Ο μύθος της Ψωροκώσταινας (ο μύθος που επί δεκαετίες καλλιεργήθηκε για την έλλειψη πλουτοπαραγωγικών πόρων της πατρίδος μας και προβλήθηκε και υιοθετήθηκε από το εντολοδόχο πολιτικό σύστημα) Σωτήρης Σοφιανόπουλος

Στην παρούσα ανάρτησή μας παρουσιάζουμε μια εξαιρετικά σημαντική, ακόμη και σήμερα, ομιλία του ευπατρίδη βιομήχανου και ιδιοκτήτη της ΧΡΩ.ΠΕΙ. Σωτήρη Σοφιανόπουλου με θέμα: ''Ο μύθος της Ψωροκώσταινας'' αναφερόμενος στην Ελλάδα μας και τα όσα από συστάσεως ελληνικού κράτους διαδώθηκαν για το ότι είναι πτωχή και μικρή χώρα. Η ομιλία του Σωτήρη Σοφιανόπουλου έλαβε χώρα στο Θέατρο Μουσούρη το 1979.

Έχουμε πολλά να διδαχθούμε και συνειδητοποιήσουμε από αυτήν την ομιλία, την οποία λόγω έκτασης θα παρουσιάσουμε τμηματικά.

Ο Μύθος της Ψωροκώσταινας

Θέλω να σάς ευχαριστήσω για την σημερινή σας παρουσία και θα ήθελα όλοι μαζί με αυτή την σύντομη ομιλία, να προσπαθήσουμε να καταπολεμήσουμε το μύθο της Ψωροκώσταινας.

Ο τίτλος της διαλέξεως είναι σαφής. Νομίζω, ότι η ενέργεια σήμερα είναι η παράλληλος υπόθεση στη ζωή του ανθρώπου, αυτό θέλει μεγάλη ανάλυση. Αυτό το οποίο θέλει όμως διευκρίνιση, είναι ότι ενέργεια δεν σημαίνει πετρέλαιο, βεβαίως πιθανώς το πετρέλαιο να είναι η σημαντικοτέρα πηγή ενέργειας σήμερα στον κόσμο. Η ευκολία με την οποία προχώρησε με βάση το πετρέλαιο (σειρά άρθρων για το πετρέλαιο στην πατρίδα μας έως την δεκαετία του '70), έχει φθάσει σήμερα το πρόβλημα της ενεργείας σε δύσκολο σημείο. 

Λαμβανομένου υπόψιν μας ό,τι το πετρέλαιο σήμερα, όπως εμφανίζεται τουλάχιστον, λιγοστεύει ή και δυνατόν να σταματήσει εις το λιαν προσεχές μέλλον. Προσωπικά δεν το πιστεύω, αυτά ελέγοντο και προ πολλών ετών με το θέμα του άνθρακος, αλλά χρόνια πολλά πέρασαν κι ο άνθρακας δεν εξαντλήθηκε. Πρέπει όμως να εντοπίσουμε το θέμα μας εις τα πλαίσια της πατρίδος μας. 

Σήμερα ο περισσότερος κόσμος ακούει ότι όλα τα δεινά και ιδιαιτέρως τα οικονομικά, προέρχονται από την αύξηση της τιμής του πετρελαίου και δεν παύει αυτό να έχει πράγματι μια ορθότητα. Οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν τα τελευταία χρόνια πολλαπλασίως, εις ύψη θα μπορούσε να πει κανένας, δυσθεώρατα. Για να δούμε όμως, η πατρίδα μας πρέπει να εξαρτάται τόσο πολύ από το θέμα πετρέλαιο ή έχει δυνατότητες τέτοιες οι οποίες της επιτρέπουν και θα πρέπει να της επιτρέψουν συντόμως, όχι μόνον να παραβλέπει την υπόθεση πετρελαίου, αλλά και να μην την ενδιαφέρει ουσιαστικώς, αν αυτό ακριβήνει ή φθηνείνει. Η ενέργεια είναι κάτι το οποίο μάς χρειάζεται, βασικώς να κινηθούμε, να θερμανθούμε, να ψύξουμε, η ψύξη απαιτεί και αυτή ενέργεια. 

Μπορούμε ευκόλως να δούμε πόσο σημαντικό είναι αυτό και αν το κάνετε σαν μικρό
πρόβλημα, αν σε ένα δωμάτιο ανοίξετε την πόρτα του ψυγείου, η θερμοκρασία μέσα στο δωμάτιο δεν θα πέσει, θα ανέβει, μέσα στο χώρο του ψυγείου θα πέσει. Και η ψύξη λοιπόν απαιτεί ενέργεια, αλλά και το σύνολο της ζωής του ανθρώπου σήμερα είναι μια ενέργεια και μόνον. Οι δυνατότητες του τόπου μας είναι τέτοιες που πουθενά εις τον κόσμο να μην υπάρχει πηγή ενέργειας που να μην μπορούμε να την βρούμε και στην πατρίδα μας. 

Και αν απαριθμήσουμε τις πηγές ενέργειας, ξεκινώντας απο την ίδια την γη, από τα εγκατά της, μπορούμε να αρχίσουμε με την γεωθερμία, δηλαδή την θερμοκρασία την οποία περικλείει η γη μέσα της, η οποία φθάνει μέχρι σε μας είτε από μόνη της είτε κατόπιν ερευνητικών προσπαθειών, δηλαδή γεωτρήσεων, υπό μορφή ζεστού ύδατος ή και ατμού.

Δεν είναι δυνατόν παρά όλοι σας θα έχετε κάποτε ταξιδέψει από Αθήνα στην Λαμία. Εκεί κάπου στο ύψος των Καμένων Βούρλων, αν προσέξετε θα δείτε ότι πάντοτε αχνίζει αριστερά από την Εθνική οδό, αυτά είναι νερά τα οποία τρέχουν δυστυχώς και χάνονται μέσα στην θάλασσα, ενώ κάλλιστα θα μπορούσαν να θερμαίνουν τουλάχιστον θερμοκήπια. Πρόσφατες γεωτρήσεις οι οποίες έγιναν στην Μήλο, έδωσαν ατμό με πιέσεις της τάξεως των 600 ατμοσφαιρών, η πρώτη συγκεκριμένη εντόπιση δίνει ιπποδυνάμεις ή σε ηλεκτρικό φορτίο εκφορτισμένες της τάξεως των 100 κιλοβάτ, δηλαδή περίπου 1500 ίππων, για όσους δεν είναι πολλοί ειδικοί, την δύναμη που έχουν 5 volkswagen. Τα πεδία τα γεωθερμικά, της Νιγρίτας, της Σαντορίνης, των Σερρών, της Θράκης, αυτά τα πεδία ενώ έχουν εντοπισθεί, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι δυνάμεθα να έχουμε ένα σημαντικό όφελος από αυτή την γεωθερμία δυστυχώς ελάχιστα πράγματα ερευνητικής φύσεως έχουν γίνει μέχρι σήμερα. 

Εδώ δεν μπορώ παρά να ανατρέξω εις τον υφηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, τον Δαλμά, ο οποίος προ 40 ετών έγραφε εις την Πρυτανεία ότι θα παριστάμεθα μάρτυρες των αγνώστων πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας, εάν δεν επιδοθούμε εις αναλυτική έρευνα του ελληνικού υπεδάφους. Δυστυχώς, ο Δαλμάς τα είπε αλλά από τότε μέχρι σήμερα μπρός στις δυνατότητες ελάχιστα έχουν γίνει. 

Υδατοπτώσεις είναι ένα δεύτερο σημαντικό σημείο πηγής ενέργειας, εκεί ορισμένα βήματα έχουν γίνει. Όχι όμως όσα θα έπρεπε να έχουν γίνει. Η πατρίδα μας έχει πολλά βουνά, έχει και πολλές βροχές τον χειμώνα και οι δυνάμεις οι οποίες περικλείωνται κάθε χρόνο σε νερά τα οποία τρέχουν στις πλαγιές και σε φράγματα, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν γίνει, είναι σημαντικές και δεν έχουν ακόμη μελετηθεί. 

Αν φύγει κανένας εν συνεχεία από τις υδατοπτώσεις (δείτε σειρά άρθρων), πρέπει σύντομα να μπορέσουμε να καλύψουμε το όλο θέμα, διότι είναι μεγάλο πολύ, για να μπορέσουμε να κάνουμε και μια συζήτηση, ένα διάλογο μετά, ο οποίος πιστεύω θα είναι επικοδομητικός, μπορούμε να πάμε στην Αιολική ενέργεια, μπορούμε να πάμε στον αέρα, στο αεράκι που φυσάει. Φαίνεται αστείο ότι θα έπρεπε κανείς σήμερα που άλλοι πήγαν στο φεγγάρι, να ασχοληθούμε με τους ανεμόμυλους. Το ό,τι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, δεν έχουν τίποτε να ζηλέψουν τουλάχιστον από την Ελλάδα, από πλευράς τεχνολογίας, αυτός καθένας το γνωρίζει. Δεν μπορώ παρά εδώ όμως ξανά να επισημάνω το γεγονός ότι ενώ υπήρχαν πάρα πολλοί, δεν ξέρω πόσοι ανεμόμυλοι στο Λασίθι της Κρήτης που πότιζαν τον Κάμπο, σήμερα ελάχιστοι παραμένουν σε λειτουργία. Βεβαίως η τεχνολογία με την οποία είχαν κατασκευαστεί αυτοί οι ανεμόμυλοι είναι, πιθανώς του περασμένου αιώνα. 

το φράγμα του ποταμού Λάδωνα στην Αρκαδία (1950-55)

Εις την Μύκονο, όλοι γνωρίζουμε τους ανεμόμυλους, αλλά και εκεί ένας μόνον νομίζω ότι παραμένει σαν μνημείο. Υποχρεούμαι όμως να σάς διαβάσω, ήλθε ευτυχώς εγκαίρως, ο μεγαλοδύναμος φαίνεται φροντίζει από ψηλά. Έλαβα προσφάτως ένα γράμμα από την Αμερική. Φίλε Σωτήρη, μου γράφει, ένας καλός επιστήμων, είμαι βέβαιος ότι εκτιμάς την ελληνική τεχνολογία όπως ο ανεμόμυλος, αλλά πιθανόν να μην γνωρίζεις ότι το 10% της ηλεκτρικής ενέργειας τους Λος Άντλελες, παράγεται από ανεμόμυλους και ότι ο αμερικανικός νόμος, υποχρεώνει τις εταιρείες παραγωγής ενεργείας να αγοράζουν όση ενέργεια θέλει να τους πουλήσει κανείς, σε λίγο χαμηλότερη τιμή από όσο το πουλάνε ώστε να αποσβέσουν το κόστος των παγίων εγκαταστάσεών τους και να έχουν ένα μικρό κέρδος. 

Όσο βελτιώνεται η τεχνολογία των ανεμομύλων, τόσο και οικονομικά αποδοτικώτερη γίνεται και όσο πιο πολύ αεράκι φυσά τόσο πιο φθηνή γίνεται η ενέργεια. Χωρίς να θέλω να περιαυτολογήσω, όταν μια φορά συζητούσα σε ένα νησί των Κυκλάδων με τον ηλεκτρολόγο Μηχανολόγο της ΔΕΗ του νησιού, μού είπε ότι η ΔΕΗ δουλεύει με παθητικό σε όλα τα ελληνικά νησιά. 

Καθώς καταλαβαίνετε όταν μια χώρα σαν τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, έχει φθάσει στο σημείο να εκμεταλλεύεται τον άνεμο, τότε εμείς εδώ σ' αυτόν τον τόπο που τον είχαμε τον άνεμο, που είμαστε οι πρώτοι διδάξαντες πιθανώς, σήμερα δεν μπορούμε να πούμε ότι κερδίζουμε έστω και μια κιλοβατώρα, από το αεράκι που φυσάει ανά τα πελάγη της Ελλάδος. 
Σημειωτέον ότι αν αναλύσει κανείς τι θα πει Los Angeles και τι θα πει 10% της ηλεκτρικής ενέργειας του Los Angeles, δεν ξέρω τα νούμερα, δεν θέλω να εκτεθώ σε ανακρίβειες, αλλά οπωσδήποτε θα πρόκειται για κάτι πάρα πολύ σημαντικό αν το εκφράσεις κανείς σε χρήματα ή πετρέλαιο. 
Άλλο σημείο σοβαρό, το οποίο και αυτό δυστυχώς δεν έχει διερευνηθεί είναι οι λιθανθρακόπισες. Εις την Ήπειρο σχηματισμοί τεραστίων διαστάσεων, που περικλείουν σε ποσοστό μέχρι και 50% πετρέλαιο, βρίσκονται εκεί και σήμερα που το πετρέλαιο τόσο έχει αυξηθεί, είναι πλέον όχι μόνον εκμεταλλεύσιμη, αλλά θα έπρεπε συντόμως να αρχίσει η εκμετάλλευσή τους. 

Στο θέμα των λιγνιτών θα μου επιτρέψετε κάπως προφητικώς, να έρθω σε κάτι το οποίο προ ετών έγινε. Λυπούμαι που έχει και λίγο σχέση με τα πολιτικά του τόπου μας, αλλά όπως έλεγε και ο Αριστοτέλης, ή ο Πλάτων ή ο Σωκράτης φιλτέρα η αλήθεια. Το 1975 με είχε καλέσει ο σημερινός πρόεδρος της Δημοκρατίας και τότε Πρωθυπουργός, κύριος Κωνσταντίνος Καραμανλής και μού ζήτησε να του συντάξω ένα υπόμνημα οικονομικό. Σ' ένα σημείο γράφω τότε στον κύριο Πρόεδρο: Είναι απαράδεκτο με ανεξάντλητες και άγνωστες ακόμη ποσότητες λιγνίτου (δείτε σειρά σχετικών αναρτήσεων) που διαθέτουμε, το 50% της ηλεκτρικής μας ενέργειας μας να προέρχεται από το πετρέλαιο, χωρίς να υπολογίζει κανείς τις επίσημες ανεξάντλητες δυνατότητες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εξ' υδατοπτώσεων, οι οποίες ταυτοχρόνως θα δύνανται να αρδεύσουν και εκατομμύρια στρεμμάτων Ελληνικής, ξερικής σήμερον, καλλιεργησίμου γης. 

Και μια και βρισκόμεθα στο θέμα των λιγνιτών και εις τις αρδεύσεις, θα πρέπει να ανατρέξω σε μια πρόσφατη επιστολή πρώην γενικού γραμματέα του Υπουργείου Βιομηχανίας Επιμελητού του Πολυτεχνείου Αθηνών, η οποία σε ένα σημείο λέει τα εξής για τους ελληνικούς λιγνίτες: τα εν λόγω βέβαια και μόνον αποθέματα λιγνίτου εξασφαλίζουν την επι 30 έτη παραγωγής λιγνίτου, με ρυθμό 100.000.000 τόνων ετησίως, προς παραγωγή ηλεκτρικής και άλλων μορφών ενέργειας, αντιστοιχούσης σε 100.000.000 βαρέλια ή 14.000.000 τόνους υγρών καυσίμων ετησίως, συναλλαγματικής αξίας τριων δισεκατομμυρίων δολλαρίων και δραχμικής τοιαύτης 120. Αντιπροσωπευούσης το 10% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος. 
Προς σύγκριση σημειούται ότι η ετήσια παραγωγή ενέργειας η δυναμένη να παραχθεί εκ 100.000.000 τόνων λιγνίτου, υπερκαλύπτει κατά 50% περίπου την ποσότητα και κατά 40% περίπου την αξία των σημερινών αναγκών της χώρας σε υγρά καύσιμα. Επειδή όμως όλα αυτά είναι δύσκολο να τα συγκρατήσει ένας απλός πολίτης, ο οποίος δεν είναι ειδικός επί των θεμάτων, για να σάς το διευκρινίσω καλύτερα, αυτό σημαίνει ότι τα αποθέματα τα βεβαιωμένα σήμερα λιγνίτου για τα οποία ομιλώ εδώ, είναι της τάξεως των 100 φορών μεγαλύτερα από το κοίτασμα πετρελαίου της Θάσου για το οποίο τόσος θόρυβος ακούτε να γίνεται.

Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (1.4.2020)