικό διασβέστιο (που είναι ορυκτό, γιατί δεν επαρκούν τα οστά για την παραγωγή του) και 0,5-1% ιχνομέταλλα και βιταμίνες. Οι ουσίες αυτές, έστω και σε τόσο μικρή ποσότητα, είναι απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού. π.χ. η έλλειψη της βιταμίνης Β1 προκαλεί τύφλωση και της C σκορβούτο.

Η ισορροπία των πρώτων υλών της ζωοτροφής εξαρτάται και από την ηλικία και το είδος του ζώου.

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι το σιτάρι και το κριθάρι έχουν 4-5% επιπλέον πρωτεΐνες από το καλαμπόκι. Και παρότι στη ζωοτεχνία το καλαμπόκι θεωρείται ελάχιστα καλύτερο του σιταριού και το σιτάρι ελάχιστα καλύτερο του κριθαριού (το καλαμπόκι θεωρείται 101%, το σιτάρι 100% και το κριθάρι 99% ως αξία τροφής), η διαφορά όμως των πρωτεϊνών μας υποχρεώνει να αναμείξουμε στη ζωοτροφή και τα δύο, ώστε να αυξήσουμε το ποσοστό πρωτεϊνών, πράγμα το οποίο πλέον κάνει η σόγια, το σημαντικότερο προϊόν της ανθρωπότητας. Η σόγια παράγεται περίπου σε 102 εκατομμύρια τόνους ετησίως, εκ των οποίων τα 50 εκατομμύρια τόνοι μέσα στις ΗΠΑ, ένα 30% στη Λατινική Αμερική (αλλά αμερικανικών συμφερόντων), 12% στην Κϊνα και 8% στην Ιταλία, Γαλλία, Ν. Αφρική, Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία. Είναι όμως τόσο μεγάλες οι ποσότητες που χρειάζονται, ώστε δεν φτάνουν για τις ανάγκες της Κίνας η παραγωγή της Κίνας και όλη η υπόλοιπη ανθρωπότητα εξαρτάται άμεσα από την προμήθεια πρωτεϊνών των ΗΠΑ (βλέπε σχετικά εδώ, εδώ και εδώ).

Επειδή όμως απαιτείται και ένας αριθμός θερμίδων, γίνεται προσθήκη ζωικού ή και φυτικού λίπους. Επειδή η παραγωγή του γάλακτος πρωτίστως των προβάτων έχει πολλά λιπαρά, η οποιαδήποτε έλλειψη λιπαρών από την διατροφή των ζώων δημιουργεί πρόβλημα. Αυτά όλα καλύπτονται από τις εταιρίες παραγωγής ζωοτροφών, αλλά η παραγωγή στην Ελλάδα δεν είναι αρκετή, γιατί τα συμπυκνώματα εισάγονται από το εξωτερικό, αλλά και βασικές πρώτες ύλες όπως καλαμπόκι μερικώς παράγονται εδώ, αλλά και η σόγια εξ ολοκλήρου είναι εισαγόμενη.(2)

φωσφορικό ασβέστιο (παρασκευάζεται από ανόργανες πηγές
ήτοι πετρώματα - τα οστά δεν επαρκούν για την παραγωγή του)

Πρέπει να ξέρουμε ότι η βαμβακόπιτα ή, ουσιαστικότερα, ο βαμβακόσπορος χρησιμοποιείται μόνο στα μηρυκαστικά. Τα χοιρινά και τα κοτόπουλα που είναι μονάντερα δε αντέχουν το δηλητήριο που λέγεται γκοσιπόλη και που περιέχεται στον βαμβακόσπορο και στην βαμβακόπιτα. Το νεφρό του ζώου δεν το αντέχει και μετά από 2 εβδομάδες κατανάλωσης πεθαίνει, ενώ το μηρυκαστικό με τον αναμηρυκασμό που κάνει οξειδώνει την γκοσιπόλη και την καταστρέφει. Αλλά και αυτό σε περιορισμένη ποσότητα. Έχει αποδειχθεί ότι τα μηρυκαστικά μπορούν να αφομοιώσουν—και τους κάνει μάλλον καλό λόγω των πρωτεϊνών που περιέχει—τον βαμβακόσπορο και την βαμβακόπιτα σε ποσοστό 7-8% του συνόλου της τροφής. Δηλαδή μία αγελάδα που καταναλίσκει μαζί με τις χονδροειδείς τροφές περί τα 30 κιλά ημερησίως μπορεί να καταναλώσει το πολύ περί τα 2 κιλά βαμβακόσπορο ή βαμβακόπιτα.

Σημείωση 1: Πρόκειται για το βιβλίο ''Μια πολύτιμος ύλη εις την υπηρεσίαν του ανθρώπου - συμβολή εις την λύσιν του προβλήματος του υποσιτισμού του ελληνικού λαού'' το οποίο έγραψε το 1947 ο Ιορδάνης Ι. Δημητριάδης και προλογίζει ο τότε διοικητής της Αγροτικής Τράπεζας Κ. Βερροιόπουλος. Ο Ιορδ.Δημητριάδης χρησιμοποιώντας μια εκτενέστατη βιβλιογραφία στην αγγλική, γαλλική, γερμανική και ιταλική γλώσσα προσεγγίζει το θέμα της Σόγιας με τις κάτωθι -βασικές-ενότητες: 

-θέση της Σόγιας στην σύγχρονη οικονομική ζωή

-η εξάπλωση της καλλιέργειά της στον κόσμο

-περιεκτικότητα της Σόγιας

-εις την διατροφή των ζώων

-γεωγραφική θέση εις την οποίαν ευδοκιμεί

-ποικιλίαι 

-είναι δυνατή η καλλιέργεια της σόγιας εις την χώρα μας;

-οι πρώτοι πειραματισμοί

-αίτια της ανακοπής της προσπαθείας 

-η συμβολή της σόγιας εις την λύσην του κτηνοτροφικού προβλήματος της χώρας

-η συμβολή της σόγιας εις την λύσην του προβλήματος του Ελληνικού λαού

Στο εν λόγω βιβλίο ο Ιορδ.Δημητριάδης αξιοποιεί ως βιβλιογραφία άρθρο και βιβλίο του Δ.Α.Πάνου. Ο Δ.Πάνου είχε κερδίσει υποτροφία σε ένα γεωπονικό κέντρο του Βελγίου, στην ακτή του Ατλαντικού. Επειδή εκεί περνάει το Gulf Stream είναι ιδανικό σημείο για γεωπονικές έρευνες. Ήταν το 1933 όταν ο Δ.Πάνου πληροφορήθηκε από συμφοιτητές του ότι στο κέντρο είχε έλθει ο Albert Einstein μαζί με άλλους γεωπόνους από την Γερμανία για να εξετάσουν το φυτό σόγια και να το φυτέψουν στους κάμπους της Πρωσίας. Λόγω όμως της ψυχρότητας του κλίματος η προσπάθεια των Γερμανών δεν ευδοκίμησε. 

Ο δε τότε διοικητής της Αγροτικής Τράπεζας κ.Κ.Βερροιόπουλος που προλόγισε το επιστημονικό σύγγραμμα του κ.Ιορδ.Δημητριάδη απομακρύνθηκε από την θέση του.

Όλα τα ανωτέρω έχουν τεράστια σημασία. Θα έπρεπε πρώτα απ' όλα να διδάσκονται στα ελληνικά σχολεία τα σπουδαία αυτά επιστημονικά συγγράμματα, να έχει προχωρήσει συστηματικά η έρευνα από τις Γεωπονικές σχολές και τα λοιπά τμήματα Πολυτεχνείων και Πανεπιστημίων και να έχουμε πρωταγωνιστήσει από τότε -1947- στην μελέτη, παραγωγή και βελτίωση των σπόρων της Σόγιας. Κάτι που όχι μόνον δεν έγινε αλλά το ''ελληνικό'' κράτος στάθηκε πολέμιος σε κάθε τέτοια προσπάθεια. Σήμερα η πατρίδα μας παράγει ελάχιστη σόγια από καρπό του εξωτερικού και εισάγει τουλάχιστον 500.000 τόνους σόγιας ετησίως. Χρειάζεται άλλη απόδειξη για την σπουδαιότητα της σόγιας, τον αντίθετο ρόλο του κράτους στις προσπάθειες των Ελλήνων επιστημόνων και ότι αυτό που ξεκινήσαμε να κάνουμε το έπραξαν τελικά μονοπωλιακά οι ΗΠΑ και οι πολυεθνικές που ενεργούν πίσω από αυτές; (σχετικά με την σόγια δες εδώ, εδώ, εδώ κλπ)

Σημείωση 2: Για το γάλα, την σημαντικότερη ουσία μετά το νερό έχουμε κάνει εκτενή αναφορά. Η Ελλάδα πληροί όλες τις προϋποθέσεις για να παράγει και εξάγει τεράστιες ποσότητες γαλακτομικών, αντ' αυτού είναι εισαγωγέας Ολλανδικών, Γαλλικών και Γερμανικών γαλακτομικών προϊόντων. Άλλη μια προδοσία της πατρίδας μας, όπως ορθά έλεγε και έγραφε ο Σωτ. Σοφιανόπουλος. 

Σύμφωνα με την έρευνα του Σ.Σ. -και όχι μόνον- υπάρχει η δυνατότητα συλλογής της μαγιάς των ζώων γάλακτος με προοπτική την παραγωγή της στην Ελλάδα (μπορεί να δημιουργηθεί νέος βιομηχανικός κλάδος στην κτηνοτροφία της πατρίδας μας-έχουμε την πρώτη ύλη). Επιπλέον η Ελλάδα πρέπει να αξιοποιήσει  την δυνατότητα παραγωγής ζωοτροφής χοιρινών από το τυρόγαλο. Έχει βρεθεί η μέθοδος μετατροπής του σε σκόνη, το τυρόγαλο που πετιέται είναι βιολογικής αξίας ίσης με 50.000 τόνους καλαμπόκι. 

Εμπλουτίζοντας το τυρόγαλο με ιχνομέταλλα και βιταμίνες έχουμε πλήρη ζωοτροφή χοιρινών. Η τεχνολογία παρασκευής υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντων από το τυρόγαλο υπάρχει και είναι Ελληνική. (μελετήστε σχετικά εδώ, εδώ και εδώ)

Θα συνεχίσουμε την μελέτη μας σε επόμενες αναρτήσεις).

Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (28.6.2017) © Copyright 4481/2017