"Έχουμε κοιτάσματα απ' όπου αντλούμε και μπορεί να αντλήσουμε μεταλλεύματα σε ποσότητες, που να εξασφαλίζουν τον εφοδιασμό της βιομηχανίας τόσο για το κοντινό όσο και για το πιο μακρινό μέλλον" Δ.Μπάτσης

Μια πρώτη παρουσίαση του σπουδαίου και πρωτοποριακού για την εποχή του, -ίσως και της δικής μας εποχής- έργου του Οικονομολόγου Δημητρίου Μπάτση "Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα" έχουμε κάνει εδώ.

Συνεχίσαμε με την παρουσίαση του Προλόγου του βιβλίου από τον Πρύτανη του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου κ. Ν.Κιτσίκη βλέπε εδώ και εδώ.

Στην ανάρτησή μας εδώ παρουσιάσαμε την εισαγωγή του πονήματος του Δ.Μπάτση, ο οποίος και εστιάζει στην αναγκαιότητα για τη δημιουργία βαρειάς μεταλλουργικής και χημικής βιομηχανίας. Ο Δ.Μπάτσης επισημαίνει, στην εισαγωγή αυτή αλήθειες που ισχύουν και στις μέρες μας, γράφει μεταξύ άλλων: 

"...η δημιουργία βαρειάς μεταλλουργικής και χημικής βιομηχανίας στην Ελλάδα μπορεί να υποστηριχθεί... (μεταξύ άλλων λόγων και)  γιατί είναι ανάγκη να διαφυλαχθούν οι εσωτερικοί οικονομικοί της πόροι που με τη μορφή συναλλάγματος βγαίνουν αθρόα στο εξωτερικό για να αγοράζονται εκεί μισοκατεργασμένα ή τελειωμένα προϊόντα..." και αλλού: "η βαρειά βιομηχανία αποτελεί για την πραγματοποίηση της εκβιομηχάνισης τον πρώτο βασικό και θεμελιώδη όρο" και εν συνεχεία "η δημιουργία σιδεροβιομηχανίας, μεταλλουργίας και ηλεκτροχημικών βιομηχανιών πρέπει να αποκτά για μας ιδιαίτερη σημασία επειδή αλλάζει από τις ρίζες της την οικονομική διάρθρωση της χώρας μας."

Με τη ανάρτησή μας αυτή συνεχίζουμε στο Β' μέρος της Εισαγωγής του Δ. Μπάτση όπου αναφέρεται στους τεχνικούς και οικονομικούς όρους για τη δημιουργία μεταλλουργικής και χημικής βιομηχανίας. Με την παρούσα παρουσίαση θα εστιάσουμε στους τεχνικούς όρους. 

Πριν παρουσιάσουμε αυτούσιο το κείμενο της μελέτης του Δ. Μπάτση (βλέπε στο τέλος της ανάρτησης σε jpeg) σχετικά με τους τεχνικούς όρους θα σταθούμε σε κάποια βασικά σημεία για να βοηθήσουμε τον αναγνώστη με κάποια πιο συνοπτική παρουσίαση.

Ο Δ. Μπάτσης ευθύς εξ' αρχής επισημαίνει ότι οι όροι, τόσο οι οικονομικοί όσο και τεχνικοί είναι στο σύνολό τους ευνοϊκοί. Γράφει σχετικά (τα αποσπάσματα είναι όπως ακριβώς τα έχει στη μελέτη του ο Δ. Μπάτσης), οι υπογραμμίσεις δικές μας : 

-"α.Έχουμε κοιτάσματα απ' όπου αντλούμε και μπορεί να αντλήσουμε μεταλλεύματα σε ποσότητες, που να εξασφαλίζουν τον εφοδιασμό της βιομηχανίας τόσο στο κοντινό όσο και για το πιο μακρινό μέλλον... Τα ποσά (της ετήσιας εξόρυξης των κυριοτέρων μεταλλευμάτων) επαρκούν για τον εφοδιασμό σε πρώτη ύλη των κλάδων της μεταλλουργίας και της χημικής βιομηχανίας... Ακόμα για την ηλεκτροενεργειακή κίνηση της βιομηχανίας διαθέτουμε υδατοπτώσεις, που και μέρος από την εκμετάλλευση της ενεργειακής τους δύναμης μάς εξασφαλίζει την κίνηση των βιομηχανιών αυτών."

-Στο ερώτημα: "αν τα κοιτάσματα των μεταλλευμάτων που υπάρχουν στη χώρα μας μπορούν να μάς εξασφαλίσουν για μιά μακρόχρονη περίοδο την εξόρυξη μεταλλευμάτων που να ανταποκρίνονται στην προοδευτική ανάπτυξη των βιομηχανικών αναγκών" ο Δ.Μπάτσης αναφέρεται ενδεικτικά στο σίδερο. "...στις διάφορες ποικιλίες που εμφανίζεται (το σίδερο) ότι "εκτιμήσεις ξένων μεταλλειολόγων", (Α.Δεληγιάννης: "Η μεταλλουργία σιδήρου εις την Ελλάδα" κλπ) τα αναβιβάζουν εις την τάξιν μεγέθους των 100 εκατομμυρίων τόννων"... Υπάρχουν όμως εκτός από τα πέντε κυριότερα μεταλλεία και άλλα μεταλλεία που θεωρήθηκαν εξαντλημένα χωρίς να είναι (Σίφνος, Σέριφος, Γραμματικό Αττικής κ.α.)

Ο γεωλόγος-γεωφυσικός Δ.Κισκύρας υπολογίζει από τις συνθήκες μεταλλογένειας και την ως τώρα παραγωγή που προέρχεται από την εκμετάλλευση μέρους μόνο των γνωστών κοιτασμάτων ότι τα αποθέματα σιδερομεταλλευμάτων φτάνουν τους 150.000.000 τόννους. 

-"Αν ωστόσο ενδεικτικά δεχθούμε πως θα χρειαζόμαστε από τον τόπο μας σίδερο 500 χιλιάδων τόννων το χρόνο απέναντι των 180.000 τόννων της προπολεμικής μας εισαγωγής, τα βεβαιωμένα αποθέματα των 100 εκατομμυρίων τόννων μεταλλεύματος αρκούν για μια εκατονταετία." 

-"Για τον βωξίτη από έρευνες που έγιναν στη Βοιωτία διαπιστώθηκε πως υπάρχει μετάλλευμα ως 5.000.000 τόννων... ο μηχανικός Χ. Δαυΐδ υπολογίζει ότι τα πιθανά αποθέματα βωξίτη σε όλη τη χώρα ξεπερνούν τους 50.000.000 τόννους. Η χώρα μας θεωρείται σε αποθέματα βωξίτη μια από τις πλουσιότερες της γης."

-όσο για τα άλλα μεταλλεύματα που θεωρούνται σαν βιομηχανική πρώτη ύλη από τις ως τα τώρα μελέτες βγαίνει ότι η χώρα μας διαθέτει σε σημαντικές ποσότητες νικελιούχο μετάλλευμα, λευκόλιθο, χρωμίτη, μόλυβδο, μαγγάνιο, ψευδάργυρο, τιτάνιο, αντιμόνιο κ.α.  

-β."Τα μεταλλεύματα αυτά είναι σε καλή ποιότητα... για τα περισσότερα είδη μεταλλευμάτων (η ποιότητά τους) παρουσιάζεται σαν η πιο κατάλληλη για ειδικές βιομηχανικές χρήσεις. Για τα σπουδαιότερα μάλιστα μεταλλευματά μας οι ειδικοί γνωματεύουν ότι η ποιότητά τους είναι εκλεκτή."

-μια διαπίστωση του Δ. Μπάτση που μάς παραπέμπει σε όσα ζούμε σήμερα στην πατρίδα μας :

 "...Είναι χαρακτηριστικό το φαινόμενο της εντατικής μελέτης των ελληνικών πλουτοπαραγωγικών πηγών από ξένους επιστήμονες, ινστιτούτα, τράστ κλπ. τη στιγμή που το "επίσημον κράτος" αδιαφορούσε και για αυτή ακόμα την ύπαρξή τους, αφήνοντας να ξεπουλιέται όλος αυτός ο πλούτος από ξένους και ντόποιους προνομιούχους εκμεταλλευτές ενώ αυτό το ίδιο δεν έπαυε να κηρύσσει τη "φτώχεια" του τόπου "δια στόματος" των επισήμων εκπροσώπων του και των "πολιτικών" της οικονομικής ολιγαρχίας, που έπαιζαν το ρόλο ιεραποστόλων της "Μεγάλης Ιδέας"!"

-"...Το μαγγάνιο, το αντιμόνιο, ο αρίστης ποιότητας ελληνικός χρωμίτης, το νικέλιο, ο ψευδάργυρος, ο λευκόλιθος, η βαρυτίνη είναι πρώτες μεταλλευτικές ύλες κατάλληλες για να παραχθούν τα προϊόντα εκείνα της μεταλλουργίας (κράματα, κατοπτρικός σίδηρος, χρωμιοχάλυβας, πυρίμαχοι πλίνθοι, νικελιοχάλυβες, νεάργυρος...κ.α.) που η χρησιμότητά τους με την πρόοδο της τεχνικής και τις ολοένα πιο συνθετικές και πλατειές εφαρμογές της στη μηχανουργία είναι τεράστια..."

-"...τα περισσότερα μεταλλεία έχουν δοθεί από το 1860 σε ιδιώτες και ξένους επιχειρηματίες, που εκμεταλλεύθηκαν κατά τρόπο ληστρικό τα προνομία τους προτιμώντας να εξαντλούν τις καλύτερες ποιότητες μονάχα... και μετά εγκαταλείποντάς τα... στο βάθος (ήταν όμως) ανεξερεύνητα και αναξιοποίητα... Έτσι αποσπάστηκαν επί εξήντα τ' ολιγότερο χρόνια (1880-1940) από τα σπλάχνα της ελληνικής γής τεράστιες ποσότητες μεταλλεύματα και ορυκτά που πήραν και παίρνουν, στο μεγαλύτερό τους μέρος, το δρόμο ξένων αγορών...Πόσο θα είχεν αλλάξει το "τοπίο" της "φτωχής" ελληνικής οικονομίας από το 1860 και ύστερα αν είχε μελετηθεί ο ορυκτός της πλούτος και στοιχειωδικά έστω αξιοποιηθεί."

-"γ. Είναι εξασφαλισμένη η ενεργειακή βάση. Τόσο για τη θερμική κίνηση της βιομηχανίας με το λιγνίτη όσο και την υδρενεργειακή της κίνηση με το λευκό άνθρακα, που το ηλεκτρικό του δυναμικό υπολογίζεται από 4 ως 6 δισεκατομμύρια ωροχιλιόβατα το χρόνο."

-"δ.Μπορεί να εξασφαλισθεί η ποσοστικά και ποιοτικά απαραίτητη εργατική δύναμη."

 

-"Οι δυσμενείς τεχνικοί όροι όπως ότι δεν έχουμε λιθάνθρακα...λείπουν οι συγχρονισμένες εγκαταστάσεις για την εξόρυξη μεταλλευμάτων, το συγκοινωνιακό μας δίκτυο είναι υποτυπώδες... (επιπλέον) είναι ανάγκη να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις για την υδρενεργειακή αξιοποίηση και εγκαταστάσεις για την καμινεία και σε συνέχεια επεξεργασία των μετάλλων (υψικάμινα, ηλεκτροκάμινα, μεταλλουργικά εργοστάσια κ.α.)... Οι δυσμενείς όμως αυτοί όροι είναι περιοδικοί. Φαίνονται σαν εμπόδια που οφείλονται στη χαμηλή ανάπτυξη και παραγωγικότητα που έχει η βιομηχανία μας ως τα σήμερα στην εξάρτησή της από το εξωτερικό. Δεν είναι κατά συνέπεια μόνιμα αίτια, που μπορούν να ματαιώσουν τελικά την εξασφάλιση των εφοδίων κίνησης και υλών για τη μελλοντική ανάπτυξη της βιομηχανικής βάσης." 

  

Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (31.10.2014)