Ντομάτα: η επεξεργασία του σπόρου της για παραγωγή τοματελαίου, η άλεση του υπολείμματος του σπόρου (μαζί με τον φλοιό) για παραγωγή ζωοτροφών και η παρασκευή φαρμάκων με γλουταμινικό οξύ μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της γεωργικής Οικονομίας της πατρίδας μας. Σ. Σοφιανόπουλος

Όπως έχουμε σημειώσει σε προηγούμενες αναρτήσεις, η Ελλάδα πρέπει να αναπτύξει την γεωργία και την κτηνοτροφία της με απώτερο σκοπό την επίτευξη αυτάρκειας σε αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα (ζωϊκής προελεύσεως). [σχετικά με το ότι η απόκτηση αυτάρκειας σε αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα πρέπει να είναι κύριο μέλημα της πατρίδας μας μπορείτε να διαβάσετε εδώ].

Είναι αδιανόητο για την πατρίδα μας να κάνουμε τεράστιες εισαγωγές αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων ετησίως, τη στιγμή που η πατρίδα μας έχει συγκριτικά στρατηγικά πλεονεκτήματα για την ανάπτυξη της γεωργιο-κτηνοτροφίας (κλίμα, γεωγραφική θέση, εδαφολογία, μοναδικά φυτικά είδη κλπ). Σημειώνουμε ότι οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων π.χ. για το 2009 ανήλθαν σε 6.5 δις ευρώ περίπου, ενώ οι αντίστοιχες εξαγωγές σε 4,16 δις ευρώ. Αποτέλεσμα αυτού είναι το αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο (για τα συγκεκριμένα προϊόντα), επιβαρυνοντάς το όμως συνολικά και επιτείνοντας το σαν μεγάλο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας. [για το ότι η κτηνοτροφία και η παραγωγή ζωοτροφών είναι τεράστια πηγή πλούτου, με την πατρίδα μας να έχει τις προϋποθέσεις να το επιτύχει αλλά και για κάποια επιπλέον στατιστικά στοιχεία σχετικά με την αυτάρκεια σε βασικά αγαθά μπορείτε να μελετήσετε εδώ]

Για παράδειγμα η Ελλάδα είναι κατάλληλη χώρα για την παραγωγή του νούμερο ένα στρατηγικού φυτικού προϊόντος παγκοσμίως με την μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες ήτοι της σόγιας. Και στο θέμα αυτό όμως, όπως δυστυχώς στα περισσότερα -αν όχι σε όλα- η πατρίδα μας έχει -σκόπιμα- μείνει πίσω. [Σχετικά με την καλλιέργεια σόγιας στην πατρίδα μας, για την οποία θα έπρεπε να είμαστε εξαγωγός χώρα, ενώ τώρα παράγουμε ελάχιστη με αποτέλεσμα να εισάγουμε άνω των 500.000 τόνων ετησίως βλέπε σε συνέχειες: εδώ το Ά μέρος, εδώ το Β΄μέρος:  εδώ το Γ' μέρος:  και εδώ το Δ΄ μέρος]

                                                                                 ***

Με την παρούσα ανάρτηση θα ασχοληθούμε με ένα ακόμη αγροτικό προϊόν της πατρίδας μας, οι συνθήκες καλλιέργειας του οποίου είναι ιδανικές στον τόπο μας. Πρόκειται για την ντομάτα. Θα δούμε ότι η επεξεργασία της ντομάτας, όσον αφορά τα υποπροϊόντα της, δεν είναι η μέγιστη δυνατή ενώ και οι εγκαταστάσεις που θα έπρεπε να υπάρχουν στην πατρίδα μας για την συνολική της επεξεργασία δεν υπήρξε μέριμνα από το κράτος να δημιουργηθούν. 

ντοματιά με τους καρπούς της (φώτο: 1)

Στη μελέτη του θέματος της ντομάτας οδηγό μας έχουμε το πόνημα του (πρώην ιδιοκτήτη της φαρμακοβιομηχανίας και οπλοβιομηχανίας ΧΡΩ.ΠΕΙ.) Σ. Σοφιανόπουλου: "Οι "Άγνωστες" πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδος και η πολιτική τους σημασία". Παρουσιάζουμε τι γράφει ο Σ. Σοφιανόπουλος σχετικά με το θέμα και παρεμβαίνουμε με σημειώσεις με σκοπό να βοηθήσουμε τον αναγνώστη στην κατανόηση του θέματος καλύτερα. Οι υπογραμμίσεις και επισημάνσεις με bold είναι δικές μας. 

Γράφει στο πόνημά του ο Σ. Σοφιανόπουλος:

Ντομάτα 

"Είναι σε όλους γνωστόν ότι υπάρχουν δύο ειδών ντομάτες (1) : αυτές για σαλάτα και οι ντομάτες για βιομηχανική χρήση (τοματοπελτέ). Βεβαίως στην περίπτωση της ντομάτας για σαλάτα ή μαγείρεμα, είναι δύσκολη η περισυλλογή των υποπροϊόντων της, γιατί είναι διεσπαρμένη σε εκατομμύρια νοικοκυριά. Εκεί που υπάρχει πολύ ντομάτα συγκεντρωμένη και προσφέρεται προς παραγωγήν ζωωτροφων είναι τα εργοστάσια παραγωγής τοματοπολτού, που είναι αρκετά στην Ελλάδα.

 Οι παραγωγοί γεμίζουν μεγάλες νταλίκες, οι οποίες τον μήνα Αύγουστο περίπου, πηγαίνουν στα εργοστάσια και αφού ζυγίσουν το προϊόν τους το ρίχνουν σε μία δεξαμενή και πλένεται και εν συνεχεία αρχίζει η επεξεργασία της τομάτας. Αυτή συνίσταται στον διαχωρισμό του σαρκώματος από τον φλοιό και τους σπόρους και ο μεν φλοιός και οι σπόροι πάνε προς μία κατεύθυνση, άλλη δε κατεύθυνση παίρνει το σάρκωμα, το οποίο συμπυκνώνεται μέχρι ενός ορισμένου βαθμού, μπαίνει στις κονσέρβες, αποστειρώνεται και φθάνει στην κατανάλωση. Υπάρχουν βεβαίως και ολόκληρες τομάτες (2) σε κονσέρβες, αλλά αυτές οι ποσότητες δεν είναι μεγάλες.

Αυτό που έπρεπε να γίνεται στην Ελλάδα είναι να αποξηραίνουμε τον φλοιό και τον σπόρο και εν συνεχεία να παίρνουμε το λάδι από τον σπόρο δι’ εκχυλίσεως, αφού πρώτα συνθλίψουμε τον σπόρο και εκχυλίσουμε το λάδι. Εάν ληφθή υπ’ όψιν ότι ο σπόρος της τομάτας εμπεριέχει 20% λιπαρά (δηλ. τοματέλαιο), θα μπορούσαμε να παράγουμε τεράστιες ποσότητες τοματελαίου (3), που είναι και βρώσιμο προϊόν και έχει μεγάλη βιολογική αξία, όπως και το βαμβακέλαιο, το καλαμποκέλαιο, ηλιέλαιο, σογιέλαιο, σησαμέλαιο, φοινικέλαιο, ελαιόλαδο. Βεβαίως πρέπει να γίνει πρώτα σύνθλιψη του σπόρου, για να μπόρεσει να δουλέψει το εκχυλιστικό μέσον (4), που συνήθως είναι το εξάνιον, αφού πρώτα όμως γίνει η αποξήρανση. Αλλά και στον τομέα αυτό πάλι η χώρα μας θα μπορούσε να είναι πρωτοπόρος, διότι θα μπορούσε να παράγει ηλιακά ξηραντήρια* προς πάσαν μορφή ξηράνσεως προϊόντων. Στα διάφορα διαμερίσματα της χώρας θα έπρεπε να γίνει μελέτη (για τις) δυνατότητες παραγωγής και αποστάσεων και να γίνουν κεντρικά εργοστάσια που θα ανελάμβαναν αυτούς τους σκοπούς. Σημειωτέον ότι ο φλοιός και ο σπόρος της τομάτας έχουν αρκετές πρωτεΐνες, μία από τις οποίες είναι το γλουταμινικό οξύ (5). Η ουσία αυτή κάνει πάρα πολύ καλό στην μνήμη και μάλιστα στην Ιαπωνία υπάρχει φάρμακο προερχόμενο από τους σπόρους της τομάτας.

Αφού λοιπόν η πατρίδα μας εκμεταλλευθεί τους σπόρους της τομάτας για παραγωγή ελαίου, θα ήταν απλή διαδικασία εν συνεχεία η άλεση του προϊόντος μαζί με τον φλοιό και η δημιουργία ενός προϊόντος υψηλού σε πρωτεΐνες (της τάξεως άνω του 35%) για παραγωγή ζωοτροφών. Βεβαίως, τίθεται το ερώτημα αν η βιομηχανική εκμετάλλευση της ντομάτας είναι οικονομικώς συμφέρουσα. Για να το κάνουν άλλες χώρες που δεν παράγουν τόσες τομάτες όσες η Ελλάδα, όπως π.χ. η Γαλλία, οπωσδήποτε συμφέρει, αλλά πρωτίστως πρέπει να γίνει και μία λεπτομερής μελέτη (pre-feasibility analysis και pilot plan) για να διαπιστωθεί επακριβώς."

* για το ηλιακόν ξηραντήριο θα παρουσιάσουμε μικρή μελέτη σε μελλοντική μας ανάρτηση

Σημειώσεις (δικές μας): 

Σημείωση 1: Λίγα λόγια σχετικά με την ντομάτα.  Η ντομάτα ή επιστημονικά "Στρύχνον το λυκοπερσικόν" είναι ένα φυτό της οικογένειας των Σολανιδών (Solanaceae), ιθαγενές της Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής, από το Μεξικό μέχρι το Περού. Ζει μόνο μερικά χρόνια και συνήθως καλλιεργείται ως μονοετές φυτό. Τα λουλούδια έχουν διάμετρο 1-2 εκ., είναι κίτρινα με πέντε μυτερούς λοβούς και μεγαλώνουν σε ομάδες αποτελούμενες από 3-12.

Ο καρπός της:  Ο καρπός που επίσης λέγεται τομάτα είναι σφαιρικός ή μακρόστενος, είναι εδώδιμος, και όταν είναι ώριμος είναι ζουμερός και έχει έντονο κόκκινο χρώμα. Το κόκκινο χρώμα του οφείλεται στο ότι περιέχει τη χρωστική λυκοπένιο. Πριν ωριμάσει, η τομάτα έχει πράσινο χρώμα. Στα άγρια φυτά ο καρπός έχει διάμετρο 1-2 εκ., αλλά στα περισσότερα ήμερα είναι αρκετά μεγαλύτερος, από 5-10 εκ. Η τομάτα είναι ιδανική για σαλάτες. Η λέξη τομάτα προέρχεται από τη λέξη τόματλ (tómatl) της γλώσσας Νάουατλ.

Από βοτανικής άποψης η ντομάτα είναι φρούτο. Όμως με βάση μια δικαστική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών το 1893, η ντομάτα προκηρύχθηκε ως λαχανικό. Το βάρος της τομάτας φτάνει τα 250 -350 γραμμάρια (μεγαλοκαρπή), ενώ υπάρχουν και μικρόκαρπα υβρίδια (cherry) τα οποία μπορούν να συγκομιστούν με το τσαμπί (και όχι μεμονωμένα) και έχουν βάρος 50 - 100 γραμμάρια.

Η τομάτα καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο και προτιμάται από πολλούς για σαλάτα, αλλά και για σάλτσες. Ο ετήσιος τζίρος παραγωγής τομάτας εκτιμάται σε 30 με 40 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως. Το 2010 συνολικά μαζεύτηκαν 145,8 εκατομμύρια τόνοι ντομάτας παγκοσμίως. (επιλογή πληροφοριών από εδώ)

συλλογή σπόρου ντομάτας (βλέπε εδώ)

Σημείωση 2: Συνοπτική παρουσίαση της διατροφικής αξίας της ντομάτας. Η ντομάτα περιέχει πλήθος θρεπτικών στοιχείων:

-το λυκοπένιο, που είναι ένα από τα ισχυρότερα αντιοξειδωτικά. Καταπολεμά πληθώρα ασθενειών και κυρίως τον καρκίνο.

-οι ίνες της ντομάτες αποτρέπουν τον διαβήτη, το άσθμα, τον καρκίνο του εντέρου και μειώνουν τις τιμές τις χοληστερίνης.

-οι βιταμίνες C και Α και τα αντιοξειδωτικά, δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες. Καταπολεμούν τα σημάδια του γήρατος και δίνουν απαλή υφή στην επιδερμίδα και στα μαλλιά.

-το κάλιο, οι βιταμίνη Β6, το φυλλικό οξύ και η νιασίνη έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερίνης, τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης και καταπολεμούν τις καρδιακές παθήσεις.

-η βιταμίνη Κ βοηθάει στην δομή των οστών.

-το χρώμιο και η βιοτίνη υποστηρίζουν την ικανότητα του σώματος να επεξεργάζεται τα σάκχαρα και τα λιπαρά, το οποίο βοηθάει στην καταπολέμηση του διαβήτη και στην νευρική λειτουργία.

-η ριβοφλαβίνη βοηθάει στον ενεργειακό μεταβολισμό και καταπολεμά τις ημικρανίες.

(τα ανωτέρω στοιχεία προέρχονται απ' εδώ)

Σημείωση 3: Στατιστικά στοιχεία σχετικά με την καλλιέργεια και παραγωγή ντομάτας στην πατρίδα μας.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής το 2007 καλλιεργήθηκαν στην πατρίδα μας 330.000 στρέμματα ντομάτας. Από τα 330.000 στρέμματα ντομάτας, στα πεδινά της χώρας μας καλλιεργήθηκαν 229.000 στρέμματα, ενώ τα 63.000 στρέμματα καλλιεργήθηκαν στα ημιορεινά και 38.000 στρέμματα στα ορεινά διαμερίσματα. 

Το 2007 η πατρίδα μας παρήγαγε 778.000 τόνους βιομηχανικής ντομάτας (έναντι 889.000 τόνων το 2006), 422.000 τόνους ντομάτας επιτραπέζιας-υπαίθρου (έναντι 426.000 τόνων το 2006) και 261.000 τόνους ντομάτας επιτραπέζιας-θερμοκηπίου (έναντι 253.000 το 2006).

Η κατανομή της παραγωγής ντομάτας για το 2007 -ανά πεδινά και ορεινά διαμερίσματα- είχε ως εξής: 679.000 τόνοι βιομηχανικής ντομάτας παράχθηκε στα πεδινά διαμερίσματα, 91.000 τόνοι στα ημιορεινά και 8.000 τόνοι στα ορεινά. 248.000 τόνοι ντομάτας επιτραπέζιας-υπαίθρου παράχθηκε στα πεδινά, 108.000 τόνοι στα ημιορεινά και 67.000 τόνοι στα ορεινά. Ενώ 135.000 τόνοι ντομάτας επιτραπέζιας θερμοκηπίου παράχθηκε στα πεδινά, 81.000 τόνοι στα ημιορεινά και 45.000 τόνοι στα ορεινά. (πηγή: Στατιστική Επετηρίδα της Ελλάδας 2009-2010).

Οι ανωτέρω ποσότητες παραγωγής ντομάτας στην πατρίδα μας σημειώνονται προκειμένου οι αναγνώστες να κατανοήσουν πόσο θα ωφελείτο η γεωργία και η οικονομία της πατρίδας μας αν προχωρούσε η βιομηχανική επεξεργασία της ντομάτας περαιτέρω όπως τονίζει ο Σ. Σοφιανόπουλος. Δηλαδή να γίνει α. η εκμετάλλευση των σπόρων της ντομάτας για παραγωγή τοματελαίου β. η άλεση του προϊόντος μαζί με τον φλοιό για την δημιουργία ζωοτροφής με ποσοστό πρωτεΐνης άνω του 35% γ. η παρασκευή φαρμάκων με γλουταμινικό οξύ κ.α. 

Σημείωση 4:  Αν και στην συγκεκριμένη περίπτωση το να πάρουμε το λάδι από τον σπόρο είναι περισσότερο πολύπλοκη διαδικασία από την απλή εκχύλιση, ωστόσο σημειώνουμε κάποια γενικά πράγματα για την διαιδκασία αυτή. Εκχύλιση γενικά είναι μια φυσική μέθοδος διαχωρισμού μιγμάτων. Μέσα στην υγρή φάση τοποθετούνται τμήματα της στερεάς φάσης. Οι ευδιάλυτες ουσίες διαλύονται στην υγρή φάση διαχωρίζοντας τες από τις αδιάλυτες της στερεάς φάσης.

-Εκχύλιση στερεών: η εκχύλιση οργανικών στερεών από μίγματα στερεών αποτελεί τον κύριο τρόπο παραλαβής των διαφόρων φυσικών προϊόντων από τις πρωτογενείς πηγές τους. Στην κατηγορία αυτή των εκχυλίσεων μπορούν να αναφερθούν σπουδαίες βιομηχανικές διαδικασίες όπως η παραλαβή της ζάχαρης από τα τεύτλα ή το ζαχαροκάλαμο, η παραλαβή ελαίων από ορισμένους ελαιούχους σπόρους και άλλες βιομηχανικές διαδικασίες παραλαβής φυσικών προϊόντων. Σημειώνεται ότι η εκχύλιση είναι συνήθως η κύρια διαδικασία παραλαβής των αλκαλοειδών από τα φυτά (φύλλα, ρίζες, καρπούς κλπ) των γευστικών συστατικών από διάφορους σπόρους, των αρωμάτων από άνθη κλπ. 
Μια απλή εκχύλιση ενός στερεού μπορεί να γίνει με θέρμανση της ουσίας με ένα διαλυτή και στη συνέχεια απόχυση ή διήθυση του θερμού μίγματος. Για μικρές ποσότητες ουσίας η διαδικασία αυτή μπορεί να γίνει σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα με προσαρμοσμένο ένα μακρύ γυάλινο σωλήνα σαν κάθετο ψυκτήρα και η εργασία αυτή να επαναληφθεί πολλές φορές. Ένας ακόμη απλούστερος τρόπος είναι να αφεθεί για εκχύλιση ένα στερεό σε επαφή με έναν κατάλληλο διαλύτη σε μια πωματισμένη φιάλη για κάποιο χρονικό διάστημα. (βλέπετε εδώ)

κρέμα-καλυντικό με αιθέριο έλαιο ντομάτας (φώτο:3)

 Σημείωση 5:  Γλουταμινικό οξύ: Το γλουταμινικό οξύ είναι ένα από τα 22 πρωτεϊνικά αμινοξέα.  Είναι ένα μη απαραίτητο αμινοξύ. Τα καρβοξυλικά ανιόντα και άλατα του γλουταμινικού οξέος είναι γνωστά ως «γλουταμινικά». Στη νευρολογία, το γλουταμινικό οξύ είναι σημαντικός νευροδιαβιβαστής, που παίζει νευραλγικό ρόλο στην ανάπτυξη και είναι σημαντικό τόσο για τη μάθηση όσο και τη μνήμη.

(φώτο: 4)

Το γλουταμινικό οξύ είναι ένα αμινοξύ το οποίο παράγεται και από τον ανθρώπινο οργανισμό και συμμετέχει στις διάφορες μεταβολικές δραστηριότητές του (κυρίως του συκωτιού και του εντερικού μεταβολισμού). Παίζει σημαντικό ρόλο στη μετάδοση μηνυμάτων μέσω του νευρικού ιστού του εγκεφάλου. Τα επίπεδα ύπαρξής του στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό αυτορυθμίζονται προσεκτικά από τον οργανισμό και δεν εξαρτώνται σε καμία περίπτωση από  την ποσότητα πρόσληψής του μέσω των τροφίμων. Λόγω του ρόλου του στον μεταβολισμό βρίσκεται σε πολύ μεγάλες ποσότητες τόσο στα διάφορα τρόφιμα (στο κρέας, τομάτες, φρούτα, μανιτάρια καθώς και σε άλλους φυτικούς και ζωϊκούς ιστούς) αλλά και στο ανθρώπινο σώμα.  Βρίσκεται ακόμη και στο μητρικό γάλα και η πρόσληψη που γίνεται από τα μωρά μέσω του θηλασμού ανά κιλό βάρους είναι μεγαλύτερη από την ποσότητα που θα λάβει οποιαδήποτε άλλη στιγμή της ζωής του ανά κιλό βάρους. (πληροφορίες απ΄εδώ).

Σημείωση 6: Πηγές φωτογραφιών: η φώτο 1 εδώ, η φώτο 3 εδώ, η φώτο 4 εδώ. 

Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (26.1.2015) ©

 

copyright 4481/2017