Το ελληνικό Λάβδανο, το χωριό Σίσες στο Μυλοπόταμο ν.Ρεθύμνης είναι η μόνη περιοχή παγκοσμίως όπου συλλέγεται μηχανικά. Αναξιοποίητες συστηματικά και προς όφελος της πατρίδος μας οι χρήσεις του: αλοιφή για δερματικές παθήσεις, το τσάϊ του Κίστου προστατεύει την καρδιά πολύ περισσότερο απο το πράσινο τσάϊ, ακριβός και ισχυρός σταθεροποιητής στη βιομηχανία αρωμάτων, καλλυντικό κλπ. Σ.Σοφιανόπουλος

Όπως έχουμε γράψει σε παλαιότερες αναρτήσεις μας η χώρα μας διαθέτει τεράστιες δυνατότητες στη γεωργία και κτηνοτροφία, οι οποίες όμως δεν έχουν μελετηθεί επιστημονικά και συστηματικά.Βλέπετε, για παράδειγμα, σχετικά με τη σόγια εδώ αλλά και για μια από τις πολλές δυνατότητες της πατρίδος μας, τις τεράστιες ποσότητες υδάτων, εδώ.  Πολύ περισσότερο, που τα πορίσματα των μελετών αυτών θα μπορούσαν να αποτελέσουν την απαρχή ανάπτυξης νέων τομέων της γεωργίας, οι οποίοι θα είχαν σαν αποτέλεσμα την αύξηση του Α.Ε.Π. της πατρίδος μας.

Πότε, για παράδειγμα, μελετήθηκαν επιστημονικά και μπήκαν (όσο αυτό είναι δυνατόν) σε συστηματική παραγωγή τα σπάνια, πολλά και μοναδικά παγκοσμίως, βότανα της πατρίδος μας; Πότε μελετήθηκαν και αξιοποιήθηκαν τα εκατοντάδες είδη χόρτων που γεμίζει η ελληνική ύπαιθρος την άνοιξη και σαν μια πρώτη δυνατότητα αξιοποίησης θα έπρεπε να συλλέγονται, να αποξηραίνονται και να αποτελούν ζωοτροφή για τον χειμώνα; 

                                                                            ***

Με την παρούσα ανάρτηση θα ασχοληθούμε με το ελληνικό Λάβδανον ή λάδανο ή αλάδανος, το οποίο προέρχεται από ένα φυτό που εκκρίνει την κολλώδη αυτή ουσία ικανή να αξιοποιηθεί σε διάφορες χρήσεις. Η μόνη περιοχή παγκοσμίως, που συλλέγεται με μηχανικά μέσα το λάβδανο είναι το χωριό Σίσες, στη περιοχή Μυλοποτάμου στη Βόρεια Κρήτη. Δυστυχώς και στο χωριό αυτο πλέον, λόγω της απασχόλησης των κατοίκων με τις λοιπές σύγχρονες ασχολίες, έχει σχεδόν σταματήσει η συλλογή του λάβδανου, αν και η τιμή της κολλώδους αυτής ουσίας ξεπερνάει -σε άμεση πώληση, ως πρώτη ύλη- τα 100 ευρώ ανα κιλό. Τα δε παρασκευάσματα που περιέχουν λάβδανο τιμολογούνται εξίσου σε υψηλότατες τιμές.

Ας καταφύγουμε όμως, για μια ακόμη φορά, στο πόνημα του Σωτήρη Σοφιανόπουλου ''Οι ''Άγνωστες'' πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδος και η πολιτική τους σημασία'', απο το οποίο θα αντλήσουμε ότι γράφει σχετικά με το λάβδανο. Παράλληλα θα παρέμβουμε με δικές μας σημειώσεις για να μεταφέρουμε στον αναγνώστη όσο το δυνατό πληρέστερη εικόνα για το εν λόγω φυτό και το προϊόν του.

Λάβδανον

Όταν προ πολλών ετών είχα πάει στην Κρήτη για να παραστώ ως μάρτυς υπερασπίσεως σε μία δίκη, καθ' οδόν προς το Ηράκλειο, μεταξύ Ρεθύμνης και Ηρακλείου, είδα επάνω στην κορυφή του βουνού ανθρώπους, οι οποίοι από μακριά φαίνονταν σαν να σκουπίζουν το βουνό. (1) Σταμάτησα το αυτοκίνητο και κατευθύνθηκα προς την πλησιέστερη ομάδα. Ο επικεφαλής μου είπε ότι συνέλεγαν το λάβδανο. Το βουνό ήταν γεμάτο με θαμνοειδή αυτοφυή φυτά (2) και αυτοί κρατούσαν κάτι σκούπες στα χέρια τους με μακριά κορδόνια και περνούσαν την σκούπα με τα κορδόνια πάνω από το φυτό. Κατά την κίνηση αυτή μία κολλώδης ουσία, που παρήγαν τα φυτά κολλούσε πάνω στα κορδόνια και όταν μαζευόταν αρκετή ουσία ο άνθρωπος έπιανε μία μία τις κορδέλλες και απομόνωνε την ουσία. (3) Εντυπωσιάστηκα και τον ρώτησα τι ήταν το λάβδανο. Μου απάντησε ότι ήταν ναρκωτικό και ότι το εξήγαν στην Αίγυπτο. Το χρησιμοποιούσαν όμως και οι ίδιοι όταν κάποιο παιδί ήταν κρυωμένο, το έβαζαν σε ζεστό ρόφημα, επειδή καταπραΰνει τον πόνο και δρα γενικά ως καταπραϋντικό. (4) Όταν τον ρώτησα ποια ήταν η τιμή του μου είπε μια υψηλή τιμή που δεν θυμάμαι τώρα. Η οικονομία του χωριού ήταν το λάβδανο. Μού είπε πάντως ότι δεν το καλλιεργούσαν σε χωράφια.

Φυτό Λαδανιά (Cistus Incanus Creticus)

Είναι η πρώτη και η τελευταία φορά που στη ζωή μου είδα ανθρώπους να μαζεύουν κατ' αυτόν τον τρόπο το περιβόητο λάβδανο. Το ερώτημα που τίθεται είναι γιατί ποτέ δεν έγινε καλλιέργεια αυτού του φυτού και γιατί είναι ένα θέμα άγνωστο σε όλη την Ελλάδα. Επειδή δρα και σαν ναρκωτικό δεν ξέρω ποια άλλη χρήση έχει. Το εγκυκλοπαιδικό λεξικό Ελευθερουδάκης του 1930, στον τόμο 8 σελ. 441, αναφέρει το λάβδανον ως λάδανον και υποστηρίζει ότι η μόνη χώρα που οι ιθαγενείς χρησιμοποιούν το λάδανον είναι το Σουδάν, όπου χρησιμοποιείται κατά των λοιμώξεων. Ποιες επακριβώς είναι οι φαρμακευτικές του ιδιότητες (5) και ο τύπος του δεν γνωρίζω ούτε και αν συλλέγεται ακόμη. Θα έπρεπε το Υπουργείο Γεωργίας να το έχει καλλιεργήσει, να γνωρίζουμε την απόδοση του ανά στρέμμα, εάν η συλλογή του γίνεται ορθά ή αν χρειάζεται εκχύλισις, αφού κοπούν τα κοτσάνια και τα φύλλα του φυτού και πολλά άλλα. Επειδή συλλέγεται και στην Κύπρο και μικροποσότητες σε άλλες χώρες της Μεσογείου είμαι βέβαιος ότι δεν έχει γίνει ορθολογική εξέταση του προϊόντος από φαρμακευτικής πλευράς με τις νέες τεχνολογίες.

η κολλώδης ρητίνη λάβδανο

Σημειώσεις δικές μας: 

Σημείωση 1: Όπως γράψαμε ανωτέρω πρόκειται για το χωριό Σίσες (και την ευρύτερη περιοχή) του Δήμου Μυλοποτάμου, που ανήκει στην ευρύτερη περιοχή του ν.Ρεθύμνου. Μια εκδοχή της ονομασίας του χωριού είναι ότι προέρχεται απο την ονομασία του φυτού, απο την οποία και παράγεται δηλαδή Cistus (Κίσθος). Την ονομασία αυτή βρίσκουμε και σε άλλες περιοχές της Κρήτης μας, όπως το χωριό Σίσι (Μεραμβέλου), οικισμός Σίσαρχα του Δήμου Ανωγείων και η Σητεία (κωμόπολη του Ν.Λασιθίου). (πηγή)

Σημείωση 2:  Πρόκειται για το φυτό Cistus creticus spp. Creticus (Κίστος ο Κρητικός), είναι ενδημικό του ελληνικού χώρου, που φύεται σε πολλά μέρη της Ελλάδας αλλά κυρίως στην Κρήτη όπου ανθεί από Μάρτιο - Ιούνιο. Η οικογένεια των Cistaceae (Κιστιδών) περιλαμβάνει 7 γένη και 160 περίπου είδη, φυτά των παραμεσογείων χωρών και της Αμερικής από τα οποία αυτοφυές στην Ελλάδα είναι το γένος Cistus με 5 αυτοφυή είδη. Αυτά ζουν σε ξηρές περιοχές και καλύπτουν μεγάλες εκτάσεις οι οποίες ονομάζονται κιστώνες. (πηγή)

Σημείωση 3: Παρουσιάζουμε ένα σχετικό βίντεο παρακάτω για το χωριό Σίσες και τη συλλογή του λάβδανου: 

Παρακολουθήστε με προσοχή απο το 16 λεπτό (πρόκειται για βίντεο, που έχει γυριστεί στο χωριό Σίσες το 1983), όπου ο κάτοικος και συλλέκτης του λάβδανου στο χωριό σημειώνει τα αυτονόητα και όσα κατά καιρούς επισημαίνει ο Σωτ.Σοφιανόπουλος. Δηλαδή ότι το κράτος δεν έχει κάνει καμία ενέργεια να ενημερώσει τους κατοίκους που το συλλέγουν για τις ιδιότητες του λάβδανου, δεν έχει δείξει καμία μέριμνα να γνωρίζουν καν την πραγματική του τιμή με αποτέλεσμα οι έμποροι να το αγοράζουν χωρίς να ενημερώνουν πόσο, που και για ποιά χρήση το μεταπωλούν. Επιπλέον, ο κρητικός που μιλάει αμέσως μετά σημειώνει ότι ολόκληρη την έκταση γύρω απο το χωριό την έχει δεσμεύσει το δασαρχείο και δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν με την κτηνοτροφία (ενώ η ύπαρξη αιγών και προβάτων δεν βλάπτει το φυτό του Κίστου, βλέπετε εδώ), επομένως η μόνη απασχόληση που τους μένει είναι η συλλογή του λάβδανου. 
Ο κάθε ένας απο εμάς μπορεί να σκεφτεί ότι αν το κράτος ενδιαφερόταν για το έθνος και την πατρίδα μας θα είχε προχωρήσει σε κάποιες βασικές ενέργειες: α.ενημέρωση των κατοίκων για την αξία του λάβδανου στος αγορές ώστε να τους προστατέψει απο την κερδοσκοπία των εμπόρων β.σχηματισμός -με βοήθεια των αντίστοιχων υπηρεσιών του κράτους- συνεταιρισμού που θα αξιοποιεί και θα εμπορεύεται, κατόπιν διαπραγματεύσεων με τους εμπόρους την πώληση του λάβδανου γ. επι τόπου πειραματισμούς με τη βοήθεια των Γεωπονικών Σχολών της πατρίδος μας για μια πιο εκτεταμένη καλλιέργεια ή καλύτερη μέθοδος συλλογής του λάβδανου ή οποιαδήποτε άλλη γεωργική-τεχνική βελτίωση.  Καμία πρόνοια απο το κράτος για το στρατηγικό προϊόν αυτό της πατρίδος μας με την παγκόσμια αποκλειστικότητα, του οποίου η παραγωγή και προώθηση θα συνέβαλε -στο κάτω-κάτω της γραφής- και στα φορολογικά έσοδα του κράτους.

Σημείωση 4: Τα τελευταία χρόνια, μετά το 2003 δηλαδή, που ο Σωτήρης Σοφιανόπουλος έγραψε το πόνημά του, υπάρχουν αρκετές επιστημονικές δημοσιεύσεις σχετικά με την φαρμακευτική χρήση του λάβδανου. Αναλυτικά, για τη σύγχρονη έρευνα δείτε παραπομπές εδώ. Μεταφέρουμε επιγραμματικά κάποια στοιχεία για την δράση του λάβδανου απο αντίστοιχη δημοσίευση του καθηγητή Φαρμακολογίας Κων/νου Δεμέρτζου:
- οι πρώτες αναλύσεις σχετικά με την ρητίνη του Λάδανου έγιναν απο τους Tschirch και Stock ενώ ο καθηγητής Ε.Εμμανουήλ παρουσίασε μια αρχική ανάλυση το 1912.
- τα κυρίαρχα συστατικά του λάβδανου ανήκουν στην ομάδα των Λαβδανικών διτερπενίων ενώ απομωνόθηκαν και συστατικά, που ανήκουν στην ομάδα των πολυφαινολικών ουσιών.
- απο τον 18ο αιώνα παρασκευαζόταν αλοιφή απο το λάβδανο για διάφορες δερματικές παθήσεις (βλέπετε εδώ)
Επιπλέον, εδώ  μπορείτε να διαβάσετε ένα σχετικό δημοσίευμα με συνέντευξη του καθηγητή Βιοτεχνολογίας φαρμακευτικών φυτών της Φαρμακευτικής σχολής του Α.Π.Θ. με υπότιτλο: ''Τον γενετικό μηχανισμό που παράγει τη φαρμακευτική ρητίνη του λαδάνου ανακάλυψαν έλληνες ερευνητές, ανοίγοντας τον δρόμο για «υποβοηθούμενη» παραγωγή του''.

Σημείωση 5: Το λάβδανο πλέον των άλλων προστατεύει την καρδιά και αποτοξινώνει, χρησιμοποιείται ως καλλυντικό ενώ και το τσάϊ του Κίστου είναι πιο υγειϊνό απο το πράσινο. Προσέξτε την προοπτική που ανοίγει ο συντάκτης του σχετικού άρθρου εδώ:  ''... ενώ το αιθέριο έλαιο του αλάδανου είναι ο ακριβότερος και ισχυρότερος σταθεροποιητής που διαθέτει η βιομηχανία των αρωμάτων (αλήθεια πόσο δύσκολο είναι να στρέψουμε την εμπορική μας δραστηριότητα σ' αυτήν την τεράστια αγορά ;''  Ενώ σε άλλο, σχετικό άρθρο, διαβάζουμε: ''...Χώρες με αναπτυγμένη την βιομηχανία των αρωμάτων, αντιλαμβανόμενες την άξια του λαδάνου και μην έχοντας την δυνατότητα να παράγουν, κατάφεραν όμως να παράγουν  ένα είδος σκουρόχρωμης γόμα  από άλλο είδος κίστου με διαφορετικά άρωμα και ιδιότητες...'' 
Για μια ακόμη φορά οι ξένες εταιρείες κάνουν πράξη και καρπώνονται ότι το ελληνικό κράτος εμποδίζει ή δεν βοήθησε ποτέ να γίνει, δηλαδή την συστηματική αξιοποίηση του λάβδανου προς όφελος των ελλήνων και της πατρίδος μας.

Το λάβδανο, επίσης, αποτελεί ένα απο τα 40 συστατικά που απαιτούνται για την παρασκευή του Αγίου Μύρου: Το Άγιο Μύρο παρασκευάζεται κατ’ αρχαίο προνόμιο αποκλειστικά από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, κάθε δέκα περίπου χρόνια. Μετά την παρασκευή του, το Άγιο Μύρο καθαγιάζεται και αποστέλλεται σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί κατά το μυστήριο του χρίσματος, μετά τη βάπτιση.
Η παρασκευή (έψηση) του Αγίου Μύρου βασίζεται στην περιγραφή του Μωϋσή στο Βιβλίο της Εξόδου (Έξοδος λ΄ 22-25), όπου αναφέρεται:
«…καὶ ἐλάλησε Κύριος πρὸς Μωυσῆν λέγων· καὶ σὺ λάβε ἡδύσματα, τὸ ἄνθος σμύρνης ἐκλεκτῆς πεντακοσίους σίκλους καὶ κινναμώμου εὐώδους τὸ ἥμισυ τούτου διακοσίους πεντήκοντα καὶ καλάμου εὐώδους διακοσίους πεντήκοντα καὶ ἴρεως πεντακοσίους σίκλους τοῦ ἁγίου καὶ ἔλαιον ἐξ ἐλαιῶν εἲν καὶ ποιήσεις αὐτὸ ἔλαιον χρῖσμα ἅγιον, μύρον μυρεψικὸν τέχνῃ μυρεψοῦ· ἔλαιον χρῖσμα ἅγιον ἔσται…». Για περισσότερα δείτε εδώ.

.

Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (27.8.2016) ©

 

Copyright 4481/2017