Πολύτιμοι λίθοι στη Μακεδονία και Θράκη (ο αγώνας των κατοίκων εναντίον της Eldorado Gold)

Σε προηγούμενη ανάρτησή μας είχαμε αναφερθεί γενικά στον Ορυκτό πλούτο της Ελλάδας (βλέπε εδώ)

Κατόπιν αναφερθήκαμε στους ορυκτούς πόρους της πατρίδος μας και την αποτίμησή της αξίας τους (βλέπε εδώ)

Με την παρούσα ανάρτηση μας ερχόμαστε να συμπληρώσουμε ένα κομμάτι ακόμη από το τεράστιο "πάζλ" του Ορυκτού πλούτου της πατρίδος μας που είναι οι πολύτιμοι λίθοι. Παρουσιάζομαι ένα συνοπτικό αλλά περιεκτικό κείμενο του Λέκτορα Κοιτασματολογίας-Γεωχημείας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης δρ. Βασιλείου Μέλφου, εδώ.

Το κείμενο υπό τον τίτλο: "Πολύτιμοι Λίθοι: Έρευνες και προοπτικές για εντοπισμό τους στη Μακεδονία και Θράκη" έχει ως εξής: 

Πολύτιμοι λίθοι είναι ορυκτά που λόγω της ιδιαίτερης ομορφιάς τους και κάποιων εξαιρετικών ιδιοτήτων τους, εκτιμούνται ιδιαίτερα από τον άνθρωπο και χρησιμοποιούνται, μετά από κατεργασία, ως κοσμήματα και διακοσμητικά πετράδια. Στην πραγματικότητα οι πολύτιμοι λίθοι αποτελούν πολύτιμες και σπάνιες ποικιλίες που βρίσκονται στη φύση σε μεγάλη κλίμακα.  

Για να χαρακτηριστεί ένα ορυκτό ως πολύτιμος λίθος θα πρέπει να πληροί κάποιες προϋποθέσεις, να έχει δηλαδή κάποιες συγκεκριμένες ιδιότητες και χαρακτηριστικά. Οι ιδιότητες αυτές είναι η μεγάλη σκληρότητα, το χρώμα, η διαύγεια, ο μεγάλος δείκτης διάθλασης και βέβαια η σπανιότητα. 

Στην Βόρεια Ελλάδα η συστηματική αναζήτηση και έρευνα για την εξόρυξη πολύτιμων λίθων είναι σχεδόν ανύπαρκτη, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων. Παρόλα αυτά σε πολλές θέσεις εντοπίζονται ορυκτά που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως πολύτιμα πετράδια, αρκεί να γίνει συστηματική έρευνα και να καταγραφούν οι ακριβείς ιδιότητές τους και τα χαρακτηριστικά τους για την ανεύρεση ευγενών ποικιλιών. 

Έτσι λοιπόν, μια περιοχή που έχει τεράστια φήμη σε παγκόσμιο επίπεδο με εξαιρετικής ομορφιάς ορυκτά, πολλές φορές σε ευγενείς ποικιλίες είναι η Χαλκιδική και ιδιαίτερα τα μεταλλεία Ολυμπιάδας (1) και Στρατωνίου. Εδώ θα βρει κάποιος ροδοχρωσίτη αλλά και ροδονίτη, χαλαζία σε ποικιλία ορείας κρυστάλλου (2), ωραίους ασβεστίτες σε όλες τις αποχρώσεις και μορφές. Πολύ όμορφοι είναι οι ρόδινοι λαμπεροί ασβεστίτες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ακόμη και στην κοσμηματοποιΐα. 

σταλακτίτης ροδοχρωσίτης

Στις περιοχές Παρανεστίου Δράμας υπάρχει κόκκινο κορούνδιο (3), ποικιλίας ρουμπινιού, μέσα σε μεταμορφωμένα πετρώματα. Τα ρουμπίνια έχουν μήκος που σε σπάνιες περιπτώσεις φτάνουν τα 10 cm!

Σημαντική εμφάνιση ρουμπινιού έχουμε και 15 Km βόρεια της Ξάνθης. Τα ρουμπίνια βρίσκονται μαζί με ζοϊσίτη μέσα στα μάρμαρα της Μάζας της Ροδόπης και έχουν μήκος που ξεπερνάει τα 3 cm. Έχουν αναφερθεί και εμφανίσεις μικροσκοπικών ζαφειριών μεγέθους όμως που δεν ξεπερνούν τα 2 mm. 

γρανάτης από τη Μαρώνεια Ν.Ροδόπης

Στην περιοχή Κιμμέρια Ξάνθης υπάρχουν καλά σχηματισμένοι γρανάτες μεγέθους που φθάνει έως και 5 cm, επίδοτο σε ευμεγέθης πρισματικούς κρυστάλλους πράσινου χρώματος, καθώς και αιματίτης. 

χάρτης με τις μεταλλικές ορυκτές πρώτες ύλες σε Μακεδονία-Θράκη του δρ.Ν.Αρβανιτίδη (ΙΓΜΕ)

Στο Κάτω Νευροκόπι έχει εντοπιστεί αμέθυστος απαράμιλλου ιώδους χρώματος σε σύμφυση με καπνία χαλαζία, σε μορφή σκήπτρου. Μεγάλοι κρύσταλλοι αμέθυστου, όχι όμως τόσο πολύ έντονου χρωματισμού, υπάρχουν στην περιοχή βόρεια των Σαππών (4), καθώς και στην περιοχή Σουφλίου. 

αμέθυστος Ν.Ροδόπης

Επίσης, στην περιοχή των μεταλλείων της Κίρκης, 25 χλμ βορειοδυτικά της Αλεξανδρούπολης βρέθηκε ροδοχρωσίτης, έντονου ρόδινου χρώματος, ενώ σε μικρή απόσταση βορειότερα, εμφανίζονται σε μεγάλη ποικιλία δευτερογενή ορυκτά του Cu, με επικρατέστερα τον μαλαχίτη και τον αζουρίτη.

Χαλκηδόνιος, αχάτης, οπάλλιος καθώς και διάφορες μικροκρυσταλλικές ποικιλίες του SiO2 υπάρχουν σε όλη την επικράτεια του νομού Έβρου που καλύπτεται από ηφαιστειακά πετρώματα. Οι καλύτερες ίσως ποικιλίες εντοπίζονται κοντά στις Φέρρες, τη Συκορράχη και το Σουφλί. 

καπνίας Κ.Νευροκόπι

Μεγάλοι έως και 10 cm διάμετρο, και καλοσχηματσιμένοι γρανάτες, με μορφές ρομβικών δωδεκαέδρων, χρώματος καστανού και πράσινου έως ανοιχτού πράσινου, καθώς και επίδοτο και ορεία κρύσταλλος υπάρχουν στην πειροχή της Μαρώνειας Ροδόπης (4). Οι σπουδαστές "Χειροποίητου Κοσμήματος" του Πολιτιστικού ΙΕΚ Θεσσαλονίκης κατασκεύασαν ασημένιο δαχτυλίδι με πέτρα από ζωνώδη γρανάτη της Μαρώνειας. 

Το ερώτημα που τίθεται είναι ότι αφού υπάρχουν τόσες θέσεις στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη με εμφανίσεις ορυκτών που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως πολύτιμοι λίθοι, γιατί δεν γίνεται εκμετάλλευσή τους; Οι λόγοι είναι πολλοί και σύνθετοι. Η έλλειψη ενδιαφέροντος από ιδιωτικές εταιρείες, οι δύσβατες και συχνά απόκρημνες θέσεις των κοιτασμάτων, η μέχρι σήμερα, πλημμελής έρευνα για τον εντοπισμό του μεγέθους και της έκτασης των κοιτασμάτων αυτών, καθώς και η έλλειψη εξειδικευμένων εργαστηρίων στη Βόρεια Ελλάδα για την κατεργασία (κοπή, χρωματισμός, βελτίωση διαύγειας κ.α.) των πολύτιμων πετραδιών, είναι μερικοί από τους λόγους που δεν έχουν επιτρέψει την αξιοποίησή τους. 

Ο ρόλος των γεωλόγων που ασχολούμαστε με την έρευνα και τη μελέτη κοιτασμάτων και πετρωμάτων στη Μακεδονία και Θράκη, και που εχουμε καταγράψει όλες τις παραπάνω θέσεις με πολύτιμους λίθους, είναι να προχωρήσουμε σε βαθύτερη και συστηματική έρευνα. Η έρευνα αυτή θα έχει στόχο να προσδιοριστούν με ακρίβεια η έκταση και το μέγεθος των εμφανίσεων. Επίσης να εξεταστούν τα φυσικά και χημικά χαρακτηριστικά των πετραδιών εφαρμόζοντας όλες τις ορυκτολογικές και γεωχημικές μεθόδους έρευνας. Αυτή τη στιγμή λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος έχει αρχίσει μελέτη προς αυτήν την κατεύθυνση στα πλαίσια ερευνών σε συνεργασία με τον καθηγητή του Τομέα Ορυκτολογίας, Πετρολογίας, Κοιτασματολογίας Μ.Βαβελίδη. Οι μελέτες αυτές έχουν υψηλό κόστος και πολλές φορές χρειάζεται να καταφύγουμε και σε μεγάλα και σύγχρονα εργαστήρια του εξωτερικού. Για την πολυδάπανη αυτή μελέτη απαραίτητη είναι η οικονομική ενίσχυση της πολιτείας και του ιδιωτικού τομέα. 

                                                                               ***

Σημειώσεις δικές μας:

Σημείωση (1): Το μεταλλείο της Ολυμπιάδας με τα πολύ μεγάλα αποθέματα σε μεταλλεύματα : χρυσό, άργυρο, μόλυβδο και ψευδάργυρο βρίσκεται υπό τον έλεγχο της ιδιωτικής πολυεθνικής Eldorado Gold. Με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας έχει επιβληθεί η παύση εργασιών. Η εν λόγω εταιρεία προχωράει στην κατασκευή σήραγγας μήκους 9 χλμ που θα συνδέει τα κοιτάσματα της Ολυμπιάδας με το εργοστάσιο εμπλουτισμού που θα ανεγερθεί στην περιοχή Μάντεμ Λάκκου.  

Όπως είναι γνωστό -από την ενημέρωση και τις αντιδράσεις των κατοίκων- η Eldorado Gold εξαγόρασε -το 2012- την Ελληνικός Χρυσός (του Άκτωρα) σε ποσοστό 95%. Έτσι απέκτησε τα εξορυκτικά δικαιώματα σε μια έκταση 317.000 στρεμμάτων (μεταλλεία Σκουριών, Ολυμπιάδας, Στρατωνίου). Η "Ελληνικός Χρυσός" με ένα τίμημα περί των 11 εκατ.ευρώ (μόνο!) είχε αγοράσει -από το ελληνικό δημόσιο- τα εξορυκτικά δικαιώματα στην ανωτέρω περιοχή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε παράνομη τη μεταβίβαση εφόσον έγινε με απευθείας ανάθεση και πολύ κάτω από την αγοραία αξία. Μόνο στην περιοχή των Σκουριών τα βεβαιωμένα αποθέματα μεταλλευμάτων ανέρχονται σε 16 δις ευρώ!

Το ίδιο ισχύει και για το μεταλλείο Μαύρων Πετρών στο Στρατώνι. Στο Στρατώνι υπάρχουν άνω του 1 εκατ. τόνους μετάλευμα (άργυρος, μόλυβδος, ψευδάργυρος).

Εδώ μπορείτε να δείτε την δράση ενός από τα πιο δυναμικά κινήματα πολιτών ενάντια στην Eldorado Gold. Δείτε το βίντεο. Πραγματικά συγκλονίζει ο ηρωϊσμός των κατοίκων της Ιερισσού, Μεγάλης Παναγιάς, Νέων Ρόδων και άλλων χωριών της βόρειο-Ανατολικής Χαλκιδικής. Η ολοκληρωτικού τύπου αντιμετώπιση των κυβερνώντων, του ελληνικού κράτους και των κατασταλτικών μηχανισμών ενάντια στους πολίτες είναι καταθλιπτική. Ωστόσο ο αγώνας τους -όπως τόσες άλλες φορές μάς έχει διδάξει η ιστορία- θα δικαιωθεί. Συγχαρητήρια στους αγωνιζόμενους συμπολίτες μας. 

Δείτε το βίντεο και διαβάστε ενημερωτικές αναρτήσεις για τον αγώνα των κατοίκων εδώ.

Σημείωση (2): Ο χαλαζίας είναι ορυκτό του πυριτίου,συγκεκριμένα πολύ καθαρό οξείδιο πυριτίου, το δεύτερο πιο διαδεδομένο ορυκτό στη φύση. Αυτούσιος χρησιμοποιείται για την κατασκευή ωρολογίων και ωρολογιακών μηχανισμών και σε ηλεκτρονικά κυκλώματα χρονισμού. Χρησιμεύει, επίσης, για την παρασκευή πυριτίου, ενώ οι ημιπολύτιμες μορφές του χρησιμεύουν στην διακοσμητική και την κοσμηματοποιία. Η ορεία κρύσταλλος χρησιμοποιείται για την κατασκευή οπτικών συσκευών.

Χρησιμεύει, επίσης, για την παρασκευή γυαλιού, υπό μορφή κόνεως (χαλαζιακή άμμος) ως λειαντικό, λόγω της υψηλής σκληρότητάς του, ως συστατικό στην παρασκευή ορισμένων τύπων πορσελάνης και, ως πέτρωμα (ψαμμίτες, χαλαζίτης) στην οικοδομική.

Σημείωση (3): Το κορούνδιο (αγγλ. corundum) είναι ορυκτό οξείδιο του αργιλίου με χημικό τύπο Al₂O₃. Το όνομά του προέρχεται από την σανσκριτική λέξη kuruvinda = κόκκινο. Είναι το δεύτερο σε σκληρότητα υλικό που ανευρίσκεται στην φύση, μετά το διαμάντι.Παραλλαγές του κορουνδίου αποτελούν οι πολύτιμοι λίθοι ρουμπίνι (αγγλ. ruby, από την λατινική λέξη rubeus = κόκκινο) και ζαφείρι (αγγλ. sapphire).

Στο Παρανέστι Δράμας υπάρχουν και μεγάλα κοιτάσματα ουρανίου (σχετικά διάβασε στις σημειώσεις της ανάρτησης εδώ)

Σημείωση (4): Η περιοχή Σαπών βρίσκεται στο Ν. Ροδόπης και είναι γνωστή για το σύστημα των επιθερμικών συστημάτων που συνδέονται με την ηφαιστειότητα του Ολιγοκαίνου στη Θράκη και περιέχουν σημαντικές περιεκτικότητες σε χρυσό.

  

Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (8.9.2014) ©

 

Copyright 4481/2017