Ο Δημήτρης Μπάτσης στο έργο του "Η Βαρειά Βιομηχανία στην Ελλάδα" και στο πρώτο μέρος του βιβλίου, που αναφέρεται στην: "Αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας για τη δημιουργία ενεργειακής βάσης και βαρειάς βιομηχανίας" κάνει εκτενή αναφορά -μετά τους Λιγνίτες- στην Υδρενεργειακή Αξιοποίηση. Αναφέρεται δηλαδή στις πηγές ενέργειας, τα γενικά χαρακτηριστικά μελέτης και εκμετάλλευσής τους -ώς το 1947 που εκπόνησε την μελέτη του-, το ενεργειακό διαθέσιμο των υδραυλικών μας δυνάμεων, τα τεχνικά έργα για την υδρενεργειακή αξιοποίηση, το κόστος των υδραυλικών έργων κλπ.
***
Υπενθυμίζουμε στους αναγνώστες μας ότι σχετικά με τον οικονομολόγο και νομικό Δημήτρη Μπάτση μπορείτε να διαβάσετε ένα σύντομο ιστορικό εδώ: στο οποίο περιγράφεται και το όραμά του ότι: "Με την ανάπτυξη βαρειάς βιομηχανίας η Ελλάδα θα γίνει και εθνικά και οικονομικά πραγματικά ελεύθερη". Στη σημείωση 1, της ανωτέρω ανάρτησης, περιγράφεται και το χρονικό της εκτελεσής του κατόπιν επέμβασης ξένων δυνάμεων.
Όσον αφορά το Λιγνιτικό θέμα, ως υποσύνολο του ενεργειακού δυναμικού της χώρας μας, ο αναγνώστης μπορεί να μελετήσει εδώ το Α' μέρος: , εδώ το Β' μέρος: και εδώ το Γ' μέρος. Επιπλέον, μπορείτε αν θέλετε να μελετήσετε και άλλα θέματα που θίγει ο Δ. Μπάτσης στο πόνημά του "Η Βαρειά Βιομηχανία στην Ελλάδα". Δείτε εδώ: και εδώ: και εδώ: και εδώ.
***
Σχετικά με την Υδρενεργειακή Αξιοποίηση ο Δημήτρης Μπάτσης ξεκινάει την ανάλυσή του με τις: Πηγές ενέργειας - και τα γενικά χαρακτηριστικά μελέτης και εκμετάλλευσης τους (ως το 1947).
Συνοπτικά μεταφέρουμε τα όσα γράφει στη σχετική ενότητα ο Δ. Μπάτσης. Πρόκειται για μια επισκόπηση των υδραυλικών δυνάμεων της πατρίδας μας και των εταιριών -πολλές εξ' αυτών ξένες- που εκπόνησαν μελέτες και με συμβάσεις! ανέλαβαν την εκμετάλλευση κάποιων από τις πηγές αυτές. Ξεχωρίζει μάλιστα η σύμβαση Hugh Cooper & Co Inc για την εκμετάλλευση του Αχελώου, στην οποία θα κάνουμε εκτενή αναφορά σε επόμενη ανάρτηση μας και την οποία το περιοδικό "Ανταίος" στο οποίο διευθυντής ήταν ο Δ. Μπάτσης χαρακτήρησε, μέσω αρθρογραφίας, ως: "Η σύμβαση Κούπερ, έγκλημα κατά της χώρας".
Από τότε (1947) που ο Δ. Μπάτσης έγραψε το πόνημά του κάποια έργα έχουν γίνει. Για παράδειγμα στον Αχελώο ποταμό έγινε το Φράγμα των Κρεμαστών, το φράγμα Καστρακίου και μόλις το 1989, το φράγμα Στράτου. Όπως, όμως, τόνιζε στα γραπτά και στις εκπομπές του ο Σ. Σοφιανόπουλος το υδρενεργειακό δυναμικό της χώρας μας είναι τεράστιο μεν αναξιοποίητο δε. Απόδειξη αυτού είναι ότι δεν έχουμε κάνει π.χ. τα αρδευτικά κανάλια που πρέπει ώστε να αρδεύουμε και το καλοκαίρι πεδιάδες, όπως αυτή του Κιλκίς και να έχουμε αγρο-κτηνοτροφική παραγωγή όχι μόνο για έξι αλλά δώδεκα μήνες τον χρόνο.
Οι υπογραμμίσεις είναι δικές μας:
- Μελέτη των υδροδυναμικών δυνατοτήτων της χώρας δεν έγινε -μέχρι τότε που γραφόταν το βιβλίο, αλλά μάλλον μέχρι και σήμερα- παρά ανοργάνωτα, ασυντόνιστα και με προοπτικές που πήγαζαν τις περισσότερες φορές από το ιδιωτικό συμφέρον για την κατασκευή μονωμένου έργου.
- Δεν έχουν μελετηθεί συστηματικά και τα γεωλογικά και υδρολογικά στοιχεία (βροχομετρικές παρατηρήσεις, άνεμοι, υψόμετρο, ειδικές τοπογραφικές παρατηρήσεις κλπ) που καθορίζουν το βαθμό δυνατότητας εκμετάλλευσης των διαφόρων πηγών ενέργειας στις συνθήκες της χώρας μας. Ωστόσο, οι εργασίες που έγιναν ως τώρα μάς επιτρέπουν να εκτιμήσουμε με προσέγγιση το ενεργειακό δυναμικό των υδραυλικών της πηγών.
 |
| Αχελώος ποταμός με μήμος 220 χλμ, ο 2ος μεγαλύτερος ποταμός της Ελλάδας |
- Τα γενικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά της χώρας είναι ευνοϊκά για την εκμετάλλευση των πηγών της υδραυλικής ενέργειας.
[ σημείωση: τέτοιοι ευνοϊκοί παράγοντες είναι: η ύπαρξη λιμνών σε μεγάλο υψόμετρο που χρησιμεύουν σαν φυσικοί αποταμιευτήρες, η φυσική καταλληλότητα που παρουσιάζουν οι λεκάνες απορροής πολλών ποταμιών για την κατασκευή φραγμάτων, το μέγιστο όριο της παροχής των ρευμάτων τους χειμωνιάτικους μήνες που δίνει τη δυνατότητα εκμετάλλευσης ορισμένων ποταμών χωρίς να χρειάζεται μεγάλο ποσό εναποθήκευσης όπως σε άλλες περιοχές της Ευρώπης όπου το μέγιστο της παροχής συναντάται στους καλοκαιρινούς μήνες εξ αιτίας των διαφορετικών μετεωρολογικών και κλιματικών συνθηκών τους]
- Οι κυριότερες θέσεις ενεργειοληψίας, όπως βγαίνει από τη μελέτη των υδραυλικών δυνάμεων σε όλες τις περιοχές της χώρας, είναι περίπου τριάντα πέντε ως σαράντα. Σε αυτές δεν περιλαμβάνονται οι θέσεις μικρότερων υδατοπτώσεων στην ορεινή Ελλάδα κυρίως, που μπορεί να παίξουν σοβαρότατο ρόλο στην υδρενεργειακή αξιοποίηση της χώρας.
[σημείωση: εδώ ο Δ. Μπάτσης σημειώνει πως οι πηγές αυτές συναντώνται σε μεγάλη αφθονία στις βουνίσιες περιοχές της χώρας, μένουν αστείρευτες και στις εποχές της πιο μεγάλης ξηρασίας και μπορούν να αξιοποιηθούν με μικρές δαπάνες εγκαταστάσεων, βλ. Χ. Δαυΐδ ανέκδοτη εργασία που αναφέρει ο Π. Κουβέλης "Βιομηχανικαί δυνατότητες κλπ." σελ. 15 ]
- Τα ποτάμια, οι λίμνες και τα ρεύματα γενικά που μελετήθηκαν γεωγραφικά μπορούν να κατανεμηθούν σε πέντε μεγάλες ομάδες: Πελοποννήσου, κεντρικής Ελλάδας (Στερεάς), Θεσσαλίας, Ηπείρου, Μακεδονίας (δυτικής και ανατολικής). Οι κυριότερες πηγές που μελετήθηκαν από την κάθε ομάδα είναι στον Πίνακα αριθμ. 17. (βλέπε στο τέλος της ανάρτησης).
- Η έρευνα των υδραυλικών δυνάμεων της Πελοποννήσου έγινε για τους χειμάρρους Βουραϊκό, Σελινούς, Κράθις από το γραφείο Μελετών Υπ. Συγκοινωνίας με σκοπό παραγωγή ενέργειας για το καταναλωτικό κέντρο της πρωτεύουσας.
- Στην Κεντρική Ελλάδα μελετήθηκε περισσότερο από όλα τα ποτάμια, λίμνες κλπ ο Αχελώος. Τον Αχελώο εκτός από τις πρώτες μελέτες του ΓΜΥΕ με τον ελβετό μηχανικό Σένν (1923) και τις μελέτες του καθηγητή Σίνου, ερεύνησαν συστηματικά με προοπτική άμεσης εκμετάλλευσης του ο Χ. Δαυΐδ και δυο αμερικανικές εταιρείες που πήραν το 1936 την άδεια να μελετήσουν τις ενεργειακές δυνατότητες του ποταμού αυτού. Οι ίδιες εταιρίες αργότερα συγκρότησαν την "Ελληνική Υδροηλεκτρική Μεταλλουργική Εταιρία" και πήραν το προνόμιο με τη γνωστή σύμβαση από τη κυβέρνηση Μεταξά της ενεργειακής εκμετάλλευσης του ποταμού και της ίδρυσης συγκροτήματος ηλεκτρομεταλλουργικής και ηλεκτροχημικής βιομηχανίας.
[σημείωση: στις υποσημειώσεις του κειμένου ο Δ. Μπάτσης καταγράφει τις αμερικανικές εταιρίες οι οποίες είναι δυο οι: Hugh Cooper & Co Inc. και η Chemical Construction Corporation. Αναφερόμενος στη γνωστή σύμβαση ο Δ. Μπάτσης σημειώνει το Νόμο 2220/1940, βλέπε άρθρο του Σ. Σταυρόπουλου "Η υδρενεργειακή αξιοποίηση και ο νόμος 2220/1940", "Ανταίος" αριθμ. 8 "Η σύμβαση Κούπερ, έγκλημα κατά της χώρας", "Ανταίος", αριθμ. 1,2/1946 κ.α.]
- Οι ανωτέρω αμερικανικές εταιρίες μελέτησαν τους χειμάρρους Μόρνο και Φίδαρη, τον Αλιάκμονα στη Μακεδονία και τον Αχελώο και τελικά κατέληξαν με την πιο πάνω σύμβαση στην εκμετάλλευση του Αχελώου.
-Στην βόρεια Ελλάδα μελετήθηκαν οι πτώσεις του Βόδα και από την εταιρία Foundation Davis (1930). Η μελέτη αυτή είναι από τις καλύτερες.
-Στην Κεντρική Ελλάδα μελετήθηκαν ο Γοργοπόταμος, ο Καρπενησιώτικος και η Ανθηδών (Κωπαΐδα).
-Οι υδροδυναμικές πηγές στη Θεσσαλία (Πηνειός, Ξηριάς, Σοφαδίτης, Καλλιακούδα, λίμνες Κάρλα, Ξυνιάς, Νεζερού-Ασκαρίς) μελετήθηκαν για την εκτέλεση υδραυλικών, αρδευτικών και αποστραγγιστικών έργων. Το 1911 από τον ιταλό γερουσιαστή Νόμπιλε, το 1919 από τον Τζάκσον, το 1932 από την εταιρία Μπούτ.
-Στην Ήπειρο δεν έγιναν γενικού χαρακτήρα έρευνες για τους ποταμούς Άραχθο, Λούρο και Καλαμά.
- Στη δυτική και κεντρική Μακεδονία, όπου βρίσκεται συγκεντρωμένο το μεγαλύτερο τμήμα του υδρενεργειακού πλούτου της χώρας, έχουμε αρκετές μελέτες και μάλιστα από σημαντικό αριθμό ξένων εταιριών και ομίλων. Την περιοχή μελέτησε η αποστολή Μπουσέ και ένας ελληνοσουηδικός όμιλος κεφαλαιούχων.
- Ο Αλιάκμων ήταν ο κατ' εξοχήν στόχος ερευνών των ξένων κεφαλαιοκρατικών ομίλων. Οι πτώσεις του εξετάστηκαν από τον Boucher, από τις δυο αμερικανικές εταιρίες που αργότερα έκαναν τη σύμβαση με το κράτος για τον Αχελώο και τελικά στο διάστημα της γερμανικής κατοχής δόθηκε η άδεια για εκπόνηση μελέτης του στη γερμανική εταιρία: Hanseleichtmetall A.G. (διάταγμα 21-10-1941).
- Οι άλλες πηγές της δυτικής Μακεδονίας Τριπόταμος, Αράπισσα, Βόδας, λίμνη Οστρόβου συγκέντρωσαν επίσης το ενδιαφέρον των ξένων και ντόπιων επιχειρηματιών. Η εταιρία "Βέρνιον", η αποστολή Boucher έκαναν σχετικές έρευνες και τέλος με το διάταγμα του 1941, η γερμανική εταιρία Leichtmetall πήρε άδεια για τη μελέτη όλων αυτών των πτώσεων.
-Στην ανατολική Μακεδονία έγιναν υπολογισμοί για το χείμαρρο Σερρών (Αγίου Ιωάννου Προδρόμου) και το έλος Λίσσε. Το δεύτερο μελετήθηκε από την Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρία και την αποστολή Jackson.
- Οι υδραυλικές δυνάμεις της χώρας, μ' όλο που παρουσιάζουν τόσο διαθέσιμο ενεργειακό δυναμικό, ελάχιστα χρησιμοποιήθηκαν ως σήμερα για την παραγωγή ενέργειας και ιδιαίτερα ηλεκτρικής. Από όλη την Ελλάδα χρησιμοποιήθηκαν ελάχιστες πτώσεις και χωρίς γενικότερο σχέδιο. Η εκμετάλλευση έγινε για στενά τοπικούς σκοπούς και με παροχή προνομίων σε μικρές βιομηχανίες που δέσμευσαν με τα προνόμια αυτά τα νερά ποταμών ολοκλήρων για χρησιμοποίηση ελάχιστου ποσού ενέργειας.
- Τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια που λειτουργούν στη χώρα (Γλαύκος-Πάτρα, Χανιά, Κρήτη, Βέρροια, Νάουσα, Έδεσσα) δεν έδιναν το 1938 πάνω από 13.300.000 ΩΧΒ το χρόνο που είναι τουλάχιστον 300 φορές λιγότερο από το ελάχιστο ποσό ηλεκτρενέργειας που θα μπορούσαν να δίνουν οι υδατοπτώσεις της χώρας. [σημείωση: ΩΧΒ είναι η χίλιο (κίλο) -βατ-ώρα ή αλλιώς kWh ήτοι κιλοβατώρα στο διεθνές σύστημα μονάδων.]
- Από την πιο πάνω επισκόπηση ξεπηδούν δυο ερωτήματα: 1. γιατί μέχρι σήμερα οι έρευνες που έγιναν δεν έδωσαν μια ολοκληρωμένη μελέτη για την υδρενεργειακή αξιοποίηση της χώρας; και 2. γιατί δεν πραγματοποιήθηκε καμιά σοβαρή εργασία, κανένα αξιόλογο τεχνικό έργο για την εκμετάλλευση των υδραυλικών μας δυνάμεων;
***
Παρακάτω παραθέτουμε τον Πίνακα 17, που αναφέρει στην ανάλυση του ο Δ. Μπάτσης και παρουσιάζει τις υδραυλικές δυνάμεις της Πατρίδας μας και υπολογισμούς για το δυναμικό τους.
Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (21.1.2015) ©
copyright 4481/2017
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αγαπητοί αναγνώστες σημειώνουμε πως:
-ό,τι υπάρχει σε αυτό το blog είναι αποτέλεσμα μελέτης και έρευνας τόσο των έργων του Σωτήρη Σοφιανόπουλου όσο και άλλων επιστημόνων οι οποίοι αναφέρονται όπως και οι αντίστοιχες πηγές και βιβλιογραφία.
Ως εκ τούτου τα άρθρα μας αποτελούν πνευματικό κόπο της ομάδας μας ή μεμονωμένου συναδέλφου μας που τα συντάσσει.
Το δικαίωμα χρήσης και αναδημοσίευσης του υλικού από το blog μας καθορίζεται από τον αντίστοιχο νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας Ν. 4481/2017 σε συνέχεια του Ν. 2121/1993.
-Επιτρέπεται η αναδημοσίευση άρθρου μας υπό την αυστηρή προϋπόθεση επισύναψης της πηγής μέσω ενεργού συνδέσμου και αναφοράς του blog και του ονόματος του συγγραφέως του άρθρου.
-Σχόλια θα εγκρίνονται όταν είναι σχετικά με το θέμα, εννοείται ό,τι δεν περιέχουν προσβλητικούς ή απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς και δεν περιέχουν συνδέσμους αμφιβόλου αξιοπιστίας.
-Όταν αποστέλλετε κείμενα μέσω σχολίων ή e-mail και δεν είναι δικά σας παρακαλείσθε να αναγράφετε την πηγή τους.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία σας.
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.