Η Ελλάδα μας θεωρείται μια από τις πλουσιώτερες χώρες σε μάρμαρα, τα οποία απαντώνται σε ανεξάντλητες ποσότητες, μεγάλη ποικιλία και άριστη ποιότητα. Είναι άλλωστε γνωστά παγκοσμίως τα περίφημα λευκά ελληνικά μάρμαρα από τα οποία και κατασκευάστηκαν τα γλυπτά και τα αρχιτεκτονικά μνημεία της αρχαιότητας.
Ιστορία (συνοπτική) χρήσης του μαρμάρου στην Ελλάδα
Δεν είναι ακριβώς γνωστό το πότε άρχισε η χρήση του μαρμάρου στην Αρχαία Ελλάδα από τους προγόνους μας. Η χρήση αναπτύχθηκε βαθμιαία στο πέρασμα των αιώνων κι έφθασε σε μεγάλη ακμή κατά τους κλασσικούς και ρωμαϊκούς χρόνους. Η αρχή της χρήσης μαρμάρως πάντως πρέπει να τοποθετηθεί στους χρόνους του Μινωϊκού και του Μυκηναϊκού πολιτισμού, όπου αναπτύχθηκε η αρχιτεκτονική, που απαιτούσε να χρησιμοποιούνται δομικοί λίθοι με αισθητική εμφάνιση και εύκολοι στην επεξεργασία, τέτοιοι λίθοι ήταν τα ανθρακικά πετρώματα, δηλαδή οι ασβεστόλιθοι και τα μάρμαρα.
Στην εποχή των κλασσικών, ελληνικών χρόνων γινόταν οργανωμένη εξόρυξη μαρμάρου όπως δείχνουν τα αρχαία λατομεία της Πεντέλης, της Θάσου, της Πάρου (το μοναδικό στην Ελλάδα από τότε λατομείο με υπόγεια εξόρυξη). Στους Ρωμαϊκούς χρόνους η χρήση των μαρμάρων αναπτύχθηκε ακόμη περισσότερο και επεκτάθηκε και σε άλλα είδη πετρωμάτων. Οι Ρωμαίοι άνοιξαν νέα λατομεία σε όλες σχεδόν τις μεσογειακές χώρες, απ' όπου μετέφεραν μεγάλο μέρος των μαρμάρων στην Ιταλία για να κατασκευάσουν κτίρια, ναούς και αγάλματα.
Στους πρώτους βυζαντινούς χρόνους η εξόρυξη και η χρήση του μαρμάρου συνεχίσθηκε αλλά μειούμενη. Η χαμηλού επιπέδου χρήση του μαρμάρου συνεχίσθηκε και στους χρόνους της τουρκοκρατίας.
 |
| Άποψη εισόδων υπόγειας εκμετάλλευσης μαρμάρου στον Διόνυσο-Πεντέλη. (πηγή) |
Μετά την απελευθέρωση από τους Οθωμανούς άρχισε πάλι η συστηματική εξόρυξη μαρμάρου στην Ελλάδα. Εντυπωσιακή δραστηριότητα στην πατρίδα μας επέδειξε η αγγλική εταιρεία ''GRECIAN MARBLES (MARMOR) LTD'', που ανέπτυξε το εμπόριο μαρμάρου στην παγκόσμια αγορά. Άρχισε τις εργασίες της στην Ελλάδα γύρω στο 1880 κι εκμεταλλεύθηκε μαρμαροφόρες περιοχές, με αρχαία λατομεία, ως το 1930 περίπου. Δεν υπάρχουν στοιχεία για τις εξαγωγές της εταιρείας που πρέπει να ήταν σημαντικές.
Την σκυτάλη πήραν μικροεπιχειρήσεις εξορύξεως και επεξεργασίας μαρμάρου ενώ από το 1960 αναπτύχθηκε ακόμη περισσότερο η εξόρυξη χάρη στην ίδρυση μεγάλων εταιρειών.
Παραγωγή Μαρμάρου κατά τα έτη 1958, 1960, 1966, 1970, 1974 και 1977
Έτος Παραγωγή σε κυβικά μέτρα
1958 5.357
1960 20.000
1966 51.564
1970 81.365
1974 110.174
1977 145.062
Τα κυριώτερα είδη ελληνικών μαρμάρων
Το από αρχαιοτάτων χρόνων χρησιμοποιηθέν λευκό Πεντελικό μάρμαρο για τα αρχαία αγάλματα και την ανέγερση μνημείων.
Ο εξαίσιος λυχνίτης της νήσου Πάρου με την ειδική απαράμιλλον αυτού διαφάνεια.
Τα κυανοτεφρόχροα της Πεντέλης και του Υμηττού.
Τα λευκά μάρμαρα των νήσων Θάσου, Νάξου κ.α.
Το υποπράσινο των Στείρων (Ευβοίας).
Τα πράσινα μάρμαρα της νήσου Τήνου.
Το πράσινο και ποικιλόχρουν της Θεσσαλίας, εκ του οποίου έχουν λαξευθεί οι μονόλιθοι της Αγίας Σοφίας και των ναών του Αγίου Παύλου και Ιωάννου της Ρώμης.
Το πολύτιμο ερυθρό μάρμαρο της Μάνης.
Το μέλαν μάρμαρο της Μάνης και της νήσου Χίου.
Το κίτρινο των Θηβών και του Ναυπλίου, τα έγχρωμα διακοσμητικά μάρμαρα της Χίου, Σκύρου και λοιπών περιοχών της χώρα μας.
Κριτήρια της εμπορικής αξίας του Μαρμάρου
Η εμπορική αξία του μαρμάρου είναι συνάρτηση του όγκου, της διαμορφώσεως, της ποιότητας, της δεκτικότητας στιλβώσεως, του χρωματισμού, των μηχανικών χαρακτηριστικών και του σκοπού χρήσεως του μαρμάρου.
Οι κυριώτερες μαρμαροφόρες περιοχές
Η Τήνος με τα πράσινα (σερπεντινίτες) και τα γνήσια (λευκά ως τεφρά) μάρμαρα.
Η άνω και κάτω Ραπεντόζα Πεντέλης.
Η Αγία Μαρίνα Μαραθώνος.
Η Ερέτρεια Ευβοίας.
Η Αμάρυνθος Ευβοίας.
Τα Στείρα Ευβοίας.
Τα Φάρσαλα Θεσσαλίας.
Η Δόμβραινα Θηβών.
Η Αργαλαστή Μαγνησίας.
Το Συκούριο Λάρισας.
Η Βυτίνα.
Η Ερμιόνη.
Το Βέρμιο.
Ο Τρανόβαλτος Κοζάνης.
Η Θάσος.
Η Δράμα.
Η Καβάλα.
Τα Ιωάννινα.
Η Άρτα.
Η Χίος.
Η Νάξος.
Το Αλιβέρι.
 |
| Χάρτης Ελληνικών Μαρμάρων (πηγή ΙΓΜΕ) |
Μια ματιά στο σήμερα του Μαρμάρου στην πατρίδα μας
Τα τελευταία χρόνια η ετήσια εθνική παραγωγή μαρμαρικών προϊόντων ξεπερνά τους 1.400.000 τόνους. Οι εξαγωγές που γίνονται αφορούν κυρίως ογκομάρμαρα με συνολική αξία που υπερβαίνει τα 90.000.000 €.
Τα τελευταία χρόνια η ετήσια εθνική παραγωγή μαρμαρικών προϊόντων ξεπερνά τους 1.400.000 τόνους. Οι εξαγωγές που γίνονται αφορούν κυρίως ογκομάρμαρα με συνολική αξία που υπερβαίνει τα 90.000.000 €.
Σήμερα (2013) εξάγεται το 75-80% της συνολικής παραγωγής μαρμαρικών προϊόντων με αξία 226 εκατ. ευρώ. Από το προϊόν που εξάγεται, πάνω από το 30-35% κατευθύνεται προς την Κίνα και το υπόλοιπο εξαγόμενο μάρμαρο διατίθεται σε χώρες της Μέσης Ανατολής, στις ΗΠΑ και σε μικρότερο βαθμό στην ευρωπαϊκή αγορά. (πηγή)
Μόνον το 2005, στην Μακεδονία και την Θράκη μας λειτουργούσαν 160 λατομεία μαρμάρων από σύνολο 240. Η παραγωγή μαρμάρων το 2011 ήταν 1,1 εκατομμύρια τόνοι. Τα αποθέματα των κοινών ασβεστιτικών μαρμάρων και δολομιτών είναι ανεξάντλητα. Ορισμένες ενδεικτικές τιμές προϊόντων ανθρακικών πετρωμάτων είναι:
Αδρανή: 4-10 ευρώ/τόνο
Πληρωτικά: 70-100 ευρώ/τόνο
Ακατέργαστοι όγκοι: 200-1.300 ευρώ/τόνο
Τα λειτουργούντα λατομεία μαρμάρων είναι περισσότερα από 200, ενώ η μαρμαροβιομηχανία περιλαμβάνει περίπου 2.500 επιχειρήσεις (εξόρυξη, επεξεργασία, εμπορία) μεταξύ των οποίων κάποιες είναι μεγάλες και καθετοποιημένες. Το 60% της συνολικής παραγωγής και δραστηριότητας αναπτύσσεται στην Μακεδονία.
Το 2007 η Ελλάδα μας είχε υπό δραστηριότητα 272 λατομεία με ακαθάριστη αξία παραγωγής μαρμάρου 105.459.000 ευρώ. (Στατιστική Επετηρίδα της Ελλάδος 2009 & 2010)
Για το 2005 οι κυριότερες παραγωγοί χώρες ήταν η Κίνα, Ινδία, Ιταλία, Ισπανία. Η Ελλάδα βρισκόταν στην 20η θέση σε σχέση με την 3η ή 4η που είχε πριν 20 χρόνια. Τα πράγματα άλλαξαν όμως την τελευταία δεκαετία.
Εξαγωγές ακατέργαστου μαρμάρου
Οι κορυφαίες χώρες στην εξαγωγή ακατέργαστου μαρμάρου είναι με σειρά κατάταξης, με βάση την αξία των εξαγωγών, η Τουρκία, η Ιταλία, η Ελλάδα, το Ιράν και η Ισπανία.
Η Ελλάδα την τελευταία δεκαετία 2009-2018 κατόρθωσε να διατηρήσει μια ισχυρή θέση στην εξαγωγή ακατέργαστου μαρμάρου πετυχαίνοντας ποσοστό αύξησης της αξίας εξαγωγών –για την ανωτέρω δεκαετία- της τάξης του 407,55%. Το καλύτερο έτος εξαγωγών για την πατρίδα μας ήταν το 2018 με αξία εξαγωγών 342,34 εκατομμύρια δολάρια. Την ίδια δεκαετία οι ποσότητες εξαγωγών ακατέργαστου μαρμάρου από την πατρίδα μας αυξήθηκαν κατά 232,38%.
Όσον αφορά την αξία ανά μονάδα εξαγωγών μαρμάρου η Ελλάδα καταλαμβάνει την δεύτερη θέση όντας, όπως και η Ιταλία, μεγάλη παραγωγός λευκού μαρμάρου. Το 2018 η Ελλάδα κατόρθωσε να πετύχει την υψηλότερη τιμή εξαγωγής μαρμάρου ανά τόνο. Στην δεκαετία 2009-2018 η τιμή μαρμάρου ανά τόνο αυξήθηκε για την Τουρκία κατά 26,82%, για την Ιταλία κατά 31,92% και για την Ελλάδα κατά 52,70%.
Προβλήματα μαρμαροβιομηχανίας στην Ελλάδα
Γραφειοκρατία της δημόσιας διοίκησης.
Επιβάρυνση κόστους παραγωγής ιδιαίτερα από εξωγενείς παράγοντες (χαμηλή ποιότητα υποδομών).
Χαμηλό επίπεδο έρευνας και ανάπτυξης.
Δαιδαλώδες νομοθετικό πλαίσιο και χρονοβόρα αδειοδότηση λειτουργίας ενός λατομείου.
Προτάσεις για την έρευνα, εκμετάλλευση και εμπορία μαρμάρου
Ίδρυσης ενός κρατικού ή ημικρατικού φορέα έρευνας και εκμετάλλευσης μαρμάρου με στόχους: 1.Εντοπισμό και εκμετάλλευση νέων μαρμαροφόρων περιοχών 2.Συνεργασία με μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις για την αύξηση παραγωγής και την βελτίωση των μεθόδων εξόρυξης και κατεργασίας 3.Ίδρυση και οργάνωση αποθηκών μαρμάρου στην Ελλάδα και το εξωτερικό. 4.Ίδρυση και λειτουργία σχολών μαρμαροτεχνιτών 5.Έρευνες με εξειδικευμέο προσωπικό σε θέματα κοιτασματολογίας, ελέγχου ποιότητος, μεθόδων εκμεταλλεύσεως και κατεργασίας, οργανώσεως λατομικών μονάδων και εμπορίας μαρμάρου.
Βελτίωση και εκσυγχρονισμός του αντίστοιχου νομοθετικού πλαισίου με έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και στην απλοποίηση της αδειοδότησης των μονάδων εξόρυξης.
Έλεγχος αποκατάστασης των χώρων εξόρυξης.
Διαρκής έλεγχος αγοράς και συνεχής προβολή του μαρμάρου, κυρίως στο εξωτερικό.
Ενίσχυση της έρευνας σε ΑΕΙ και ερευνητικά ινστιτούτα.
Ανεξάντλητα τα αποθέματα Μαρμάρου στην Ελλάδα
Τα αποθέματα των κοιτασμάτων μαρμάρου στην Ελλάδα είναι τεράστια, πολλοί μάλιστα τα χαρακτηρίζουν πρακτικά ανεξάντλητα. Υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία μαρμάρων σε διάφορους χρωματισμούς και τύπους, κυρίως όμως λευκά μάρμαρα, ορισμένα από τα οποία είναι από τα καλύτερα μάρμαρα του κόσμου. Γι' αυτό και η Ελλάδα θεωρείται η χώρα με τη μεγαλύτερη ποικιλία σε λευκά και ανοιχτόχρωμα μάρμαρα. Εκτός από τα λευκά, υπάρχουν και πολλοί τύποι χρωματιστών, όπως μαύρα μάρμαρα, γκρι, μπεζ, κόκκινα, πράσινα κ.ά. με πολύ καλά ποιοτικά χαρακτηριστικά. Εξορύσσονται, επίσης, τραβερτίνης και όνυχας πολύ καλής ποιότητας.
Ο Σωτήρης Σοφιανόπουλος για τα μάρμαρα
Ο ευπατρίδης, ιδιοκτήτης της ΧΡΩ.ΠΕΙ., χημικός και ερευνητής Σωτήρης Σοφιανόπουλος είχε επανειλλημμένα μιλήσει για τα μάρμαρα της Ελλάδος και τη νομοθεσία που εμπόδιζε τότε (τώρα;) την εξόρυξή τους. Σε σχετικό του πρόγραμμα -πριν το 1996- για την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδος έγραφε:
''Μάρμαρα, η χώρα μας έχει τεράστιες ποσότητες! Όλοι ξέρουν το μάρμαρο του Παρθενώνα, το πεντελικό μάρμαρο. Η Πεντέλη έχει αρκετά κυβικά χιλιόμετρα μάρμαρο. Ένα κυβικό χιλιόμετρο είναι ένα δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα, και κάθε κυβικό μάς δίνει 40 τετραγωγικά μέτρα σε φύλλα 2 πόντους πάχος, άρα 40 δις τετραγωνικά μέτρα και με 25 χιλιάδες δραχμές(*) το τετραγωνικό μέτρο κατ' ελάχιστον μάς κάνουν 1 τετράκις δραχμές(**), δηλαδή για 100 χρόνια τον προϋπολογισμό του κράτους. Γιατί οι κυβερνώντες απαγόρευσαν την εκμετάλλευσή του;''
Υποσημειώσεις:
(*): Αναφορά σε δραχμές διότι το πόνημα του Σωτήρη Σοφιανόπουλου ‘’ΟΙ Άγνωστες πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδος και η πολιτική τους σημασία’’ εκδόθηκε τελικά από τον ίδιο το 2003 ωστόσο περιέχει στοιχεία έρευνας από την δεκαετία του 1960 έως και το 2003. Πολλές θεματικές ενότητες του ανωτέρω πονήματος είχαν προδημοσιευτεί στον τύπο.
Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (17.5.2019) ©
Ανανέωση 1η : (30.10.2019)
Ο Σωτήρης Σοφιανόπουλος για τα μάρμαρα
Ο ευπατρίδης, ιδιοκτήτης της ΧΡΩ.ΠΕΙ., χημικός και ερευνητής Σωτήρης Σοφιανόπουλος είχε επανειλλημμένα μιλήσει για τα μάρμαρα της Ελλάδος και τη νομοθεσία που εμπόδιζε τότε (τώρα;) την εξόρυξή τους. Σε σχετικό του πρόγραμμα -πριν το 1996- για την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδος έγραφε:
''Μάρμαρα, η χώρα μας έχει τεράστιες ποσότητες! Όλοι ξέρουν το μάρμαρο του Παρθενώνα, το πεντελικό μάρμαρο. Η Πεντέλη έχει αρκετά κυβικά χιλιόμετρα μάρμαρο. Ένα κυβικό χιλιόμετρο είναι ένα δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα, και κάθε κυβικό μάς δίνει 40 τετραγωγικά μέτρα σε φύλλα 2 πόντους πάχος, άρα 40 δις τετραγωνικά μέτρα και με 25 χιλιάδες δραχμές(*) το τετραγωνικό μέτρο κατ' ελάχιστον μάς κάνουν 1 τετράκις δραχμές(**), δηλαδή για 100 χρόνια τον προϋπολογισμό του κράτους. Γιατί οι κυβερνώντες απαγόρευσαν την εκμετάλλευσή του;''
Υποσημειώσεις:
(*): Αναφορά σε δραχμές διότι το πόνημα του Σωτήρη Σοφιανόπουλου ‘’ΟΙ Άγνωστες πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδος και η πολιτική τους σημασία’’ εκδόθηκε τελικά από τον ίδιο το 2003 ωστόσο περιέχει στοιχεία έρευνας από την δεκαετία του 1960 έως και το 2003. Πολλές θεματικές ενότητες του ανωτέρω πονήματος είχαν προδημοσιευτεί στον τύπο.
(**): Η μετατροπή σε ευρώ κατά
προσέγγιση σύμφωνα με τις τρέχουσες τιμές αγοράς. Το λευκό μάρμαρο Διονύσου,
της Πεντέλης δηλαδή και δυάρι σε πάχος ξεκινάει από 90 ευρώ και μπορεί να
φθάσει τα 250 έως 350 ευρώ ανάλογα με την λευκότητά του (να κάνει δηλαδή τα
λιγότερα ‘’νερά’’). Επομένως σύμφωνα με τα ανωτέρω στοιχεία του Σωτήρη
Σοφιανόπουλου: 40 δις τετραγωνικά μέτρα επί 150 ευρώ το τετραγωνικό ως μέση
τιμή μας δίνει: 6 τρισεκατομμύρια ευρώ.
Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (17.5.2019) ©
Ανανέωση 1η : (30.10.2019)
Copyright 4481/2017
***
Βιβλιογραφία / Πηγές / σύνδεσμοι:
-Ο Ελληνικός Ορυκτός Πλούτος, Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, Αθήνα, 1979.
-Ορυκτός Πλούτος και Οικονομική Ανάπτυξη της χώρας, Σταύρου Δ.Κατράκη, Τακτικού Καθηγητού Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Αθήνα, 1965.
-Μάρμαρα: Ποιοτικά χαρακτηριστικά-Αποθέματα και αξία- Βιομηχανικές, περιβαλλοντικές και αγροτικές εφαρμογές, Ανανίας Τσιραμπίδης, Ομότιμος Καθηγητής, τμήμα Γεωλογίας Α.Π.Θ. (εισήγηση 5 Μαΐου 2015)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αγαπητοί αναγνώστες σημειώνουμε πως:
-ό,τι υπάρχει σε αυτό το blog είναι αποτέλεσμα μελέτης και έρευνας τόσο των έργων του Σωτήρη Σοφιανόπουλου όσο και άλλων επιστημόνων οι οποίοι αναφέρονται όπως και οι αντίστοιχες πηγές και βιβλιογραφία.
Ως εκ τούτου τα άρθρα μας αποτελούν πνευματικό κόπο της ομάδας μας ή μεμονωμένου συναδέλφου μας που τα συντάσσει.
Το δικαίωμα χρήσης και αναδημοσίευσης του υλικού από το blog μας καθορίζεται από τον αντίστοιχο νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας Ν. 4481/2017 σε συνέχεια του Ν. 2121/1993.
-Επιτρέπεται η αναδημοσίευση άρθρου μας υπό την αυστηρή προϋπόθεση επισύναψης της πηγής μέσω ενεργού συνδέσμου και αναφοράς του blog και του ονόματος του συγγραφέως του άρθρου.
-Σχόλια θα εγκρίνονται όταν είναι σχετικά με το θέμα, εννοείται ό,τι δεν περιέχουν προσβλητικούς ή απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς και δεν περιέχουν συνδέσμους αμφιβόλου αξιοπιστίας.
-Όταν αποστέλλετε κείμενα μέσω σχολίων ή e-mail και δεν είναι δικά σας παρακαλείσθε να αναγράφετε την πηγή τους.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία σας.
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.