Λούπινο: το καταπληκτικό φυτό υψηλοτάτης πρωτεΐνικής αξίας με μοναδικές ιδιότητες λίπανσης μπορεί να αποτελέσει την "αιχμή του δόρατος" στην γεωργία της Ελλάδας

Σε προηγούμενη ανάρτησή μας είχαμε μελετήσει το λούπινο και τις ιδιότητές του, ως το μοναδικό φυτό στον κόσμο -μαζί με τη σόγια- τα οποία περιέχουν πρωτεΐνη άνω του 38%. (δείτε εδώ)

Η συστηματική λοιπόν καλλιέργεια του λούπινου στην πατρίδα μας μπορεί να αποτελέσει σημαντική πηγή πλούτου και δύναμη ανάπτυξης της γεωργίας μας δεδομένου ότι μπορεί να συμβάλλει όχι μόνον στην ποιοτική αναβάθμιση της διατροφής του Έλληνα (εμπλουτισμού του άρτου ώστε να διπλασιασιαστεί η περιεκτικότητά του σε πρωτεΐνες, παραγωγή γάλατος από το λούπινο, διάδοση του λούπινου επί ξηρού σε άλμη κλπ)  αλλά και στην παραγωγή ζωοτροφών δεδομένου ότι εξαιτίας της υψηλότατης πρωτεΐνικής του αξίας είναι ιδανική τροφή για τα μονογαστρικά και μυρηκαστικά. 

 

λούπινο

Το Λούπινο πρέπει και μπορεί να αποτελέσει για την γεωργία μας "αιχμή του δόρατος" δεδομένου ότι η Ελλάδα αποτελεί τον φυσικό χώρο του Λούπινου και μάλιστα η Πελοπόννησος και η Κρήτη. Είναι αδιανόητο άλλα κράτη όπως η Γερμανία και η Ολλανδία να έχουν κάνει επιστημονικές προσπάθειες συστηματικής καλλιέργειας του Λούπινου και η Ελλάδα να μην είναι ούτε καν εξαγωγός χώρα (ενώ θα μπορούσε και έπρεπε να είναι πρώτη εξαγωγός χώρα) και πολύ περισσότερο ούτε σε κατάσταση να το προσφέρει στον πληθυσμό της.

Στο ανωτέρω πλαίσιο παρουσιάζουμε επιπλέον στοιχεία σχετικά με την καλλιέργεια του Λούπινου, τις προϋποθέσεις ιδανικής καλλιέργειας του, τις ιδιότητές του, τα πιθανά προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσει ο Έλληνας αγρότης.

Το κάτωθι κείμενο προέρχεται από το τεύχος 24 της Ν.Σελήνης (Μάρτιος-Απρίλιος-Μαΐος) του 2002 των Γεώργιου και Αντώνιου Αντωνόπουλου. Οι υπογραμμίσεις και επισημάνσεις με bold δικές μας.

Το εν λόγω κείμενο σε ηλεκτρονική μορφή βρήκαμε εδώ:  

                                                                                  ***

Καλλιέργεια του Λούπινου 

Λούπινα ξερά

Η καλλιέργεια του Λούπινου είναι γνωστή από αρχαιότατων χρόνων. Καλλιεργήθηκε σαν όσπριο πάνω από 3.000 χρόνια στην Λεκάνη της Μεσογείου. Αναφέρεται από τον Θεόφραστο και άλλους αρχαίους συγγραφείς ως Θέρμος ή άγιος Θέρμος και είχε υπογραμμίσει την ικανότητα του Λούπινου να φυτρώ­νει σε φτωχά εδάφη καθώς και στην ωφελιμότητά του στην βελτίωση του εδάφους.

Καλλιεργούνται για τα σπέρματά τους και για χλωρή λίπαν­ση ιδίως στα ελαφρά μη ασβεστούχα εδάφη καθώς και για τροφή ζώων. Επίσης για καλλωπιστικό. Στη χώρα μας η οποία θεωρείται ως φυσικό τους περιβάλλον τείνουν να εξαφανι­στούν. Καλλιεργούνται ελάχιστα στην Πελοπόννησο και Κρή­τη.

Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν ελπίδες ότι τα προσεχή χρόνια τα Λούπινα θα πάρουν σημαντική θέση μεταξύ εκείνων των εγχώριων πηγών πρωτεϊνών, οι οποίες μπορούν να υποκατα­στήσουν την εισαγόμενη σόγια (περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη 40%, περισσότερη από τη σόγια).
 
Τα Λούπινα αναπτύσσονται καλύτερα σε καλοστραγγισμένα όξινα και ουδέτερης αντίδρασης εδάφη. Ανώτερη τιμή ΡΗ 7,5. Γενικά τα ελαφρά εδάφη (κοκκινοχώματα) είναι τα καταλ­ληλότερα.. Τα βαριά κακώς στραγγιζόμενα εδάφη δεν είναι κατάλληλα, ενώ εκείνα που υποφέρουν από αλατότητα δεν βοηθούν στην καλή ανάπτυξη του φυτού. Επίσης τα ασβεστώδη εδάφη είναι ακατάλληλα γι’ αυτό τα Λούπινα χαρακτηρίζονται ασβεστόφοβα. Καλά εδάφη είναι τα αμμοπηλώδη.

Η καλλιέργεια του Λούπινου είναι πετυχημένη στις περιο­χές εκείνες όπου η καλλιεργητική περίοδος είναι απαλλαγμένη από σοβαρά στρες υγρασίας και η θερμοκρασία κυμαίνεται σε μέτρια επίπεδα 15 - 25 ο C.

Η ανάπτυξη του φυτού αντιδρά αμέσως και θετικά σ’ αυτές τις θερμοκρασίες, οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στην εποχή της σποράς και μετά δίνουν ένα καλό ξεκί­νημα στα φυτά και στη συνέ­χεια ανάπτυξη η οποία είναι προϋπόθεση για καλή από­δοση.

Χαμηλές θερμοκρασίες μικρότερες από 10 ο C προκαλούν κατά την άνθηση α­πώλεια ανθών ενώ υψηλές θερμοκρασίες άνω την 25 ο C προκαλούν αναστολή στην ανάπτυξη των ανθών.

Σε θερμοκρασίες χαμη­λές ιδιαίτερα κάτω από Ο o C έχει σοβαρά προβλήματα και δεν συνιστάται η σπορά του.

Βάσει των παραπάνω στοιχείων ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες του χωραφιού πρέπει να γίνει ο χρόνος επιλο­γής σποράς. Άφθονη υγρασία εδάφους κατά την αναπαραγωγική φάση (ιδιαίτερα στην εποχή λουλουδιού και δεσίματος) παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του φυτού. Όσο καλύ­τερη είναι η ανάπτυξη του φυτού τόσο περισσότερο άζωτο δεσμεύεται και συνεπώς έχουμε καλύτερη απόδοση.

Η καθυστέρηση σποράς επηρεάζει συχνά τις αποδόσεις (όπως και σ’ όλα τα όσπρια) και την φυσιολογική ανάπτυξη του φυτού. Ο σπόρος τοποθετείται σε βάθος 2-4 cm. Σπορά σε βάθος μεγαλύτερο από 6 cm επηρεάζει το φύτρωμα και πιθα­νώς τον σχηματισμό φυματίων.

Η ποσότητα του σπόρου για παραγωγή καρπού κυμαίνεται γύρω στα 8-10 kgr στο στρέμμα και σε μια γραμμική σπορά προτείνεται απόσταση σειρών 30 εκατοστά. Η ποσότητα του σπόρου για χλωρή μάζα για ζωοτροφές ή για χλωρή λίπανση είναι γύρω στα 15 κιλά το στρέμμα. Η συγκομιδή γίνεται με το χέρι ή με κομπίνα.

Τα Λούπινα επειδή περιέχουν αλκαλοειδείς ουσίες, πριν χρησιμοποιηθούν ως τροφή θα πρέπει να απαλλαγούν από αυτές. Στη χώρα μας η απομάκρυνση γίνεται από την αρχαιό­τητα μέχρι σήμερα σχεδόν με τον ίδιο εμπειρικό τρόπο.

Συνήθως τα σπέρματα πρώτα βράζονται και μετά αφήνονται στην επίδραση της θάλασσας ή σε τρεχούμενο νερό για λίγες μέρες (πηγή - ποτάμι) έως ότου ξεπικρίσουν. Αν δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα τοποθετούνται σε ένα δοχείο με νερό το οποίο αλλάζουμε μερικές φορές την ημέρα.

Μετά γίνεται η αποξήρανση ή υπάρχει η δυνατότητα να συσκευαστούν σε δοχείο με προσθήκη άρμης νερού. Ο βρα­σμός είναι απαραίτητος για να καταστρέψει την βλαστική ικανότητα των σπερμά­των και να εμποδίσει την ενζυματική και βακτηριακή αποσύνθεση, να μειώ­σει την απιώλεια πρωτεΐ­νών μέσω της συσσωμά­τωσής τους και να διευκο­λύνει την φυσική απομά­κρυνση των αλκαλοειδών.

Λούπινα

Τα νωπά ξεπικρισμένα Λούπινα χρησιμοποιούνται προς άμεση κα­τανάλωση. Τα Λούπινα μαζί με λεμόνι και κρεμ­μύδια αποτελούν το ονο­μαστό περουβιανό έδε­σμα ΕΝΤΑΔΑ. Επίσης σε κάθε είδος σαλάτας μπορούμε να προσθέτουμε μια - δυο κουταλιές Λούπινα (πρωτεΐνη 40% και αρκετά εύπεπτα). Σε πειράματα όπου έγιναν δοκιμές παρασκευής ψωμιού για να συγκριθούν, άλευρα από σίτο, άλευρα από Λούπινα και άλευρο από σόγια βρέθηκε ότι η υποκατάσταση 10% άλευρο σίτου με σογιάλευρο έδωσε ψωμί συμπαγές με κατώτερη υφή και άρωμα.

Ψωμί εμπλουτισμένο 10% με αλεύρι από Λούπινο μπορεί να θεωρηθεί ως σπουδαία τροφή πολύ υψηλής θρεπτικής αξίας. Επίσης περιέχουν στα σπέρματά τους υψηλό ποσοστό λίπους το οποίο φθάνει το 24% και μπορούν να θεωρηθούν ως υποσχόμενη για το μέλλον ελαιοκαλλιέργεια.

Τα Λούπινα που περιέχουν μεγάλο ποσοστό αλκαλοειδών έχουν πικρή γεύση και καλούνται πικρά 0,8% ενώ εκεί­να που έχουν μικρό ποσοστό 0,01% κα­λούνται γλυκά. Τα γλυκά Λούπινα προήλθαν από τα πικρά ύστερα από βελτίωση. Γλυκά Λούπινα δεν μπόρεσα να βρω στην Ελλάδα παρότι προσπάθησα παρά - πάρα πολύ.

Μετά από συνεχιζόμενη έρευνα μάθαμε για κάποιο ερευνη­τικό κέντρο Ανατολικής χώρας, ήρθαμε σε επαφή και μετά από πολλές και επίμονες προσπάθειες και την βοήθεια κάποιου γνωστού στη χώρα αυτή (πολύ γραφειοκρατία, 18 χαρτιά από διαφορετικές υπηρεσίες) κατάφερα να το φέρω στο τελωνείο της Θεσσαλονίκης.

Εκεί ενώ ζητούσαν 1.500.000 για άδεια εισαγωγής κατάφερα και το πήρα με τη βοήθεια του ΕΘΙΑΓΕ. Κατόπιν καλλιεργη­τικών πειραμάτων απεδείχθη ότι όλη αυτή η προσπάθεια δεν έφερε κανένα σημαντικό αποτέλεσμα.

Πρώτον γιατί είχαμε περισσότερα καλλιεργητικά προβλή­ματα και πιο χαμηλή απόδοση και το πιο σημαντικό ενώ ήταν γλυκό ήταν ελάχιστα πικρό τόσο που δεν μπορούσε να φαγωθεί ευχάριστα από άνθρωπο χωρίς αποπίκρανση, ή δε αποπίκρανση κρατούσε τόσες μέρες όσες και στα πικρά. Μετά από πειράματα περίπου 10 ετών απεδείχθη ότι ενώ δεν έχουμε κανένα σχεδόν πρόβλημα με την συμπεριφορά του φυτού έχου­με σημαντικά προβλήματα με τον καρπό του φυτού (κόλεόπτερα - λεπιδόπτερα) τόσο που για την συνέχεια της καλλιέργειας πρέπει να κάνουμε συστηματική χρήση βιολογικών σκευασμάτων (εντατική βιολογική Γεωργία) κάτι που είναι αντίθετο με την καλλιεργητική πρακτική και φιλοσοφία μας.

Πιστεύοντας ότι θα αντιμεποπίζαμε όλα αυτά τα προβλήματα με την πρωίμηση της καλλιέργειας (1,5 με 2 μήνες) κάνοντας τη σπορά το φθινόπωρο αντί για αρχή της άνοιξης, που αναγκαστι­κά κάνουμε λόγω κλιματολογικών συνθηκών γιατί τότε δεν θα είχαμε προσβολή από εχθρούς και αν είχαμε θα ήταν πάρα πολύ μικρή (ο πληθυσμός πολύ μικρός - αρχικά στάδια).

Αυτό όμως απέτυχε (μετά από πολλές προσπάθειες και σε διαφορετικά χωράφια) διότι στην περιοχή που καλλιεργούμε (όρια νομού Θεσσαλίας - Φθιώτιδας και σε υψόμετρο 350 - 650 μ. δεν άντεξε το φυτό στις συνθήκες του χειμώνα).

Το προϊόν του φυτού αυτού που έχει αρκετά προβλήματα στην δική μας περιοχή. Στη Σπάρτη (κατόπιν συζήτησης με φίλο Βιοκαλλιεργητή) δεν έχει κανένα απολύτως πρόβλημα και δεν χρειάζεται να κάνει καμιά απολύτως επέμβαση.

Το πρακτικό συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι δεν πρέπει να καλλιεργούμε ότι θέλουμε και αρέσει σ’ εμάς αλλά πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί και ευαίσθητοι στο μήνυμα που μας στέλνει το συγκεκριμένο φυτό στο χωράφι και στην συγκεκρι­μένη περιοχή.

Η επιλογή μας πρέπει να γίνεται με αυτά τα δεδομένα και κριτήρια και να μην προσπαθούμε να καλλιεργήσουμε επίμονα κάτι που δεν ταιριάζει και επιτρέπει το χωράφι μας (ίσως και λόγω ζήτησης της α­γοράς).

Πιστεύοντας στην μέθοδο αυτή και ακολουθώντας ένα πολύ καλό πρό­γραμμα αμειψισπο­ράς με χλωρές λι­πάνσεις και προσέ­χοντας ιδιαίτερα στην επιλογή των κατάλληλων ανθε­κτικών ντόπιων σπόρων, (είναι ιδιαίτερα λυπηρό ότι σχεδόν όλοι προτιμούν τα υβρίδια). Η επιλογή πρέπει να γίνεται μετά από πολλά πειράματα και ανάμεσα από πολλές ντόπιες ποικι­λίες κάθε φυτού. Δεν έχουμε ανάγκη από τεχνικούς συμβούλους, εταιρίες και ειδικούς άσχετους (τώρα τελευταία έχουμε παρά πολλούς) και δεν έχουμε ανάγκη από οποιαδήποτε εισροή.

Καλλιεργούμε λοιπόν αντέχοντας οικονομικά στον χρόνο αλλά και κάθε χρόνο ενώ τα έξοδά μας είναι πιο λίγα, η απόδοση είναι μεγαλύτερη, άρα έχουμε περισσότερα έσοδα και στην συνέχεια την δυνατότητα για πιο φθηνό βιολογικό προϊόν στο καταναλωτικό κοινό, δίνοντας έτσι την δυνατότητα να τραφεί όλος ο κόσμος με βιολογικό προϊόν και όχι να είναι τροφή των λίγων.

Τελειώνοντας δεν θα αναφερθώ καθόλου σε ασθένειες και εχθρούς και μεθόδους καταπολέμησης διότι το θεωρώ περιττό. Στόχος μας πρέπει να είναι να ελαχιστοποιούμε τις πιθανότητες για κάθε είδους προσβολή εκ των προτέρων.

Η πρόληψη είναι η θεραπεία

Αφήνοντας μόνο μια μικρή εκδοχή σε πολύ ακραία φαινό­μενα σε βάθος χρόνου μόνο με επέμβαση με κάποιο βάκιλο. Στην καλλιεργητική εμπειρία από το 1985 έως και σήμερα και μετά από την τελική μας επιλογή σπόρου και φυτού παρ’ ότι καλλιεργούμε σε μεγάλες εκτάσεις και σχεδόν όλα τα φυτά χρειάστηκε μόνο 2 φορές να κάνουμε επέμβαση με κάποιο βάκιλο 1) Πατάτα - δορυφόρος 2) Ρεβίθι - πράσινο σκουλήκι.

Τέλος ευχόμαστε το καταπληκτικό αυτό Ελληνικότατο φυτό να καλλιεργηθεί και από άλλους Βιοκαλλιεργητές να κερδίσει την θέση που αξίζει και να αντικαταστήσει πλήρως την ξενό­φερτη και προβληματική σόγια.

Η προσπάθεια και τα πειράματα πρέπει να συνεχισθούν με τις αυτοφυείς, ποικιλίες τις Κεντρικής και Βόρειας Ελλάδας. Πρέπει όμως να βρεθεί ποικιλία που να μην ρίχνει εύκολα τον σπόρο (συνηθισμένο φαινόμενο στα αυτοφυή φυτά). Αυτό πρέπει να γίνει με την βοήθεια των βιοκαλλιεργητών της κάθε περιοχής.

Σύνθεση ξερών λούπινων


Υγρασία                                   9%
Πρωτεΐνες                            40%
Λιπαρές ουσίες                    13%
Ινώδεις ουσίες                        9%
Ελεύθερες αζώτου
εκχυλισματικές ουσίες         26 %
Τέφρα                                      3 %

Ασβέστιο                                0,900 γραμμ./χιλιόγρ.
Φώσφορος                             5,450           "
Σίδηρος                                    0,063           "
Νάτριο                                    11,210           "
Κάλι                                          8,440           "

θειαμίνη                                 0,024            "
Ριβοφλαβίνη                        0,004           "
Νιασίνη                                   0,026           " 
Βιταμίνη C                             0,050           "

                                                                            ***

Επιμέλεια: Ξενοφών Οικονομικός (1.11.2014) ©

 

Copyright 4481/2017