Με την παρούσα ανάρτηση συνεχίζουμε την παρουσίαση της προκαταρκτικής έκθεσης της Επιτροπής Αλήθειας για το Δημόσιο Χρέος. Όπως έχουμε σημειώσει και σε προηγούμενες αναρτήσεις μας πρόκειται για τα πρώτα πορίσματα πολυεθνικής επιτροπής οικονομολόγων, πολιτικών επιστημόνων, διεθνολόγων κλπ υπό την προεδρία της τότε Προέδρου της Βουλής κας Ζωής Κωνσταντοπούλου που αποδεικνύουν ότι το Δημόσιο Χρέος είναι όχι μόνον μη βιώσιμο, αλλά αθέμιτο, παράνομο και επονείδιστο.
Σχετικά με την μελέτη του Πρώτου Κεφαλαίου της εν λόγω Επιτροπής για το Δημόσιο Χρέος μπορείτε να δείτε εδώ, ενώ για την μελέτη του Δευτέρου Κεφαλαίου μπορείτε να μελετήσετε εδώ.
Με την σημερινή μας ανάρτηση θα ασχοληθούμε με ένα τμήμα του Τρίτου Κεφαλαίου της Επιτροπής Αλήθειας για το Δημόσιο Χρέος το οποίο φέρει τον τίτλο: ''Ελληνικό δημόσιο χρέος ανά πιστωτή το 2015''.
Συνοπτικά στην έκθεση σημειώνονται τα κάτωθι:
-Οι θεσμοί που συγκρότησαν την Τρόικα είναι ταυτόχρονα οι κύριοι πιστωτές της Ελλάδας και ασκούν μεγάλη πίεση απο κοινού προκειμένου να εξασφαλίσουν την αποπληρωμή του χρέους.
-Η πλειονότητα των δανείων απο τα πακέτα διάσωσης χρησιμοποιήθηκαν για την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων χρεών. Περίπου 10% του πακέτου διάσωσης χρησιμοποιήθηκε για την χρηματοδότηση του προϋπολογισμού.
Αναλυτικότερα (οι επισημάνσεις και υπογραμμίσεις με bold είναι δικές μας προκειμένου ο αναγνώστης να εστιάσει σε κάποια απο τα βασικά σημεία):
Διμερή Δάνεια
-Τα διμερή δάνεια αναλήφθηκαν στις 9 Μαίου 2010 και εκταμιεύτηκαν σε έξι τριμηνιαίες δόσεις. Οι συνολικές εκταμιεύσεις έφτασαν τα 52,9 δις ευρώ.
-Τα διμερή δάνεια τέθηκαν σε ισχύ απο τη Συμφωνία μεταξύ των Πιστωτών (Inter creditor Agreement) σε συνδυασμό με τη Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης (Loan Facility Agreement). Ο δηλωμένος λόγος της χορήγησης αυτών των δανείων με υψηλό επιτόκιο ήταν ότι δήθεν κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε σαν ''κίνητρο για να επιστρέψει το ταχύτερο δυνατό [η Ελλάδα] στη χρηματοδότηση απο τις αγορές''.
-Εξαιτίας αυτής της πολιτικής επιλογής, η Ελλάδα κατέβαλε στα κράτη μέλη τόκους ύψους 2,614 δις ευρώ μέχρι τον Μάρτιο του 2012. Το αρχικό επιτόκιο ήταν επαχθές. Το ύψος του ορίστηκε στο ύψος του 3μηνου επιτοκίου Euribor συν 300 μονάδες βάσης επιπλέον επιβάρυνση για τα πρώτα τρία χρόνια. Με την κορύφωση του Euribor στο 1,609%, τον Αύγουστο του 2011, το επιτόκιο των διμερών δανείων ξεπέρασε το 4,6%. Κάποιες από τις πιστώτριες χώρες αποκόμισαν κέρδος απο τα δάνεια, λόγω του ότι δανείζονταν με χαμηλότερο επιτόκιο απο εκείνο με το οποίο δάνειζαν την Ελλάδα. Η σταδιακή ελάφρυνση των επιτοκίων, που σήμερα βρίσκονται στο Euribor συν 50 μονάδες βάσης, αποτελεί έμμεση παραδοχή ότι οι αρχικοί όροι ήταν τοκογλυφικοί.
-Τα δάνεια παρουσιάσθηκε ότι θα χρησιμοποιούνταν για να βοηθήσουν το ελληνικό δημόσιο να καταβάλλει μισθούς και συντάξεις. Ενδεικτική αυτής της παρουσίασης είναι η δήλωση του τέως Προέδρου του Eurogroup, κ.Γιούνκερ, οτι οι εκταμιεύσεις δήθεν χρησιμοποιούνταν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, την καταβολή μισθών και συντάξεων και την εξόφληση προμηθευτών του δημοσίου. Ωστόσο, αυτός ο ισχυρισμός είναι παραπλανητικός. Τα διμερή δάνεια χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για την αποπληρωμή του χρέους: μεταξύ Μαΐου 2010 και Σεπτεμβρίου 2011, το 86% των δανείων χρησιμοποιήθηκαν αποκλειστικά για την αποπληρωμή του χρέους. Τα υπόλοιπα δεν χρησιμοποιήθηκαν καν στο σύνολό τους για την στήριξη του προϋπολογισμού, αλλά για τη δημιουργία του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας
-Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) με έδρα το Λουξεμβούργο ιδρύθηκε το 2010. Με την δημιουργία επιπλέον χρέους για μεμονωμένα κράτη μέλη, το συγκεκριμένο σχέδιο χειροτέρευσε την οικονομική κατάσταση της Ευρώπης συνολικά και ειδικότερα της Ελλάδας.
-Τα δάνεια του ΕΤΧΣ χρηματοδοτούνται με την έκδοση χρηματοδοτικών εργαλείων που καλύπτονται απο εγγυήσεις των κρατών μελών της Ευρωζώνης. Καθώς μειωνόταν ο αριθμός των εγγυητών υψηλής αξιολόγησης όπως συνέβη με την υποβάθμιση της αξιολόγησης της Γαλλίας, μειωνόταν και η σταθερότητα του ΕΤΧΣ. Τελικά το ΕΤΧΣ αντικαταστάθηκε από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ).
-Το ΕΤΧΣ εκταμίευσε στην Ελλάδα 141,8 δις ευρώ, απο τα οποία επιστράφηκαν στις 27 Φεβρουαρίου 2015 τα 10,9 δις ευρώ αφήνοντας 130,9 δις ευρώ χρέος. Η αποπληρωμή αυτή των δανείων προβλέπεται να εκταθεί μέχρι το 2054.
-Τα επιτόκια των δανείων του ΕΤΧΣ υπολογίζονται ως εξής: Η Ελλάδα καταβάλλει στο ΕΤΧΣ το εκάστοτε κόστος χρηματοδότησης συν 10 μονάδες βάσης ως αμοιβή της εγγύησης. Για κάθε εκταμίευση δανειακής δόσης προστίθεται ένα τέλος εκταμίευσης 50 μονάδων βάσης. Η χώρα χρηματοδοτεί τις δραστηριότητες του ΕΤΧΣ επιβαρυνόμενη με όλα τα έξοδά του, ακόμα και αν, για οποιοδήποτε λόγο, δεν πραγματοποιηθεί η εκταμίευση της προ-χρηματοδοτικής ενέργειας. Αυτή η διευθέτηση έχει επιβάλλει σημαντικά έξοδα στην Ελλάδα και μεταξύ 2012 και 2014 καταβλήθηκαν 740 εκατομμύρια ευρώ ως τέλος εξυπηρέτησης.
-Μόνον μικρό μέρος των δανείων κάλυψε τακτικές κρατικές δαπάνες. Το πακέτο διάσωσης εκταμιεύθηκε κυρίως υπό μορφή χρεογράφων του ΕΤΧΣ: γραμμάτια αξίας 34,6 δις στήριξαν το PSI, γραμμάτια αξίας 11,3 δις ευρώ χρησιμοποιήθηκαν για την επαναγορά χρεωγράφων και 37,3 δις απο τα μέχρι σήμερα δάνεια έχουν δοθεί στις ελληνικές τράπεζες.
-Το μεγαλύτερο μέρος του πακέτου διάσωσης απο το ΕΤΧΣ εκταμιεύτηκε σε ''είδος'' και όχι σε μετρητά. Οι συναλλαγές χωρίς μετρητά αποτελούν το 65,4% των συνολικών δανείων του ΕΤΧΣ. Δηλαδή, τα συγκεκριμένα δάνεια δεν σχεδιάστηκαν επί του συνόλου για να εκταμιευθούν στην Ελλάδα, αλλά για να χρησιμοποιηθούν άμεσα, μεταξύ άλλων, για την αποπληρωμή χρεών.
Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
-Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο παραδέχονται ότι τα αποτελέσματα του προγράμματος του ΔΝΤ ήταν ''άνισα'' και περιείχαν ''αξιοσημείωτες αποτυχίες''. Αυτοί οι χαρακτηρισμοί αποτελούν υποεκτίμηση του βαθμού εξαπάτησης του ελληνικού πληθυσμού.
-Ο πρώτος αναπληρωτής Διευθυντής του ΔΝΤ κ.Lipsky διαβεβαίωσε τον Έλληνα αντιπρόσωπο στο ΔΝΤ ότι το ύψος του δανείου θα αποφασιζόταν από το Συμβούλιο επι πολιτικής βάσης και δεν θα υπολογιζόταν σύμφωνα με την ελληνική ποσόστωση. Το δάνειο με βάση τη συμφωνία SBA συνήφθη στο πρωτοφανές ύψος 3,212% επι της ελληνικής ποσόστωσης στο ΔΝΤ.
-Το ΔΝΤ γνώριζε εξαρχής ότι δεν υπήρχε ιστορικό προηγούμενο για δημοσιονομική προσαρμογή τέτοιας κλίμακας και δήλωσε τον Μάρτιο του 2010 ότι το πρόγραμμα θα επέφερε «απότομη συρρίκνωση της ζήτησης με συνακόλουθη βαθιά, ύφεση η οποία θα πλήξει επικίνδυνα τον κοινωνικό ιστό». Ως εκ τούτου, αρκετά μέλη του Συμβουλίου επεσήμαναν τους «τεράστιους» κινδύνους του προγράμματος.
-Υπαναχωρήσεις στην εφαρμογή των κριτηρίων απόδοσης έγιναν δεκτές από το Συμβούλιο του ΔΝΤ σε επτά από τις δέκα αξιολογήσεις του προγράμματος, δείχνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο ότι η καθολική τήρηση των αυστηρών όρων (αιρεσιμοτήτων) δεν ήταν απαραίτητη για τη συνέχιση της χρηματοδότησης και αναδεικνύοντας παράλληλα πόσο πολύ παρεμβατικοί και παράλογοι ήταν οι αυστηροί όροι του ελληνικού προγράμματος. Το ΔΝΤ επιμένει ως σήμερα στις μεταρρυθμίσεις, παρ’ όλη τη «σημαντική κοινωνική αναταραχή» και τη «λαϊκή δυσαρέσκεια με τις μεταρρυθμίσεις».
-Η συστηματική προκατάληψη και η έλλειψη διαφάνειας, όσον αφορά τη μεθοδολογία του ΔΝΤ για τις προβλέψεις μακροοικονομικών μεταβλητών, τεκμηριώνονται από το Γραφείο Εσωτερικής Αξιολόγησης του ΔΝΤ. Η αρχική Ανάλυση Βιωσιμότητας του Χρέους ήταν διαστρεβλωμένη προς τα επάνω, χρησιμοποιώντας κατάφωρα μη ρεαλιστικές παραδοχές. Το προσωπικό του ΔΝΤ δεν μπορούσε να προσυπογράψει ότι το ελληνικό χρέος ήταν κατά μεγάλη πιθανότητα βιώσιμο μεσοπρόθεσμα και, ως εκ τούτου, δεν ικανοποιούσε τα κριτήρια για έκτακτη πρόσβαση σε χρηματοδότηση, σύμφωνα με το δεύτερο κριτήριο περί βιωσιμότητας του χρέους. Για αυτόν το λόγο, το Συμβούλιο του ΔΝΤ αναγκάστηκε να τροποποιήσει την πολιτική της έκτακτης χρηματοδότησης στη διάρκεια της ίδιας συνεδρίασης που ενέκρινε τον Διακανονισμό Χρηματοδότησης Άμεσης Ετοιμότητας του ΔΝΤ (SBA) της Ελλάδος,γεγονός που προξένησε τη δυσαρέσκεια αρκετών μελών του Εκτελεστικού Συμβουλίου του ΔΝΤ.
-Παρά τη ρητή παραδοχή πως δεν υφίστατο μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους, για την έγκριση του προγράμματος επιβλήθηκαν ιδιαίτερα επαχθείς όροι αποπληρωμής. Στη διάρκεια των πέντε τελευταίων ετών (από τον Μάιο του 2010 έως τον Μάιο του 2015), η Ελλάδα κατέβαλε στο ΔΝΤ παραπάνω από 3 δις ευρώ σε τόκους και έξοδα.
-Στο τέλος του 2014 καταγράφηκε ανεξόφλητο χρέος προς το ΔΝΤ ύψους 23,9 δις ευρώ. Το ποσό αυτό εγγράφηκε ως γραμμάτιο έκδοσης της Ελληνικής Δημοκρατίας που φυλάσσεται στην Τράπεζα της Ελλάδας, η οποία ενεργεί ως δημοσιονομικός εκπρόσωπος της Ελληνικής Δημοκρατίας έναντι του ΔΝΤ.
-Μόνον μικρό μέρος των δανείων κάλυψε τακτικές κρατικές δαπάνες. Το πακέτο διάσωσης εκταμιεύθηκε κυρίως υπό μορφή χρεογράφων του ΕΤΧΣ: γραμμάτια αξίας 34,6 δις στήριξαν το PSI, γραμμάτια αξίας 11,3 δις ευρώ χρησιμοποιήθηκαν για την επαναγορά χρεωγράφων και 37,3 δις απο τα μέχρι σήμερα δάνεια έχουν δοθεί στις ελληνικές τράπεζες.
-Το μεγαλύτερο μέρος του πακέτου διάσωσης απο το ΕΤΧΣ εκταμιεύτηκε σε ''είδος'' και όχι σε μετρητά. Οι συναλλαγές χωρίς μετρητά αποτελούν το 65,4% των συνολικών δανείων του ΕΤΧΣ. Δηλαδή, τα συγκεκριμένα δάνεια δεν σχεδιάστηκαν επί του συνόλου για να εκταμιευθούν στην Ελλάδα, αλλά για να χρησιμοποιηθούν άμεσα, μεταξύ άλλων, για την αποπληρωμή χρεών.
Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
-Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο παραδέχονται ότι τα αποτελέσματα του προγράμματος του ΔΝΤ ήταν ''άνισα'' και περιείχαν ''αξιοσημείωτες αποτυχίες''. Αυτοί οι χαρακτηρισμοί αποτελούν υποεκτίμηση του βαθμού εξαπάτησης του ελληνικού πληθυσμού.
-Ο πρώτος αναπληρωτής Διευθυντής του ΔΝΤ κ.Lipsky διαβεβαίωσε τον Έλληνα αντιπρόσωπο στο ΔΝΤ ότι το ύψος του δανείου θα αποφασιζόταν από το Συμβούλιο επι πολιτικής βάσης και δεν θα υπολογιζόταν σύμφωνα με την ελληνική ποσόστωση. Το δάνειο με βάση τη συμφωνία SBA συνήφθη στο πρωτοφανές ύψος 3,212% επι της ελληνικής ποσόστωσης στο ΔΝΤ.
-Το ΔΝΤ γνώριζε εξαρχής ότι δεν υπήρχε ιστορικό προηγούμενο για δημοσιονομική προσαρμογή τέτοιας κλίμακας και δήλωσε τον Μάρτιο του 2010 ότι το πρόγραμμα θα επέφερε «απότομη συρρίκνωση της ζήτησης με συνακόλουθη βαθιά, ύφεση η οποία θα πλήξει επικίνδυνα τον κοινωνικό ιστό». Ως εκ τούτου, αρκετά μέλη του Συμβουλίου επεσήμαναν τους «τεράστιους» κινδύνους του προγράμματος.
-Υπαναχωρήσεις στην εφαρμογή των κριτηρίων απόδοσης έγιναν δεκτές από το Συμβούλιο του ΔΝΤ σε επτά από τις δέκα αξιολογήσεις του προγράμματος, δείχνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο ότι η καθολική τήρηση των αυστηρών όρων (αιρεσιμοτήτων) δεν ήταν απαραίτητη για τη συνέχιση της χρηματοδότησης και αναδεικνύοντας παράλληλα πόσο πολύ παρεμβατικοί και παράλογοι ήταν οι αυστηροί όροι του ελληνικού προγράμματος. Το ΔΝΤ επιμένει ως σήμερα στις μεταρρυθμίσεις, παρ’ όλη τη «σημαντική κοινωνική αναταραχή» και τη «λαϊκή δυσαρέσκεια με τις μεταρρυθμίσεις».
-Η συστηματική προκατάληψη και η έλλειψη διαφάνειας, όσον αφορά τη μεθοδολογία του ΔΝΤ για τις προβλέψεις μακροοικονομικών μεταβλητών, τεκμηριώνονται από το Γραφείο Εσωτερικής Αξιολόγησης του ΔΝΤ. Η αρχική Ανάλυση Βιωσιμότητας του Χρέους ήταν διαστρεβλωμένη προς τα επάνω, χρησιμοποιώντας κατάφωρα μη ρεαλιστικές παραδοχές. Το προσωπικό του ΔΝΤ δεν μπορούσε να προσυπογράψει ότι το ελληνικό χρέος ήταν κατά μεγάλη πιθανότητα βιώσιμο μεσοπρόθεσμα και, ως εκ τούτου, δεν ικανοποιούσε τα κριτήρια για έκτακτη πρόσβαση σε χρηματοδότηση, σύμφωνα με το δεύτερο κριτήριο περί βιωσιμότητας του χρέους. Για αυτόν το λόγο, το Συμβούλιο του ΔΝΤ αναγκάστηκε να τροποποιήσει την πολιτική της έκτακτης χρηματοδότησης στη διάρκεια της ίδιας συνεδρίασης που ενέκρινε τον Διακανονισμό Χρηματοδότησης Άμεσης Ετοιμότητας του ΔΝΤ (SBA) της Ελλάδος,γεγονός που προξένησε τη δυσαρέσκεια αρκετών μελών του Εκτελεστικού Συμβουλίου του ΔΝΤ.
-Παρά τη ρητή παραδοχή πως δεν υφίστατο μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους, για την έγκριση του προγράμματος επιβλήθηκαν ιδιαίτερα επαχθείς όροι αποπληρωμής. Στη διάρκεια των πέντε τελευταίων ετών (από τον Μάιο του 2010 έως τον Μάιο του 2015), η Ελλάδα κατέβαλε στο ΔΝΤ παραπάνω από 3 δις ευρώ σε τόκους και έξοδα.
-Στο τέλος του 2014 καταγράφηκε ανεξόφλητο χρέος προς το ΔΝΤ ύψους 23,9 δις ευρώ. Το ποσό αυτό εγγράφηκε ως γραμμάτιο έκδοσης της Ελληνικής Δημοκρατίας που φυλάσσεται στην Τράπεζα της Ελλάδας, η οποία ενεργεί ως δημοσιονομικός εκπρόσωπος της Ελληνικής Δημοκρατίας έναντι του ΔΝΤ.
Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (27.10.2015)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αγαπητοί αναγνώστες σημειώνουμε πως:
-ό,τι υπάρχει σε αυτό το blog είναι αποτέλεσμα μελέτης και έρευνας τόσο των έργων του Σωτήρη Σοφιανόπουλου όσο και άλλων επιστημόνων οι οποίοι αναφέρονται όπως και οι αντίστοιχες πηγές και βιβλιογραφία.
Ως εκ τούτου τα άρθρα μας αποτελούν πνευματικό κόπο της ομάδας μας ή μεμονωμένου συναδέλφου μας που τα συντάσσει.
Το δικαίωμα χρήσης και αναδημοσίευσης του υλικού από το blog μας καθορίζεται από τον αντίστοιχο νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας Ν. 4481/2017 σε συνέχεια του Ν. 2121/1993.
-Επιτρέπεται η αναδημοσίευση άρθρου μας υπό την αυστηρή προϋπόθεση επισύναψης της πηγής μέσω ενεργού συνδέσμου και αναφοράς του blog και του ονόματος του συγγραφέως του άρθρου.
-Σχόλια θα εγκρίνονται όταν είναι σχετικά με το θέμα, εννοείται ό,τι δεν περιέχουν προσβλητικούς ή απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς και δεν περιέχουν συνδέσμους αμφιβόλου αξιοπιστίας.
-Όταν αποστέλλετε κείμενα μέσω σχολίων ή e-mail και δεν είναι δικά σας παρακαλείσθε να αναγράφετε την πηγή τους.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία σας.
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.