Πως ο Κ.Καραμανλής ο (πρεσβύτερος) υπονόμευσε προσπάθειες ανόρθωσης της Εθνικής μας Οικονομίας (Τύρφη Φιλίππων Μακεδονίας)

Στο πόνημα του "Οι "Άγνωστες" πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδος και η πολιτική τους σημασία" ο πρώην Διευθύνων Σύμβουλος της ΧΡΩ.ΠΕΙ. αναφέρεται στο πως ο Κ. Καραμανλής ο πρεσβύτερος υπονόμευσε προσπάθεια αξιοποίησης του λιγνιτοφόρου κοιτάσματος της Τύρφης των Φιλίππων Μακεδονίας που είχε ξεκινήσει ο στρατιωτικός δικτάτορας Γ.Παπαδόπουλος.

Διαβάζουμε στο εν λόγω βιβλίο, οι υπογραμμίσεις δικές μας: 

"Ο δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος, βλέποντας ότι πετάμε τα φρούτα μας στις χωματερές (τις οποίες σημειωτέον υποσχόταν ότι θα έκλεινε ο Ανδρέας Παπανδρέου), έστειλε στρατιωτικούς στις πρεσβείες των μεγάλων κρατών και ρώτησε ποιοι έχουν ανάγκη από φρούτα στην τιμή της 1 δρχ. το κιλό συν τα μεταφορικά. Οι Σοβιετικοί, που τα φρούτα γι αυτούς είναι πολυτέλεια, απήντησαν θετικά και εις αντάλλαγμα θα κάναμε clearing (1) και θα μας έδιναν αυτοί μηχανήματα για παραγωγή ατμού και ρεύματος εκ του λιγνίτου.
Ο Κων/νος Καραμανλής, όμως, μόλις έγινε η μεταπολίτευση, εφόρτωσε τα σοβιετικά μηχανήματα που είχαν ξεφορτωθεί στο λιμάνι της Καβάλας για να αξιοποιήσουν την τύρφη των Φιλίππων, που είναι το μεγαλύτερο γνωστό λιγνιτοφόρο κοίτασμα του κόσμου, και τα έστειλε πίσω στην Σοβιετία. Η Ελλάδα επιβαρύνθηκε κατά 30 εκατομμύρια δολλάρια (!), το ποσό που πληρώσαμε στους Σοβιετικούς ως ποινική ρήτρα.
Όταν ρωτούσα τον Κων/νο Καραμανλή από τηλεοράσεως γιατί το έκανε αυτό δεν πήρα καμία απάντηση. Η τύρφη παραμένει εκεί, ένα συνεχές κοίτασμα σε σχήμα αυγού βάθους 180 μέτρων και περιεκτικότητας 4 δισεκατομμυρίων τόνων."

                                                                                 ***

Σημείωση (1) :  Κλήρινγκ(Clearing) Μέθοδος συναλλαγής που καθιερώθηκε σε διεθνή κλίμακα από το Β' ΠΠ και μετά κυρίως. Το clearing συνίσταται στον συμψηφισμό των απαιτήσεων και υποχρεώσεων, που προκύπτουν στη διάρκεια της συναλλαγής. Σ' αυτές τις περιπτώσεις του, αποφεύγεται η αγορά ή η πώληση μέσω χρήματος, αλλά το χρέος κάποιας χώρας καλύπτεται από μια άλφα διευκόλυνση που θα κάνει στην πιστώτρια χώρα ή γίνεται με ανταλλαγή προϊόντων. Η Ελλάδα έκανε συναλλαγές clearing με τις πρώην A χώρες κάνοντας εξαγωγές προϊόντων αγροτικών κυρίως (π.χ. πορτοκαλιών-περιζήτητα στη Ρωσία κ.α.-) και εισάγοντας από αυτές μηχανολογικό εξοπλισμό (τρακτέρ, τόρνους κλπ). Αυτό γινόταν γιατί αφενός το χρήμα των ανατολικών δεν είχε πέραση στη Δύση και αφετέρου διέθετε την παραγωγή της σε μεγάλη αγορά.

                                                                                  *** 

Σύμφωνα με τη Δ.Ε.Η. https://www.dei.gr/el/oruxeia/apothemata-kai-poiotita:

Τα συνολικά βεβαιωμένα γεωλογικά αποθέματα λιγνίτη στη χώρα ανέρχονται σε περίπου 5 δις. τόνους. Τα κοιτάσματα αυτά παρουσιάζουν αξιοσημείωτη γεωγραφική εξάπλωση στον ελληνικό χώρο.

Με τα σημερινά τεχνικο-οικονομικά δεδομένα τα κοιτάσματα που είναι κατάλληλα για ενεργειακή εκμετάλλευση, ανέρχονται σε περίπου 3,2 δις τόνους και ισοδυναμούν με 450 εκ. τόνους πετρελαίου.

Τα κυριότερα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα λιγνίτη βρίσκονται στις περιοχές Πτολεμαϊδας, Αμυνταίου και Φλώρινας με υπολογισμένο απόθεμα 1,8 δις τόνους, στην περιοχή της Δράμας με απόθεμα 900 εκ. τόνους και στην περιοχή Ελασσόνας με 169 εκ. τόνους. Επίσης στην Πελοπόννησο, περιοχή Μεγαλόπολης, υπάρχει λιγνιτικό κοίτασμα με απόθεμα περίπου 223 εκ. τόνους.

Με βάση τα συνολικά εκμεταλλεύσιμα αποθέματα λιγνίτη της χώρας και τον προγραμματιζόμενο ρυθμό κατανάλωσης στο μέλλον, υπολογίζεται ότι τα αποθέματα αυτά επαρκούν για περισσότερο από 45 χρόνια. Μέχρι σήμερα οι εξορυχθείσες ποσότητες λιγνίτη φτάνουν περίπου στο 29% των συνολικών αποθεμάτων. Εκτός από λιγνίτη η Ελλάδα διαθέτει και ένα μεγάλο κοίτασμα Τύρφης στην περιοχή των Φιλίππων (Ανατολική Μακεδονία). Τα εκμεταλλεύσιμα αποθέματα στο κοίτασμα αυτό εκτιμώνται σε 4 δις κυβικά μέτρα και ισοδυναμούν περίπου με 125 εκατ. τόνους πετρελαίου.

                                                                            *** 

Σχηματικός χάρτης της Ελλάδος με τα σημαντικότερα έλη (κύκλοι), υπάρχοντες τυρφώνες (τετράγωνα) και κατεστραμμένους τυρφώνες (τρίγωνα).

Με αριθμούς σημειώνονται οι αντίστοιχες περιοχές του ανωτέρω χάρτη:

1: Ελατιά,                                                 

2: Λαϊλιάς,

                3: Φίλιπποι,

4: Νησί,

5: Καλή Πεδιάδα,

6: Βόρας,

7: ΜικρήΠρέσπα,

8: Χειμαδίτιδα,

9: Ιωάννινα, 

10:Καλοδίκι,

11: Κορώνη,

12: Βουλκαριά,

13: Κατούνα,

14: Κερί,

15: Αγουλινίτσα,

16:Χωτούσα,

17: Άγιος Φλώρος,

18: Κωπαΐδα.

                                                                                     ***
Λίγα λόγια για το τι είναι τύρφη:

Η τύρφη ή ποάνθραξ είναι οργανικό καύσιμο, ορυκτός άνθρακας ο οποίος σχηματίζεται στο υπέδαφος κυρίως εύκρατου και υγρού περιβάλλοντος, από την αργή μερική αποσύνθεση φυτικών υπολειμμάτων που συγκεντρώνονται υπό συνθήκες ελλιπούς αποστράγγισης, σε τεράστιες μάζες (ποανθρακωρυχεία). Είναι νεότατος γαιάνθρακας σχηματίζεται και σήμερα ακόμα με περιεκτικότητα σε άνθρακα μέχρι 50%. Η τύρφη έχει μορφή σπογγώδη και ινώδη και χρώμα καφέ σκούρο. Είναι ελαφρό και μαλακό υλικό. Άφθονα είναι τα κοιτάσματα τύρφης στη θάλασσα, τα έλη, τις λίμνες, τα χέρσα εδάφη και στις δασικές περιοχές, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, Β. Αμερική και Β. Ασία.

                                                                                     ***

Λίγα λόγια για το τι είναι τα έλη και οι τυρφώνες και πως σχιματίστηκαν (οι υπογραμμίσεις δικές μας): 

Τα περισσότερα έλη και κοιτάσματα τύρφης του Ελληνικού χώρου ανήκουν στην κατηγορία των κατω-τυρφώνων. Οι κλιματικές συνθήκες δεν επέτρεψαν τη γένεση ανω-τυρφώνων. Σε ορεινές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας έχουν εντοπιστεί ενδιάμεσα έλη και τυρφώνες (περιοχές Ελατιάς, Λαϊλιά, Βόρα) περιορισμένης έκτασης και πάχους.

Σε πολλούς τυρφώνες διακόπηκε η τυρφογένεση με την αποξήρανσή τους πριν από τον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και στις πρώτες δεκαετίες που ακολούθησαν, όπως στους Φιλίππους, την Κορώνη, την Αγουλινίτσα, στις εκβολές των ποταμών Αξιού, Αλιάκμονα και Αχελώου. Σε άλλους πάλι η τυρφογένεση συνεχίζεται μέχρι σήμερα, όπως π.χ. στις όχθες των λιμνών Χειμαδίτιδας, Μικρής Πρέσπας, Παμβώτιδας, στα έλη Νησιού, Καλοδικίου, Κεριού.

Τα σημαντικότερα γνωστά κοιτάσματα τύρφης είναι αυτά των Φιλίππων (Αν. Μακεδονία), του Νησιού (Ν. Πέλλας), του Καλοδικίου (Ν. Θεσπρωτίας) και της Κορώνης (Ν. Πρέβεζας). 

Φίλιπποι (Τύρφη των Φιλίππων): Η ενδοηπειρωτική λεκάνη Δράμας-Φιλίππων σχηματίστηκε κατά το Ανω-Μειόκαινο μέχρι Κατω-Πλειόκαινο από την τεκτονική βύθιση τμήματος της κρυσταλλοσχιστώδους μάζας της Ροδόπης. Στο νότιο τμήμα, στην επιμέρους λεκάνη των Φιλίππων διατηρήθηκαν κατά τα τελευταία 700.000 χρόνια περίπου οι αναγκαίες προϋποθέσεις για την τυρφογένεση με αποτέλεσμα να σχηματιστεί το μεγαλύτερο σε πάχος (>190 m) κοίτασμα τύρφης στον κόσμο. Διακρίνονται δύο στιβάδες τυρφωδών στρωμάτων: η ανώτερη, που δεν περικλείει ενδιάμεσες αποθέσεις, έχει μέγιστο πάχος 68 m, μέση υγρασία 86%, κατώτερη θερμαντική ικανότητα (Κ.Θ.Ι.) 5.400 kcal/kg (επί ξηρής και ελεύθερης τέφρας τύρφης), και η κατώτερη στιβάδα με συνολικό μέγιστο πάχος 134 m, από τα οποία το αθροιστικό πάχος των οργανογενών αποθέσεων ανέρχεται σε 98 m, μέση υγρασία 68% και Κ.Θ.Ι. 5.800 kcal/kg.

Στους βαθύτερους ορίζοντες του κοιτάσματος η ενανθράκωση είναι εντονότερη με αποτέλεσμα η τύρφη να μεταπίπτει σε μαλακό λιγνίτη. Τα βέβαια γεωλογικά αποθέματα υπολογίστηκαν σε 4.300 Μm³, που αντιστοιχούν σε ένα δισεκατομμύριο τόνους τύρφης χωρίς υγρασία.

Στις αρχές της δεκατίας του '70 σχεδιάστηκε η εκμετάλλευση του ανώτερου τμήματος του κοιτάσματος μέχρι βάθους 13 m. Προβλεπόταν η εξόρυξη περίπου 360 Μm³, που αντιστοιχoύν σε 75 Μt ξηρής τύρφης, ποσότητα ικανή να τροφοδοτήσει σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής συνολικής ισχύος 375 ΜW για 25 χρόνια. Το έργο εγκαταλήφθηκε εξαιτίας αντιδράσεων των κατοίκων της περιοχής. Αν βέβαια προχωρήσει η εξόρυξη του γειτονικού λιγνιτικού κοιτάσματος της Δράμας, τότε θα επανεξεταστεί το θέμα της εκμετάλλευσης του τυρφώνα Φιλίππων. (πληροφορίες από: http://lithos.geology.upatras.gr/epy/tirfigreece.htm)

Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (31.8.2014) ©

 

copyright 4481/2017