Ο χρυσός στην Ελλάδα και στην Χαλκιδική. Ο ορυκτός πλούτος μας, που με την συνέργεια του πολιτικού προσωπικού λεηλατείται απο τις πολυεθνικές.

Στην ανάρτησή μας αυτή παρουσιάζουμε κάποια γενικά στοιχεία για τον χρυσό στην Ελλάδα και κατόπιν τον χρυσό και τα πολύτιμα μέταλλα στην Χαλκιδική. Έχουμε γράψει πολλές φορές ό,τι η Ελλάδα μας είναι πάμπλουτη σε ορυκτό πλούτο (δείτε σχετικά εδώ, εδώ κι εδώ). Δυστυχώς ο ξένος παράγοντας και η πέμπτη φάλαγγα (ένα μέρος του κράτους που είναι ανθελληνικό) εντός Ελλάδας δεν θέλουν να δουν την πατρίδα μας να στέκεται στα πόδια της και να αναπτύσσεται οικονομικά. Και όχι μόνον αυτό. Μέσω του υψηλού δανεισμού, των μνημονίων, της καταστροφής της εγχώριας παραγωγής, την καταστροφή της βιομηχανίας, της κτηνοτροφίας και της γεωργίας λόγω προδοτικών πολιτικών του εγχώριου εντολοδόχου πολιτικού προσωπικού πολυεθνικές παίρνουν μέσα απο τα χέρια μας τον ορυκτό μας πλούτο (ενδεικτικά εδώ, εδώ κι εδώ) και όχι μόνον. Καιρός να ενημερωθούμε, καιρός να ενδιαφερθούμε για τον τόπο μας, καιρός να αντιδράσουμε. 

Τα στοιχεία που παρουσιάζουμε προέρχονται απο το έργο ''Ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδος'' του καθηγητή τμήματος Γεωλογίας Α.Π.Θ. δρ. Τσιραμπίδη Ανανία. Επιπλέον, στοιχεία αντλήσαμε απο την μοναδική έκδοση ''Ο Ελληνικός Ορυκτός Πλούτος'' Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, Αθήνα 1979. Σημειώσεις, επισημάνσεις με bold, υπογραμμίσεις και παραπομπές σε αντίστοιχα άρθρα του blog μας είναι δικές μας. 

 

***

Ο χρυσός της Ελλάδας

Η Ελλάδα εξαιτίας της γεωτεκτονικής της θέσης και της γεωλογικής της δομής παρουσιάζει έναν μεγάλο αριθμό εμφανίσεων και κοιτασμάτων χρυσού. Τα σημαντικότερα βρίσκονται κυρίως στην Θράκη και συγκεκριμένα στο Πέραμα Έβρου, στις περιοχές Κώνου, Οχιάς και Αγίου Δημητρίου Ροδόπης [1] και στην Μακεδονία (Ολυμπιάδα, Μαύρες Πέτρες, Μαντέμ Λάκκος και Σκουριές Χαλκιδικής, Βάθη, Γερακαριό και Ποντοκερασιά Κιλκίς, Αλμωπία, Ορεινή, Βροντού και Άγκιστρο Σερρών, Παγγαίο, Σύμβολο, Παλιά Καβάλα και Λεκάνη Καβάλας και Φαρασινό Δράμας. 

 

Στην υπόλοιπη Ελλάδα εμφανίσεις χρυσού αναφέρονται στα νησιά Εύβοια, Σίφνο, Μήλο, Σάμο, Λέσβο και Λήμνο. Στα ιζήματα του Στρυμονικού Κόλπου υπάρχουν σημαντικά αποθέματα ιλμενίτη, σπάνιων γαιών και προσχωματικού χρυσού. 

Εμφανίσεις μεταλλοφορίας χρυσού και αργυρού επιθερμικού τύπου μέσα σε χαλαζιακές φλέβες έχουν εντοπιστεί στις Σάπες και Πετρωτά Ροδόπης, στην Αισύμη, Κίρκη, Πέραμα και Πετρωτά Έβρου, στον Φακό Λήμνου καθώς και στον Προφήτη Ηλία της Μήλου. Θειούχος μεταλλοφορία με χρυσό υπάρχει στην περιοχή Στανού Χαλκιδικής. Στρωματέγκλειστη χρυσοφόρος μεταλλοφορία έχει εντοπιστεί στα μεσοζωικά πετρώματα της Ξυλαγανής Ροδόπης. Χρυσοφόρος θειούχος μεταλλοφορία έχει εντοπιστεί στα γνευσιακά πετρώματα του Μυριόφυτου Κιλκίς, στις περιοχές Μαύρα Λιθάρια και Άγιος Κωνσταντίνος Αγκίστρου, καθώς και στα Μέταλλα Σερρών και στην Θυμαριά Καβάλας. Αυτοφυής χρυσός έχει εντοπισθεί σε σχηματισμούς τύπου σκάρν στα Κιμμέρια της Ξάνθης.

Τα στοιχεία λευκόχρυσος, παλλάδιο, χρυσός, τελούριο και αρσενικό έχουν εντοπισθεί σε πορφυρικές εμφανίσεις των περιοχών Γερακαριού και Ποντοκερασιάς Κιλκίς, Φισώκας και Σκουριών Χαλκιδικής που ανήκουν στην ενότητα Βερτσίκου της Σερβομακεδονικής Ζώνης.

Οι περιεκτικότητες του ελληνικού χρυσού σε άργυρο κυμαίνονται μεταξύ 0,25% και 44%. Τις χαμηλότερες περιεκτικότητες σε άργυρο παρουσιάζει ο χρυσός σε προσχωματικά κοιτάσματα (10% κατά μέσο όρο), γεγονός που οφείλεται στην φυσική απομάκρυνση του αργύρου κατά την διάρκεια της μεταφοράς των ιζημάτων μέσα στα ποτάμια. Επομένως, όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση μεταφοράς του κόκκου χρυσού από την αρχική πηγή, τόσο πιο καθαρός σε χρυσό γίνετα αυτός. Οι περιεκτικότητες του ελληνικού χρυσού σε χαλκό βρίσκονται γενικά σε χαμηλά επίπεδα. Ένα μεγάλο ποσοστό του χρυσού είναι ελεύθερο χαλκού, ενώ σε πολύ μικρό ποσοστό οι τιμές του χαλκού ανέρχονται μέχρι 4,80%. 

μεταλλείο στην Μήλο

Ο χρυσός της Χαλκιδικής 

Το υπέδαφος της ΒΑ Χαλκιδικής φιλοξενεί αξιόλογα κοιτάσματα βασικών μετάλλων: ψευδαργύρου, μολύβδου, χαλκού, μαγγανίου και πολύτιμων μετάλλων: χρυσού, αργύρου. Έντονη μεταλλευτική δραστηριότητα χρονολογείται απο τον 4ο αιώνα π.Χ. Τα μεταλλεία Κασσάνδρας, μαζί με εκείνα του Παγγαίου αποτελούσαν την κύρια πηγή χρυσού κατά την περίοδο του Φιλίππου Β' και του Μεγάλου Αλεξάνδρου όπως μαρτυρούν οι παλιές στοές και οι εκκαμινεύσεις*. Οι εκκαμινεύσεις της περιόδου αυτής, που έχουν εντοπισθεί στην περιοχή της Ολυμπιάδος και Στρατονίκης ανέρχονται σε 350.000 τόνους.

Τα κοιτάσματα βασικών και πολύτιμων μετάλλων της Χαλκιδικής βρίσκονται μέσα στους γεωλογικούς σχηματισμούς των Κερδυλίων και Βερτσίκου της Σερβο-Μακεδονικής Μάζας.

Τα μεταλλεία Ολυμπιάδος, Μαύρων Πετρών και Μαντέμ Λάκκου διαθέτουν αποθέματα 1.700 t Ag (αργυρού) και 120 t Au (χρυσού), ενώ στην περιοχή Σκουριών της Χαλκιδικής τα εκμεταλλεύσιμα αποθέματα ανέρχονται σε 3,7 εκατ. ουγκιές Au. (τιμή ουγκιάς χρυσού: 1.445,38 ευρώ την 13η.3.2021) [2] (βλέπε κι εδώ)

 

Σφαλερίτης με ασβεστίτη απο το κοίτασμα Μαντέμ Λάκκου στην Β.ΑνΧαλκιδική και καθαρού σφαλερίτη (δεξιά) απο κοίτασμα της Βουλγαρίας.

Πολυμεταλλικά θειούχα κοιτάσματα

Πρόκειται για συμπαγή σώματα μικτών θειούχων μεταλλευμάτων από αντικατάσταση, τα οποία βρίσκονται μέσα στα μάρμαρα του σχηματισμού των Κερδυλίων. Τα κυριότερα κοιτάσματα είναι του Μαντέμ Λάκκου, της Ολυμπιάδος και των Μαύρων Πετρών.

Η θειούχος μεταλλοφορία αποτελείται κυρίως από γαληνίτη, σφαλερίτη, σιδηροπυρίτη, αρσενοπυρίτη, χαλκοπυρίτη, τεναντίτη, τετραεδρίτη και απο δευτερογενή μεταλλικά συστατικά όπως κουβανίτη, γαληνο-βισμουθίτη κ.α. Τα σύνδρομα ορυκτά αντιπροσωπεύονται κυρίως απο ασβεστίτη, σερικίτη, χαλαζία και ροδοχρωσίτη.

Στα κοιτάσματα του Μαντέμ Λάκκου αναπτύσσεται και μεταλλοφορία σκάρν με μαγνητίτη, μαγνητοπυρίτη, χαλκοπυρίτη και σιδηροπυρίτη και μικρές ποσότητες γαληνίτη, σφαλερίτη και άλλων ορυκτών. Η μεταλλοφορία της Ολυμπιάδος διαφέρει από εκείνη του Μαντέμ Λάκκου κυρίως στις σαφώς μεγαλύτερες περιεκτικότητες σε χρυσό και αργυρό. Οι Μαύρες Πέτρες χαρακτηρίζονται από την παρουσία χαλκούχων σιδηροπυριτών.

Είναι σαφές ό,τι η εγκατάσταση μεταλλουργίας χρυσού θα στηριχθεί στα βέβαια και πιθανά αποθέματα του κοιτάσματος της Ολυμπιάδος. Αυτά είναι περίπου 14 εκατομμύρια τόνοι. Τα σημερινά αποθέματα, σε συνδυασμό με το υπάρχον σύμπύκνωμα χρυσοφόρων σιδηροπυριτών της τάξης των 250.000 τόνων με μέση περιεκτικότητα 25 gr/t χρυσού, εξασφαλίζουν για την μεταλλουργία χρυσού μια παραγωγική περίοδο 20 ετών. Τα υπάρχοντα στοιχεία τεκμηριώνουν την άποψη για ύπαρξη μεγάλων οικονομικών προοπτικών.

οι περιοχές της Β.Αν.Χλκιδικής με τα μεταλλεία που έχουν παραχωρηθεί, δυστυχώς, στην Eldorado Gold

 

Πορφυρικά κοιτάσματα χαλκού - χρυσού

Στην Σερβο-Μακεδονική Μάζα υπάρχει ένας αριθμός πορφυρικών σωμάτων χαλκού - χρυσού, με σημαντικότερο αυτό των Σκουριών. Το μεγαλύτερο τμήμα του σώματος έχει υποστεί καλλιούχο εξαλλοίωση. Το κοίτασμα επιφανειακά έχει μήκος περίπου 200 μέτρα ενώ επεκετίνεται μέχρι βάθους 700 μέτρων. Είναι το μεγαλύτερο σώμα αυτού του τύπου μεταλλοφορίας γνωστού στον ελληνικό χώρο. Η μεταλλοφορία με μορφή φλεβιδίων, πλεγμάτων φλεβιδίων και διάσπαρτη, αποτελείται από σιδηροπυρίτη, χαλκοπυρίτη, βορνίτη, μαγνητίτη και δευτερεύοντα γαληνίτη και τετραεδρίτη

Αξιοσημείωτη μεταλλοφορία του τύπου αυτού εντοπίζεται στην περιοχή Φισώκας των Σκουριών. Το κοίτασμα αυτό παρουσιάζει καλές οικονομικές προοπτικές, με βεβαιωμένα και πιθανά αποθέματα 130 εκατομμύρια τόνων. Με επιλεκτική εξόρυξη είναι πιθανώς οικονομική η εκμετάλλευση 27 εκατομμύρια τόνων μεταλλεύματος με μέση περιεκτικότητα 0,78% Cu, 1,5 g/t Au και 4,5% g/t Ag. 

 Στην φώτο κατωτέρω: σχήμα γεωτεκτονικών ζωνών της Ελλάδος και ανάλυση για την Σερβομακεδονική Μάζα. 

Σερβομακεδονική Μάζα
Αποτελείται από γνεύσιους, μαρμαρυγιακούς και αμφιβολιτικούς σχιστολίθους και αμφιβολίτες. Διακρίνεται μια κατώτερη ενότητα με χαρακτηριστικό την παρουσία μαρμάρων και μια ανώτερη με χαρακτηριστικό την παρουσία μεγάλων οφιολιθικών μαζών. Τρεις μαγματικές φάσεις δημιούργησαν μεγάλες μάζες γρανιτών, γρανοδιοριτών και διοριτών και μικρές ρυολιθικών πετρωμάτων. Τρεις κύριες τεκτονικές φάσεις είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία πτυχώσεων, επωθήσεων και λεπιώσεων.

Υπεργενετική μεταλλοφορία μαγγανίου - χρυσού

Τα μαγγανιούχα σώματα αναπτύσσονται κατά μήκος του εκτενούς ρήγματος Στρατωνίου-Βαρβάρας (15 χιλιόμετρα) και συνδέονται γενετικά με τα κοιτάσματα βασικών και πολύτιμων μετάλλων. Το πυρολουσίτικο κοίτασμα της Βαρβάρας που βρίσκεται στο βορειοδυτικότερο άκρο του ρήγματος αποτελεί το τελικό προϊόν μιάς προοδευτικής υπεργενετικής διαδικασίας, που πραγματοποιείται κατά μήκος του ρήγματος μετατρέποντας τα ορυκτά ροδοχρωσίτης και ροδονίτης του Μαντέμ Λάκκου σε πυροσουλίτη, τοντοροκίτη, κρυπτομέλανα και ραμστελίτη. Εκτός απο το μαγγάνιο οι εμφανίσεις αυτές χαρακτηρίζονται από την κατά θέσεις παρουσία χρυσού.

Έρευνα του ΙΓΜΕ στο χώρο του μεταλλείου Βαρβάρας απόδειξε την ύπαρξη μεταλλοφόρου σώματος με απόθεμα 1,5 εκατομμυρίων τόνων με 29,5% MnO2 (μαγγάνιο-πυρολουσίτης) και 1,5 gr/ t χρυσού. Είναι αυτονόητο ό,τι τυχόν εκμετάλλευση του κοιτάσματος της Βαρβάρας θα μπορούσε ενδεχομένως να παράγει ως παραπροϊόν το χρυσό.

Υπόλοιποι τύποι μεταλλοφορίας

Χρυσός απαντάται σε πολλές μεταλλοφόρες εμφανίσεις, φλεβικής κυρίως ανάπτυξης, που χαρακτηρίζονται απο μικρό αποθεματικό δυναμικό και χαμηλής συνήθως περιεκτικότητα.

Αξιοσημείωτος είναι ο εντοπισμός απο το ΙΓΜΕ ρηξιγενούς ζώνης ΒΑ-ΝΔ διεύθυνσης στην περιοχή Ζέπκου-Στρατονίκης. Οι εμφανίσεις στους Παπάδες περιλαμβάνουν πυριτιωμένες ζώνες με διάσπαρτο σιδηροπυρίτη, χαλκηδόνιο, χαλαζία και κολλοειδή οξείδια Mn. Η μέση περιεκτικότητα σε χρυσό είναι 3,5 gr/ t, αλλά προσδιορίστηκαν τιμές μέχρι 18 g / t. Η σημασία της ζώνης αυτής βρίσκεται αφενός στις προοπτικές της να φιλοξενεί αξιόλογη μεταλλοφορία χρυσού και αφετέρου στο γεγονός ό,τι μπορεί να αποτελέσει οδηγό για τον εντοπισμό μεταλλοφόρων σωμάτων τύπου Ολυμπιάδος.

Στην περιοχή Πιάβιτσας (8 χιλιόμετρα νότια της Αρναίας) απαντάται στρωματέγκλειστη μεταλλοφορία χρυσού περιορισμένου δυναμικού, ενώ στη Φτερούδα (2 χιλιόμετρα ΒΒΔ του χωριού Μεταγγίτσι) αναπτύσσεται επιφανειακό σώμα 60.000 τόνων περίπου με μέση περιεκτικότητα σε χρυσό 4,6 gr / t.

*εκκαμίνευση θηλυκό
η τοποθέτηση ενός ορυκτού ή μεταλλεύματος σε καμίνι με υψηλή θερμοκρασία, προκειμένου να το επεξεργαστούμε ή να παράγουμε κάποιο προϊόν

****

 

Σημείωση [1]:  Μάζα Ροδόπης
Η μάζα της Ροδόπης περιλαμβάνει κρυσταλλοσχιστώδη και πυριγενή πετρώματα. Η έλλειψη ιζηματογενών πετρωμάτων έχει ως αποτέλεσμα την σχετικά ασαφή Στρωματογραφία. Αποτελείται κυρίως από γνεύσιους, μάρμαρα, σχιστόλιθους, γρανίτες-γρανοδιορίτες, ρυόλιθους, ανδεσίτες και δακίτες. Έχει επηρεαστεί από τρεις πτυχωσιγενείς τεκτονικές φάσεις.

Σημείωση [2]: ένας πρακτικός υπολογισμός για να προσεγγίσουμε τις αξίες των αναφερόμενων ποσοτήτων: 

 

Για τα μεταλλεία Ολυμπιάδος, Μαύρων Πετρών και Μαντέμ Λάκκου:  

1.700 t άργυρου * 1.000 kgr * 693,78 ευρώ (ανά κιλό την 22.3.2021) = 1.179.426.000 (1 δις 180 εκατ. ευρώ)

120 τόνοι χρυσού * 1.000 κιλά * 46.876,08 ευρώ (ανά κιλό την 22.3.2021) = 5.625.129.600 (5 δις 625 εκατομμύρια ευρώ) 

 

Για τις Σκουριές: 3,7 εκατομμύρια ουγγιες χρυσού * 1.458,22 η ουγγιά (την 22.3.2021) = 5.395.414.000 (5 δις 395 εκατομμύρια ευρώ).   

Για την αξία των αποθεμάτων των πολύτιμων μετάλλων στην Χαλκιδική βλέπε εδώ κι εδώ. 

Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (23.3.2021)